بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع ارائه: اخلاق مهندسی
*روشهای تولید*
اسلاید 2 :
فهرست:
معنی اخلاق------------------------------------------------------------------------------ 3
رونق اخلاق-------------------------------------------------------------------------------- 4
علل توجه به اخلاقیات----------------------------------------------------------------------- 4
آییننامهی اخلاقی IEEE--------------------------------------------------------------------5
دلیل حمایت مهندسان از آییننامه--------------------------------------------------------------6
چند نکته----------------------------------------------------------------------------------7
الگوهای مسئولیت مهندسی-------------------------------------------------------------------8
موانع یک مهندس---------------------------------------------------------------------------9
موانع گروه مهندسی------------------------------------------------------------------------10
تعارض-----------------------------------------------------------------------------------12
ماهیت مخاطره----------------------------------------------------------------------------13
صداقت در مهندسی------------------------------------------------------------------------14
بیصداقتی در پژوهش-----------------------------------------------------------------------15
سوء استفاده از اطلاعات محرمانه و شخصی------------------------------------------------------16
مسائل جدید حرفهای-----------------------------------------------------------------------17
محدودیتها-------------------------------------------------------------------------------18
چکیده-----------------------------------------------------------------------------------18
منابع------------------------------------------------------------------------------------19
اسلاید 3 :
اخلاق؟
فرهنگ معین: ج خُلق / خوی، طبع
مجموعه صفات نهادینهای که انسان را با آنها میشناسند و نه صفات گذرا
مثال: آراستگی، حسادت، گشادهرویی و .
اسلاید 4 :
رونق اخلاق:
پروفسور مایکل دیویس (Michael Davis) معتقد است که سیر صعودی توجه به اخلاقیات در دورهی اخیر از دههی 1960 آغاز شد که "رونق اخلاق" بدان اطلاق میشود.
علل توجه به اخلاقیات؟
علل توجه به اخلاقیات همواره یکسان نیست و البته نیاز به مسئلهای هست تا در جامعه پررنگ جلوه کند:پزشکی←تکنولوژی پزشکی، دیالیز و .
حقوقی←رسوایی "واترگیت" در دولت "نیکسون"تجاری←نارضایتی مردم از روشهای تجاری در دههی 1960
پژوهشی←کلاهبرداریهای علمی در دهههای 1980 و 1990
کلیسا←رسواییهای اخلاقی "جیم باکر"
مهندسی←کنارهگیری "اسپیرو اگنیو" به عنوان معاون رئیس جمهوری آمریکا
آزمون جعلی ترمزهای A-7D گودریچ
انفجار باک اتومبیل فورد پینتوجان باختن 274 نفر بر اثر طراحی غلط درهای بار در هواپیماهای DC-10
جان باختن 114 نفر بر اثر فروریختن راهرو هتلی در کانزاسسیتی
اسلاید 5 :
آییننامهی اخلاقی انستیتوی مهندسان برق و الکترونیک (IEEE)
ما اعضای IEEE ، با دانستن اهمیت تکنولوژی خود در تأثیرگذاری بر کیفیت زندگی در سراسر جهان، و با قبول تعهد شخصی نسبت به حرفهی خود، اعضای آن و جوامعی که به آنها خدمت میکنیم، بدین وسیله خود را به عالیترین رفتار اخلاقی و حرفهای ملزم میدانیم و میپذیریم که:
در اتخاذ تصمیمهای مهندسی مطابق با ایمنی، سلامت و رفاه عموم مسئولیت قبول کنیم و عواملی را که ممکن است جامعه یا محیط را به خطر بیفکند فوراً مرتفع کنیم؛
هر جا که ممکن باشد از تعارض واقعی یا فرضی منافع اجتناب کنیم و در صورت وجود چنین تعارضی مانع تأثیر آن بر طرفهای ذیربط شویم؛
در بیان ادعاها یا برآوردها، براساس دادههای موجود، صادق و واقعبین باشیم؛
ارتشاء را در تمام شکلهایش نفی کنیم؛
فهم تکنولوژی، کاربرد ضروری آن و پیامدهای بالقوهاش را بهبود ببخشیم؛
صلاحیت فنی خود را پاس داریم و ارتقاء دهیم و صرفاً در صورت احراز تعلیمات یا تجارب، یا پس از رفع محدودیتهای مقتضی، وظایف تکنولوژیکی را بر عهده بگیریم؛
جویا، پذیرا و ارائه کنندهی نقد صادقانه از کار فنی باشیم، خطاها را بپذیریم و اصلاح کنیم، و برای نقش دیگران اعتبار شایسته قائل شویم؛
با همه، صرفنظر از عواملی چون نژاد، مذهب، جنسیت، معلولیت، سن و سال، یا ملیت، با عدالت رفتار کنیم؛
از لطمه زدن به دیگران، اموال، شهرت و آبرو، یا اشتغال آنها با اقدامهای کاذب یا بدخواهانه خودداری کنیم؛
به همتایان و همکاران در رشد حرفهای آنها یاری برسانیم و از آنها در پیروی از این آییننامهی اخلاقی حمایت کنیم.
مصوب اوت 1990
اسلاید 6 :
چرا مهندسان باید در میان خود توافق کنند تا از یک آییننامهی اخلاقی مهندسی حمایت کنند؟
زیرا آییننامه .
به حمایت از مهندسان و کسانی که این مهندسان مراقباند تا توسط مهندسان دیگر خسارت نبینند کمک میکند (خودتنظیمی یا ایجاد مقررات برای خود)
به ایجاد محیط کاری کمک میکند که مقاومت مهندس را در برابر فشار برای خطاکاری آسانتر میسازد، زیرا مهندس در برابر چنین فشاری میتواند بگوید که آییننامه به او اجازه نمیدهد (اعتراض به عنوان مهندس)
کمک میکند تا مهندسی به صورت کاری درآید که به خاطر آن لازم نیست احساس شرمساری، گناه و سراسیمگی داشت ( احترام حرفه)
نوعی تعهد به درستکاری و رعایت انصاف در انجام وظایف است، با این فرض که دیگران نیز چنین میکنند. (تعهد به درستکاری)
اسلاید 7 :
چند نکته:
هدف اصلی پیشگیری از صدمات است، نه صرفاً اجتناب از ایراد خسارت.
یک آزمون شخصیت و فضیلت این است که ببینیم شخص هنگامی که هیچ کس توجه ندارد چه میکند.
جامعه هم برای دریافت محصولات مفید و هم برای تأمین سلامت و ایمنی به مهارت مهندسان تکیه میکند.
یک مهندس باید قبل از هر چیز متعهد به رفتار مسئولانهی اخلاقی باشد.
اسلاید 8 :
سه الگوی مسئولیت مهندسی حرفهای
خیرخواهی
تلاش فراتر از انتظار
دقت شایسته
جلوگیری از زیان
آسانگیری
ضرر نرسان
اسلاید 9 :
تلقی ما از مهندسِ مسئول هرچه باشد، در بسیاری از مواقع موانعی وجود دارد؛
موانع رایج یک مهندس مسئول به شرح زیرند:
نفع شخصی: سبب میشود که قضاوت ما تحت تأثیر امیال و خواستههای شخصیمان قرار گیرد.
خودفریبی: در مورد واقعیات یا انگیزههای حقیقی یا مسئولیتهای اخلاقیمان خودمان را میفریبیم.
ضعف اراده: میدانیم چه کاری صحیح است، اما شهامت، عزم، یا تعهد انجام آن را نداریم.
خودمحوری: چشماندازهای دیگران را که ممکن است تفاوتهای مهمی با چشماندازهای خود ما داشته باشند به حساب نمیآوریم.
جزئینگری: به یک جنبه از موقعیت، مثل مسائل فنی، توجه بیش از حد داریم تا جایی که ملاحظات مهم دیگر را حذف میکنیم.
تبعیت کورکورانه: چشم بسته هر کاری را که از بالا ارجاع میشود انجام میدهیم.
اسلاید 10 :
موانع رایج یک گروه مهندسی مسئول به شرح زیرند:
توهم آسیبناپذیری: گروه تصور میکند که مرتکب هیچ گونه اشتباه جدی نمیشود.
کلیشههای مشترک: گروه دارای این "احساس مشترک" میشود که دیگران مخالف یا حتی "دشمن" هستند.
دلیل تراشی: گروه به جای حل و فصل امور عذر و بهانه میآورد و مسئولیت را متوجه دیگران میکند.
توهم اخلاق: گروه تصور میکند که ذاتاً اخلاقی است و به همین خاطر از بررسی دقیق مصداقهای اخلاقی عملی که انجام میدهد رویگردان است.
خودسانسوری: عضو گروه از بیم آنکه مبادا اوضاع متزلزل شود از ابراز نظریات خود اکراه دارد.
توهم همدلی: تصور میشود که سکوت علامت رضاست.
فشار مستقیم: اعضای گروه (به خصوص رهبر گروه) فشار میآورند که تا کسانی را که در پیروی از منویات آنها علائمی دال بر عدم موافقت نشان میدهند بازدارند.
اسلاید 11 :
موانع رایج یک گروه مهندسی مسئول:
پاسداری اذهان: تلاش میشود تا با ممانعت از حضور غیر در جلسهها، از گروه در برابر نظرها و عقاید ناموافق حراست شود.
یک نکته مهم:
گاهی اوقات ما از موضوعی به عنوان یک مانع برای رعایت اخلاق مهندسی نام میبریم در حالی که در بسیاری از مناقشهها در اخلاق حرفهای در واقع بر سر معنای مفاهیم است. مفاهیمی چون اطلاعات محرمانه، رشوه، اطلاعات اختصاصی، ایمنی، پاکیزگی و . را میتوان به طرق متفاوتی تعبیر کرد.
اسلاید 12 :
امور اخلاقی معمولا از دو مقولهاند: تعارض و مرزبندیبه مقولهی تعارض جزئیتر نگاه میکنیم:
سه راه برای روبرو شدن با مسائل تعارضآمیز:
گزینش آسان: از بین تعهدهای مختلف، مهمترین را انجام دهیم. ایمنی بیشتر یا سود بیشتر؟
راههای خلاقانهی بینابینی: این مورد نیاز به مصالحه بین مشتری و کارفرما دارد.
گزینش دشوار: معمولاً وجود تعهدهای فراوان و مهم باعث این موضوع است. به حدی جدی است که باید یکی از انگیزههای مطالعهی اخلاق مهندسی باشد.
حالت خاصی از تعارض: گاهی منافع جمع و فرد با هم در تضادند. مثال: احداث جایگاه گاز در گذرگاه مرزی یا تأسیس نیروگاه هستهای؛ فایدهگرایی یا اخلاق احترام به شخص؟
اسلاید 13 :
حقوق هرکس (نظیر حق زندگی، رضایت آزادانه و آگاهانه، دفاع در برابر خشونت یا تجاوز) باید به یکسان مورد احترام باشد.
پس یعنی اخلاق احترام به اشخاص بر فایدهگرایی پیروز است؟
شاید هم راهحل های بینابینیای وجود داشته باشد!
ماهیت مخاطره:
کارشناسان تحلیل مخاطره معمولاً مخاطره را به صورت حاصلضرب احتمال یک رویداد و زیان (عددی) ناشی از آن رویداد تعریف میکنند. اما راه دقیقی برای پیشبینی این که چگونه فلان محصول موجب نقص ایمنی میشود نداریم. یک شیوهی برآورد نقصها، استفاده از تحلیل درخت خطاست. مثال: آتش گرفتن اتومبیل
مرحله به مرحله به عقب برمیگردیم تا عامل مخاطره را پیدا کنیم
اسلاید 14 :
در عمل ما نیاز به موازنهی هزینه و مخاطره داریم:
چون اگر همهی پارامترها در حد ایدهآل باشند هزینه به اندازهای بالا خواهد بود که عملاً امکان تولید و ارائه محصول وجود نخواهد داشت.
چگونه صداقت درمهندسی حائز اهمیت است؟
از آییننامهی IEEE درمییابیم که صداقت و اعتمادپذیری اگر نه مهمترین، یکی از مهمترین فضیلتهای حرفهای مهندسی است تا آن جا که شش اصل از ده اصل آن به نحوی به صداقت اشاره دارد.
در ظاهر درک اهمیت صداقت ساده است اما مشکل هنگامی پدید میآید که بخواهیم صداقت را تشخیص دهیم؛ مثلاً این که مرز دریافت هدیهی مشروع و رشوه کجاست، یا اگر عضو صندوقی باشیم که سهام اندکی در شرکتی دارد و محصولات آن شرکت را تبلیغ کنیم، مرز منافع و تعارضِ منافع در کجاست؟ و .
اسلاید 15 :
پنهانکاری بذر بیاعتمادی میپاشد؛ صحیح این است که به هنگام تعارض منافع با دید باز به مسائل نگاه کنیم.
اَشکال بیصداقتی در پژوهشهای علمی و مهندسی:
سرقت اطلاعات: رفتار با مالکیت فکری دیگران به نحوی که انگار مال خودمان است، بیآنکه اجازه گرفته باشیم.
زینت دادهها: صاف کردن دادهها به نحوی که برای نتیجهگیری مورد نظرمان مناسبتر باشد.
پختن دادهها: حفظ آن نتایجی که با تئوری ما سازگار باشد و دور ریختن بقیهی دادهها
جعل دادهها: جعل دادههای پژوهشی و آزمایشها
مثال: دارسی، فارغالتحصیل دانشکدهی پزشکی هاروارد که در دانشگاهی دیگر پژوهشگر بسیار سرشناسی شد،
اسلاید 16 :
در نوشتههای خود در زمینهی پژوهشهای سرطانی از دادههای جعلی استفاده کرد. بعداً این نوشتهها باطل اعلام شدند، اما در این فاصله بسیاری از پژوهشگران در کارهای خود به این دادههای کاذب استناد کرده بودند.
سوء استفاده از اطلاعات محرمانه و شخصی:
مهندسان نباید اطلاعات محرمانهی مربوط به امور تجاری یا فرایندهای فنی مشتری یا کارفرمای فعلی یا سابق خود را بدون رضایت او افشا کنند. (آییننامهی انضباطی انجمن ملی مهندسان حرفهای، بخش 4)
اسلاید 17 :
مسائل جدید حرفهای مهندسی:
محیط زیست، کامپیوتر و مجوز حرفهای
در بند یک آییننامه اگرچه لفظ "محیطزیست" نیامده اما محیطزیست ارتباط تنگاتنگی با سلامت و ایمنی انسان دارد پس باید مراعات شود. یعنی اگر نکات آییننامهی IEEE را در مورد محیطزیست خلاصه کنیم نتیجه این میشود که.
مهندسان باید این مسئولیت را بپذیرند که تصمیمهای مهندسی مضر برای محیطزیست که بر سلامت انسانها اثر میگذارد، اتخاذ نکنند
مهندسان متعهدند که مسائلی را که بر محیطزیست اثر میگذارد، خواه بر سلامت انسانها اثر بگذارد و خواه نگذارد، برطرف کنند
کارفرمایان متعهدند برای مهندسان در انجام نکات (1) و (2) آزادی قائل شوند.
اسلاید 18 :
محدودیتها:
چون طراحان و مرتبطین آییننامهها و سوگندنامهها، انجمنهای حرفهای نظیر IEEE هستند و نه مراجع حقوقی، به همین دلیل این آییننامهها بازدارندگی حقوقی سفت و سختی ندارند و اختیارات چندانی در خصوص مجازات افراد در صورت عدم رعایت اخلاق حرفهای ندارند و معمولاً کار به صلب عضویت فرد خاطی از انجمن و مسائلی از این دست محدود میشود. پس شاید چارهی کار آموزش اخلاق حرفهای به دانشجویان مهندسی باشد تا اخلاق مهندسی در مهندسان آینده نهادینه گردد.
چکیده:
به عنوان چکیده یا برداشت شخصی از مطالب عرض میکنم که وظیفهی یک مهندسِ معتقد یا ملتزم به اخلاق حرفهای مهندسی، این است که کارفرما و مشتری خود را متقاعد کند که رعایت اصول اخلاق مهندسی، در بازهی بلندمدت و بعضاً کوتاهمدت نهتنها هزینه ندارد بلکه سرمایهگذاری برای افزایش بازده است و همچنین این موضوع خود را در نفعرسانی به تمامی طرفهای مربوط نشان خواهد داد.
