بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
بسم الله الرحمن الرحیم
کتاب آزادی انسان
جلسه اول
اسلاید 2 :
تفسیر سوره حمد- کتاب «بینش قرآنی»، ج 1
بسم الله الرحمن الرحیم
«اسم» 2 ریشه دارد:
وَسَم (سمه): نشان، داغ، علامتی که بر اسب می زنند که معرف مالک شود؛
سُمُو: بزرگی، بلندی و رفعت
نکته: برای اینکه « بسم الله الرحمن الرحیم» بخواهد نشان ایجاد کند، باید:
اولا، ابراز و اظهار شود: خودم و همه بشنوند که من صاحب و نشان دارم.
ثانیا، تکرار گردد: باید آن را در جان خود و دیگران حک کنیم.
*بسم الله الرحمن الرحیم: بلندترین و مهمترین شعار مسلمانان
اسلاید 3 :
آزادی انسان
مقدمه بحث:
آزادی شعار و مسئله همه انسانها با هر عقیده و مرامی و در هر کجا که باشند، هست
سوال 1: معنای آزادی چیست؟
سوال 2: چرا اینقدر در مورد آزادی اختلاف نظر داریم؟
سوال 3:چه اشکال دارد که اختلاف نظر داشته باشیم؟
سوال 4: آیا نگاه دین به آزادی فقط «سلبی و منفی» است؟ نکن! نپوش!نخور!.
کارگاه آزادی: نظر شما در مورد هر یک از اقسام آزادی چیست؟
آزادی تفکر
آزادی عقیده
آزادی بیان
اسلاید 4 :
علت اختلاف نظرها در مورد مفهوم آزادی:
علت تفاوت نگرش اسلام و غرب در مورد «آزادی» :
اختلاف در جهان بینی (ایدئولوژی بر مبنای جهان بینی شکل می گیرد)
تفاوت ما در غرب در موضوع «آزادی» :
ناشی از تفاوت در شناخت «انسان»
اسلاید 5 :
الف) جایگاه بحث آزادی: یکی از سه عامل ضروری برای رشد و تکامل
عوامل ضروری برای رشد و تکامل هر موجود زنده
تفاوت انسان با سایر موجودات:
جماد: سکون (عدم وجود حرکت)
نبات: سکون+ حرکت یک سویه
حیوان: جماد+ نبات+ غریزه (حرکت چند سویه در راستای برنامه دیکته شده از جانب خدا برای مخلوق)
انسان: دارای فطرت (روح انسانی: اراده + اختیار ): تکامل انسان با اراده خودش است
1. تربیت: پرورش استعدادها با لحاظ اعتدال در جهت نیل به غایت
2.امنیت: عدم سلب عومل مورد نیاز
3. آزادی: نبود مانع در مسیر رشد موجود زنده
اسلاید 6 :
ب) تعریف آزادی انسان چیست؟
نکته1: آزادی همواره در دو طرف دارد: آزادی (انسان) از X به Y
نکته2: لزوم شناخت انسان قبل از بیان اقسام آزادی انسان
انسان شناسی اسلامی: مبنای بحث آزادی و تمام بحثهای دیگر از دیدگاه اسلام
انسان موجود مرکب :
خود عالی/ قدسی/ الهی
خود دانی/ مادی/ حیوانی
برقراری تعادل و موازنه: کنترل خود عالی بر خود دانی
اسلاید 7 :
علل مرکب بودن انسان:
الف- دلایل شهودی :
ملامت وجدان: ارزیابی عملکرد انسان توسط خودش
قضاوت دربارۀ خود (انصاف): رعایت عدالت توسط خود درباره خود (قضاوت بی طرفانه درباره خود)
توبه: قیام و انقلاب انسان علیه خودش
ب- دلایل نقلی:
حجر/ 29: نَفَختُ فیهِ مِن روحی
روایت پیامبر (ص): فرشته ها بر اساس عقل، حیوان بر اساس شهوت و انسان بر اساس شهوت و عقل آفریده شده است. (وسایل الشیعه، ج11، ص164)
اسلاید 8 :
تعریف آزادی از دیدگاه اسلام بر مبنای «انسان شناسی اسلامی»
تعریف آزادی دارای جنبه سلبی و ایجابی: پرخاشگری و عصیان + تسلیم و انقیاد
عصیان و طغیان در برابر حکومت مطلق خود دانی و حیوانی (رهایی از موانع رشد) لا الهَ.
تسلیم در قبال حکومت خود عالی و الهی: الَّا الله
تعریف آزادی انسان: به استخدام درآوردن خود دانی به سمت رهایی خود عالی
نکته:
تربیت و رشد انسان، در گرو مسئولیت پذیری انسان در قبال خود با پرورش استعدادها و قابلیتهای خدادادی
سوال 1: مگر می شود خود دانی، فرمانروای وجود ما باشد؟
پاسخ: جاثیه/23: «افرایت من اتخذ الهه هواه»
سوال 2: پس چه جوری باید باشیم؟
پاسخ: بقره/29: «هو الذی خلق لکم ما فی الارض جمیعا» :
همه مال دنیا در خدمت من ونه من در خدمت مال دنیا
اسلاید 9 :
اقسام آزادی
آزادی اجتماعی آزادی از افراد دیگر≠ استثمار، استعباد و استعمار ( از جهت جسم و روح)
از مقاصد انبیا: وجه اشتراک مکتب انبیا و مکاتب بشری
2. آزادی معنوی آزادی خود عالی از خود دانی
در متون دینی: تزکیه نفس، تقوا، جهاد درونی ، هجرت درونی
بزرگ ترین برنامه انبیا: وجه افتراق مکتب انبیا و مکاتب بشری
نکته 1: همه اختلافات میان غرب و اسلام در همین موضوع «آزادی معنوی»:
[ مثال ها: حق دسترسی به اطلاعات، بحث مجازات ها]
نکته 3: آیا این تعریف درست است: که هر فرد تا جایی آزاد است که به آزادی دیگران لطمه نزند؟
نکته 2: با این گفتمان طرح بحث ها متفاوت می شود
(مثال:«تقوا» در ظاهر مغایر با «آزادی» ولی دقیقا بر مبنای آزادی معنوی )
اسلاید 10 :
د) ارتباط آزادی اجتماعی و آزادی معنوی:
ریشه یابی سلب آزادی اجتماعی در طول تاریخ:
از جهت افراد سلب شونده: جهل و نادانی
(مثال: در مورد بیماری ها صادق است) / تنبلی و بی حسی
از جهت قوانین و نظامات اجتماعی
از جهت افراد سلب کننده: منفعت طلبی:
ریشه اصلی سلب آزادی اجتماعی (عدم کنترل منفعت طلبی) / قدرت طلبی
آزادی اجتماعی: رهایی از اسارت انسان های دیگر
عدم امکان تحقق آزادی اجتماعی پایدار بدون آزادی معنوی
. آزادی معنوی: رهایی از اسارت خود حیوانی
نکته مهم: تاکید بر «پایدار» بودن : ایمان پشتوانه اخلاق و عدالت (کتاب آزادی بندگی)
اسلاید 11 :
نهضت آزادی بخش اسلام :
اقدامات و ابزارهای اسلام برای تحقق آزادی
الف- ارائه شعار: لا اله الّا الله
جنبه سلبی آزادی: نفی همه اله ها جز خداوند: آزادی از غیر خدا : لا اله (یکفر بالطاغوت)
جنبه ایجابی آزادی: ایمان به خدا و اطاعت از او: الّا الله (یومن بالله)
ب- ارائه جهانی بینی صحیح: توحید + انسان شناسی
ج- مبارزه با عوامل سلب کننده آزادی (بحث هجرت ، جهاد و .)
مکانیزهای تامین آزادی اجتماعی در اسلام:
بیرونی: مشترک با غرب (قانون، پلیس و.)
درونی: آزادی معنوی
اسلاید 12 :
جلسه دوم: کتاب «آزادی انسان»
ادامه مبحث آزادی
آزادی تفکر و آزادی عقیده
اسلاید 13 :
بسم الله الرحمن الرحیم
تفسیر سوره حمد: (آشنایی با قرآن ، شهید مطهری،ج1)
بسم الله الرحمن الرحیم: نمایانگر ذات مستجمع جمیع صفات کمالیه و مبرا از هر گونه نقص و عیب
نکته: جانم را نشان دار می کنم به آن کسی که همه کمالات و خوبی ها از اوست، که اگر کسی به این ذات (واله کننده) توجه کند، پر مهر و محبت، شیدا و عاشق می شود.
الحمد لله ربّ العالمین:
* معنای حمد:
مدح: ستایش (ااز خصایص انسانی)
شکر: سپاسگزاری (از مختصات انسان)
* معنای رب:
در کلمه «رب»، هم مفهوم خداوندگاری و صاحب اختیاری هم مفهوم پرورش دهنده و تکمیل کننده
اسلاید 14 :
الرحمن الرحیم: تفاوت «رحمن» و «رحیم»:
«رحمن»: بر وزن فعلان {اسم مبالغه} : کثرت و وسعت رحمت، بر همه جا و همه چیز :رحمت عام
«رحیم»: بروزن فعیل {صفت مشبهه} : ثبات و دوام رحمت، رحمت لاینقطع و دائم: رحمت خاص
مالک یوم الدین:
مالک: صاحب مِلک: جنبه اقتصادی
مَلِک: صاحب مُلک: جنبه سیاسی
«مالک حقیقی فقط خداست و مالکیت انسانها اعتباری و قراردادی»
ایاک نعبد و ایاک نستعین: دارای دو حالت متضاد: تسلیم محض خدا و عصیان محض غیر خدا
توحید نظری (ذاتی، صفاتی، افعالی): شناخت یگانه بودن خدا (سوره حمد از ابتدا تا این آیه: توحید نظری)
توحید عملی (توحید در عبادت): خود را یگانه و یک جهت و در جهت ذات خداوند یگانه ساختن: ایاک نعبد : توحید عملی
اسلاید 15 :
ارتباط آزادی اجتماعی و آزادی معنوی:
ریشه یابی سلب آزادی اجتماعی در طول تاریخ:
جهل و نادانی (مثال: در مورد بیماری ها صادق است)
از جهت قوانین و نظامات اجتماعی
منفعت طلبی: ریشه اصلی سلب آزادی اجتماعی (عدم کنترل منفعت طلبی)
عامل اصلی از دیدگاه شهید مطهری: عامل منفعت طلبی انسانها
تنها راه برای کنترل منفعت طلبی : خودکنتـرلی انسان ها (آزادی معنـوی)
نتیجه: عدم امکان تحقق آزادی اجتماعی پایدار بدون آزادی معنوی
نکته مهم: تاکید بر «پایدار» بودن : ایمان پشتوانه اخلاق و عدالت (کتاب آزادی بندگی)
اسلاید 16 :
نهضت آزادی بخش اسلام : اقدامات و ابزارهای اسلام برای تحقق آزادی
الف- ارائه شعار آزادی بخش: لا اله الّا الله
جنبه سلبی آزادی: نفی همه اله ها جز خداوند: آزادی از غیر خدا : لا اله (یکفر بالطاغوت)
جنبه ایجابی آزادی: ایمان به خدا و اطاعت از او: الّا الله (یومن بالله)
ب- ارائه جهانی بینی صحیح: خداشناسی (توحید) +انسان شناسی
ج- مبارزه با عوامل سلب کننده آزادی : (در پرتو نظام تعلیم و تربیت روحی)
از جهت افراد سلب شونده: جهل و نادانی + تنبلی و بی حسی (مبارزه اسلام با گداپروری و زبون پروری)
از جهت قوانین و نظامات اجتماعی
از جهت افراد سلب کننده: کنترل منفعت طلبی و قدرت طلبی
اسلاید 17 :
دو مشخصۀ اصلی آزادی بخشی اسلام:
1. صداقت و راستی و عاطفه انسانی
2. قدرت و قوت: نفوذ در اعماق قلوب و عواطف انسان ها (تامین آزادی از طریق تربیت روحی انسان ها)
آسیب شناسی غربیان در مورد آزادی (در نظام معاصر حقوق بشر):
تامین آزادی از طریق آموزش و علم آموزی ضمن تاکید بر سکولاریزه کردن محتوای آموزش در مدارس≠ تربیت اخلاقی
تامین آزادی از طریق آگاه سازی مردم نسبت به حقوق خودشان (تصویب اسناد حقوق بشری متعدد و متکثر)
اسلاید 18 :
چند نکته تکمیلی:
1. آیا استقبال مردم از حاکم با پای پیاده، مغایر با آزادی معنوی آنها است؟
پاسخ: کلام علی (ع) این کار شما را خوار و ذلیل میکند و این کار را نکنید.
اگر اقدامی نمایشی و فرمایشی است، جایز نیست
اگر اقدامی ناشی از جوشش و غلیان عواطف و علایق انسانی و محبت است، مانعی ندارد.
مبحث اسلام و مقتضیات زمان: متغیر بودن قالب ها و ظواهر بسته به شرایط هر زمان
اسلاید 19 :
2.ربط و نسبت «آزادی» با «شادی و نشاط»:
شادی و نشاط
روش شهید مطهری: تعریف موضوع
ملاک شادی و نشاط چیست؟
چه زمانی انسان به «آرامش» می رسد؟
آیا ارضای خود دانی و طبیعی برای تحقق آرامش انسان کافی است؟
راه وصول به شادی و نشاط:
1) تامین نیازهای طبیعی و دانی به قدر ضرورت
2) در راستای تامین نیازهای عالی و فطری
اسلاید 20 :
تبدیل معرفت به رفتار (چند نمونه کاربردی):
نشاط پس از زیارت یا عزاداری
مقایسه حال خود بعد از مجلس گناه و مجلس یاد خدا
مقایسه شادی ناشی از کسب پول یا رضایت انفاق آن در راه خدا
یاد معاد و مرگ (مثال: دو نفر در قطار)
