بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
آماده سازی زمین
اسلاید 2 :
شخم زدن
شخم زدن زمین و مراحل آماده سازی برای کاشت
برای اینکه در محل یا زمین، گیاه کاشت شود، ابتدا باید عملیاتی با ابزارهای گوناگون انجام داد تا به زمین مطلوب جهت کشت و عملآوری مناسب دست یابیم.
هرچند زحمت زیادی باید کشیده شود ولی برای کاشت موفق، حیاتی و لازم است
چون بذرها و نشاءها باید از خاک نرم و آماده و غنی از مواد لازم برای رشد، برخوردار باشند تا محصول پرباری بعمل آید.
شخم به معنای شکاف زمین و زیر و رو کردن خاک (به طرق دستی و ماشینی) است و یکی از عملیات مهم زراعتی محسوب میشود که در نتیجه آن وضعیت مناسبی برای رشد ریشه ایجاد میشود.
از طرفی نفوذپذیری آب و هوا به داخل خاک بهتر صورت میگیرد.
اسلاید 3 :
در اثر شخم، خاک نرم می شود.
آب ، هوا و حرارت بیشتر می توانند در خاک نفوذ کنند
در نتیجه موجودات ذرهبینی موجود در خاک فعال تر شده و مواد آلی (طبیعی) خاک را تجزیه و قابل دسترس برای گیاه می کنند.
قبل از شخم زدن باغچه را آبیاری کنید.
پس از اینکه رطوبت خاک، مناسب شد، یعنی خاک نه خیلی تر و نه خیلی خشک باشد و به بیل نچسبد
و یا اگر مقداری خاک را در دست بگیرید و فشار دهید از هم نپاشد و به دست هم نچسبد، هنگام شخم است.
شخم زدن
اسلاید 4 :
کود حیوانی پوسیده مورد نیاز را در زمین پخش کرده (مقدار یک فرغون برای هر ٢ متر مربع) و سپس شخم بزنید (به اندازه عمق یک بیل، خاک را زیر و رو کنید)
یکی از عواملی که موقع شخم را تعیین می کند، موقع کاشت بذر است.
برای کاشت پائیزه، زمین را باید در بهار همان سال و برای کاشت بهاره، زمین را در پائیز سال قبل شخم زد.
شخم زدن زمین باعث می شود که همه سنگ های درشت و کلوخه ها برداشته شوند.
اسلاید 5 :
انواع شخم
در ادامه به انواع شخم اشاره شده است:
الف ) شخم سطحی: در این نوع شخم ١٢-١٠ سانتیمتر از لیه رویی خاک شخم می خورد.
ب) شخم متوسط: این نوع شخم که در سبزیکاری مد نظر است، ٢٥-٢٠ سانتیمتر خاک رویی را زیر و رو میکند.
ج) شخم عمیق: در این نوع شخم، خاک در عمق ٤٥-٢٠ سانتیمتری شکاف می خورد و برای کشت محصولاتی که ریشه عمیق دارند ضروری است.
د) شخم خیلی عمیق: در زمینهایی که برای اولین بار به زیر کشت می روند از این شخم استفاده می شود.
در این حالت خاک تا عمق بیش از ٤٥ سانتیمتر شخم می خورد.
اسلاید 6 :
شخم پاییزه
لازم به ذکر است شخم زدن زمین بر حسب فصل سال نیز دسته بندی می گردد که شامل :
به این ترتیب که در فصل پائیز و قبل از شروع بارش های جوی، زمین را شخم می زنند.
شخم پائیزه فواید فراوانی دارد از جمله این که:
حجم کار را در بهار کاهش می دهد.
باعث برگشت بقایای گیاهی و علف های هرز به خاک می شود.
که این موضوع علاوه بر افزایش هوموس و مواد آلی خاک ، در کاهش آفات و بیماری ها نیز مؤثر است .
زیرا بعضی آفات زمستان خود را در زیر بقایای گیاهی و علف های هرز سپری کرده و در ابتدای بهار، ضمن تکثیر به گیاهان خسارت می رسانند.
بنابراین زیر و رو کردن خاک باعث از بین رفتن این گونه آفات می شود و موجب افزایش فعالیت میکروارگانیسم های خاک و تأثیر آن ها بر روی بقایای گیاهی در جهت افزایش هوموس خاک می شود.
همچنین موجب افزایش نفوذ آب حاصل از بارش های جوی در خاک شده ، که به تبع آن فرسایش ناشی از رواناب ها کاهش می یابد.
اسلاید 7 :
شخم بهاره
این نوع شخم که در فصل بهار و کمی قبل از کاشت انجام می شود، بیشتر به منظور آماده سازی زمین برای کشت پوششی صورت میگیرد.
محصولات پوششی به گیاهانی از خانواده گندمیان اطلاق می شود که
بیشتر به منظور کاهش فرسایش و افزایش مواد آلی خاک کشت می شوند.
ذکر این نکته ضروری است که تردد کاربر و ماشین آلات بر روی خاک زمانی مجاز است که رطوبت خاک در حد ظرفیت مزرعه باشد و به اصطلاح زمین گاورو شده باشد.
یعنی خاک نه آن قدر مرطوب باشد که در اثر رفت و آمد دق شده و یک لایه غیر قابل نفوذ در سطوح زیرین آن تشکیل شود و نه آن قدر خشک باشد که کار بر روی زمین، باعث در هم ریختن و تخریب ساختمان خاک شود.
اسلاید 8 :
دندانه زدن
بعد از انجام مراحل بالا یه سری کارهای دیگه مانند دندانه زدن و هموار کردن سطح خاک هم نیاز است: پس از شخم باید کلوخه ها نرم شوند، این کار را می توانید با دندانه (شنکش) انجام دهید؛ ابتدا باید زمین مرطوب باشد.
با این کار ریشه علف های هرز را می توانید از زمین خارج کنید.
برای بذور کوچک که به بستر هموارتری احتیاج دارند، زمین در دو جهت دندانه زده می شود.
شنکش باغبانی، سنگریزه ها، کلوخه های کوچک و ریشه علف های هرز را نیز جمع آوری میکند.
دندانه زدن زمین بعد از شخم، از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
اسلاید 9 :
غلطک زدن
غلطک زدن زمین گاهی قبل از کاشت و گاهی بعد از کاشت انجام می شود.
در مواردی که خاک دارای منافذ زیادی است غلطک زنی باعث فشرده شدن خاک و کاهش منافذ می شود.
همچنین غلطک زنی بعد از بذر پاشی ، باعث چسبیدن بذر به خاک و تسریع در امر جوانه زنی می شود.
نتیجه اینکه جهت آماده سازی زمین از نظر عملیات فیزیکی در وهله اول بایستی زمین را شخم زد.
شخم علاوه بر این که نفوذ پذیری ریشه ،
آب و هوا را به داخل خاک تسهیل میکند،
علف های هرز و بقایای گیاهی را به زیر خاک برده ،
این مواد در اثر فعالیت میکروارگانیسم ها تجزیه شده و
به عنوان ماده غذایی در اختیار گیاه قرار میگیرند.
اسلاید 10 :
بعد از شخم باید با وسایلی که در دسترس است کلوخه ها را از بین برد.
این کار، گاهی به وسیله کلوخ کوب و گاهی به وسیله پشت بیل انجام می شود. هر چه بذر کوچک تر باشد لزوم تسطیح و کلوخ کوبی بیشتر به نظرمی رسد.
در نهایت با استفاده از شنکش باغبانی، غلطک، ماله و نظایر آن زمین برای کشت آماده می شود.
زمین مزبور بایستی کاملا مسطح، ترازبندی شده و بدون شیب باشد.
زمینی که بدین ترتیب آماده شده ، با توجه به روش کاشت ، به صورت کرتی با جوی و پشته در می آید.
اسلاید 11 :
صاف کردن زمین
بعد از انجام شخم به وسیله ابزاری به نام کلوخ کوب، کلوخه های بزرگ را نرم میکنند.
این عمل به تسطیح زمین برای انجام کارهای بعدی کمک میکند.
پس از دندانه زدن باید زمین یکدست و صاف شود تا آب یکنواخت در تمام زمین (باغچه) پخش شود.
با زدن چند ضربه کف بیل می توانید زمین را صاف کنید.
اسلاید 12 :
خاک ورزی
خاک ورزی عملیات مکانیکی است که به منظور آماده سازی زمین برای پرورش گیاهان زراعی و باغی انجام می گیرد.
با انجام این عملیات، خاک نرم شده و محیط مناسبی برای سبز شدن بذر، رشد و نمو ریشه، فراهم می گردد
روش های خاک ورزی:
عملیات خاک ورزی بسته به اهداف مورد نظر، به روش های مختلف انجام می گیرد.
مهم ترین آن ها عبارتند از:
الف – خاک ورزی مرسوم
ب – خاک ورزی حفاظتی
اسلاید 13 :
الف - خاک ورزی مرسوم:
عملیات خاک ورزی که به طور معمول انجام می شود «خاک ورزی مرسوم» نامیده می شود.
این نوع خاک ورزی به سه دسته تقسیم می شود :
(خاک ورزی اولیه – ثانویه - ویژه )
در این سیستم، عملیات کاشت و خاک ورزی اولیه و ثانویه تواماً و با عبور یک بار تراکتور صورت می گیرد.
ماشین های مخصوصی برای این نوع خاک ورزی ساخته شده است
1 – خاک ورزی اولیه:
خاک ورزی اولیه عملیات شدید و عمیق است و معمولاً سطح خاک را ناهموار می کند. اهداف خاک ورزی اولیه :
- بریدن و متلاشی نمودن خاک
- دفن بقایای گیاهی و علف هرز
- مخلوط کردن بقایای گیاهی با خاک زراعتی
- باقی گذاردن خاشاک در سطح خاک بدون به هم خوردگی
خاک ورزی
اسلاید 14 :
گاو آهن
در زمین های زراعتی، ابزار و ادواتی که عموماً برای خاک ورزی اولیه به کار برده می شوند «گاو آهن» نامیده می شود.
گاو آهن ها انواع مختلفی دارند که هریک بر اساس شرایط خاص منطقه و زمین به کار گرفته می شوند.
تا قبل از رواج تراکتور برای به کار انداختن گاوآهن، از نیروی کششی دام (عمدتاً اسب و گاو نر) استفاده می شد.
در کشور ما نوع خاصی از گاوآهن دامی به نام گاو آهن بومی یا سنتی رایج بود که هنوز در بعضی از مناطق کشور به کار برده می شود.
انوع گاوآهنها: انواع گاو آهن ها در دو گروه برگردان دار و مخصوص طبقه بندی می شوند.
یکی از ادوات مهمی که در خاک ورزی مورد استفاده قرار می گیرد گاو آهن برگردان دار است.
کار این نوع گاو آهن که از ابزراهای بسیار رایج شخم می باشد، شبیه کار بیل است.
یعنی ضمن بریدن خاک آن را برگردانده، نرم می نماید. ابعاد و اشکال مختلفی دارد
اسلاید 15 :
2 – خاک ورزی ثانویه:
واژه خاک ورزی ثانویه به معنی انجام عملیات خاک ورزی در اعماق نسبتاً کمتری است و
به دنبال خاک ورزی اولیه انجام می گیرد، اهداف زیر را تأمین می کند:
- خرد کردن بیشتر خاک و اصلاح بستر بذر
- ذخیره سازی رطوبت
- قطع بقایای گیاهی و مخلوط کردن آنها با خاک سطحی
- خرد کردن کلوخه ها
- از بین بردن علف های هرز
3 – خاک ورزی ویژه:
به مجموعه اقداماتی که پس از آماده سازی بستر بذر، به منظور تکمیل بستر سازی و تسطیح زمین و آبیاری زمین انجام می گیرد « خاک ورزی ویژه» می گویند.
از مهمترین ادوات خاک ورزی ویژه می توان از نهر کن ها، شیار کش و مرزکش ها نام برد.
اسلاید 16 :
ب – خاک ورزی حفاظتی:اجرای دایمی روش های متداول خاک ورزی (به دلیل آمد و شد مکرر تراکتور و ادوات) در دراز مدت اثرات نامطلوبی بر روی خاک به جا می گذارد.
ایجاد فشردگی، به وجود آمدن سختلایه در لایه های زیرین خاک و در نتیجه افزایش وزن مخصوص ظاهری خاک و کم شدن نفوذ پذیری آن و در نهایت ناممکن شدن رشد و توسعه ریشه ها از جمله این اثرات نامطلوب هستند.
مهم ترین انواع خاک ورزی حفاظتی عبارتند از :
1- خاک ورزی بدون برگردان (بی برگردان):دراین روش، شخم اولیه به وسیله گاو آهن ایرانی قلمی و یا دیسک انجام میگیرد.در حقیقت از گاو آهن برگردان دار استفاده نمیشود
2 – خاک ورزی حداقل:
در این سیستم، عملیات کاشت و خاک ورزی اولیه و ثانویه تواماً و با عبور یک بار تراکتور صورت می گیرد.
ماشینهای مخصوصی برای این نوع خاکورزی ساخته شده است
اسلاید 17 :
انواع بستر کشت گلخانه ای و تهیه خاک ترکیبی
آماده کردن خاک:
برای این که مواد غذایی و مواد پوسیده ای که در زمین است به خوبی مخلوط شود و خاک برای کشاورزی آماده شود ، لازم است زمین را شخم زده و سنگ ها و علف های هرز را از آن بیرون آورده تا منافذ زمین برای نفوذ هوا باز شود.
شخم زدن همچنین باعث می شود که قابلیت جذب آب هم بیشتر شود. بعد از شخم زدن می توان به خاک کود داد.
می توان از کودهای آلی و کمپوست استفاده کرد.
یکی از عوامل مهم در رشد گیاهان گلخانه انتخاب خاک مناسب است.
گیاهان موجود در گلخانه دارای محدودیت هایی از نظر محیط رشد ریشه در مقایسه با شرایط طبیعی می باشند.
اسلاید 18 :
برای جبران کمبودها باید خاک بستر کشت به گونه ای انتخاب شود که در رشد گیاهان خللی وارد نگردد.
بستر کشت گلخانه ای مانند هر بستر کاشت دیگری دارای چهار وظیفه اصلی هستند که عبارتند از:
۱- مخزن مواد غذایی(خاک)
۲-نگهداری آب و در دسترس قراردادن آن برای گیاه
۳- تبادل گازی بین ریشه و اتمسفر
۴- محل استقرار گیاهان
انواع بستر کشت گلخانه ای و تهیه خاک ترکیبی
اسلاید 19 :
خاک گلدانی (خاک چمن)
معمولاً خاک سطح الارضی (۱۲-۱۰ سانتی متر) زمین چمنی که به مدت طولانی رشد کرده باشد (بیش از شش ماه) را خاک گلدانی گویند.
چمن های طبیعی معمولاً از نباتات خانواده گندمیان هستند که در زمین های رس و شنی که مقدار کافی آهک داشته باشند می رویند.
خاک چمن مخلوطی است از این نوع خاک ها و پوسیده ی گیاهانی که در آن روییده و زندگانی می کنند.
بنابراین خاک چمن نوعی خاک رس و شنی با مقدار کافی آهک و هوموس است.
به منظور تهیه خاک چمن با بیل های پهن قطعات بزرگ چمن را با ریشه و خاک اطراف ریشه از زمین برداشت کرده و در محلی توده می کنند.
در موقع توده کردن قطعات چمن باید دقت نمود که در دو طبقه متوالی چمن ها با یکدیگر تماس داشته باشند و در طبقه بعد ریشه ها روی هم قرار گیرند.
اسلاید 20 :
در مدت یکسال سه یا چهار مرتبه توده را خراب و در محل دیگری انباشته می کنند.
در صورت امکان توده چمن را با ادرار چهار پایان مرطوب می نمایند. به این ترتیب خاکی به دست می آید که حاوی عناصر غذایی مورد نیاز گیاه به ویژه ازت می باشد.
همچنین به علت وجود بقایای گیاهانی که در گلدان و یا جعبه های کشت پرورش می یابند و نخل های بزرگ و درخت مرکبات مسن، بسیار مناسب است.
به عبارت دیگر ترکیبی یکسان از شن، رس و مواد آلی تشکیل خاک گلدانی را می دهند.
لازم به تذکر است که با توجه به طبقه بندی خاک در نقاط مختلف و خصوصیات فیزیکی و شیمیایی مواد متشکله، تهیه خاک گلدان متفاوت و متغیر می باشد.
در پاره ای مواقع می توان از عمق ۲۰-۳۰ سانتی متر خاک که معمولاً از لحاظ مواد آلی متغیر است به عنوان خاک گلدان مصرف نمود.
تغییرات قطر ذرات خاک از شن به سیلت و بالاخره رس و همچنین تغییر میزان مواد غذایی، درجه اسیدی، آلودگی های میکروبی، حشرات و علف هرز از دیگر عواملی می باشند که در نوع خاک گلدانی تغییرات مهمی را باعث می گردند.
