بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
معناي لغوي واژه بيمه : برخي از كارشناسان فن،اين لغت را از ريشه عربي و بمعناي ” تامين وآسايش ” ترجمه كرده اند .
ليكن عده اي از واژه شناسان معتقدند كه بيمه داراي ريشه فارسي بوده و از كلمه ” بيم ” باضافه پسوند ” ه ” تشكيل گرديده و بمعني ” آنچه مربوط به هراس ونگراني است ” مي باشد ، كه البته اعتقاد اخير منطقي تر و براي ما فارسي زبانان ، قابل قبولتربه نظر ميرسد .
بمعني ” اطمينان دادن ” تعريف شده است . Insurance واژه انگليسي آن
اسلاید 2 :
مفهوم وتعريف بيمه :
عملي است كه بموجب آن ، يكطرف تعهد مي كند در ازاي دريافت وجه يا وجوهي ازجانب طرف ديگر ، درصورت وقوع يا بروزحادثه معين براي مورد بيمه شده ، خسارت وارده را جبران نموده ، و يا وجه معيني را بپردازد. ( قانون بيمه – ماده يك )
اسلاید 3 :
علل لزوم وجود بيمه و پيدايش آن درجوامع بشري
” خطر ” كه پيشينه اي به قدمت تاريخ بشر دارد و حاصل آن جز ويراني ، ضرر و زيان مالي و جاني نيست ، از بدو خلقت انسان پيوسته همزاد و همراه او بوده و چون باز شكاري در كمين آسايش و امنيت آدمي است . بشر همواره ناگزير بوده تا با ترفندهايي براي رهائي از اين بختك ، كه در زواياي تاريكي هاي دلهره آور خانه كرده ، چاره انديشي كند و اجازه ندهد در حريم اميدها ونقشه هاي زندگيش خودنمائي كند . خطر به مانند گرگي است كه همواره دركمين بره نشسته و با كوچك ترين غفلتي از جانب شبان ،حمله ور شده و دارائي و سرمايه وي را به يكباره نابود و دچار نيستي مي نمايد . با توسعه جوامع بشري و با پيشرفت تمدن ، ثروت ودارائي انسان افزونتر شد .
تعداد تاجراني كه با فرورفتن كالاها و سرمايه شان دردريا ، ورشكسته گرديده وتسليم ياس ونوميدي مي گشتند افزايش مي يافت. فوت نان آوران خانه ، آتش سوزي هاي مهيب و ديگرپديده هاي اجتناب ناپذير در ميان جوامع ، برابر بود با تباهي و فساد بازماندگان و دود شدن كليه زحمات و تلاشهاي چندساله افراد . با رخ نمودن انقلاب صنعتي ، تنوع ، تواتر وشدت ريسك ، روزبروز افزايش يافت و تكنولوژي كه خود ، پيام آور تسهيلات و رفاه براي انسان بود ، ريسك هاي جديد تري را با خود وارد اجتماع نمود . مقاوم سازي ، احتياط و ديگرترفندها ، براي جلوگيري از خطرات بتنهائي كافي نبود ، چرا كه خطربمانند جوي آب ، بالاخره راه خود را پيدا و باز مينمايد و دقيقا به نقطه ضعفهاي موجود و پنهان(وبعضا اجتناب ناپذير) حمله مي برد .
در چنيين جو وشرايطي است كه بيمه وارد زندگي بشر ميگردد و با قدرت خود در جولانگاه غول مخوف خطر ، امنيت و رفاه فكري را براي انسان به ارمغان ميآورد .
اسلاید 4 :
مفهوم ريسك
ريسك : ريسك يا خطر، دليل وجود بيمه است وبدون ريسك ، بيمه مفهوم وجودي خود را ازدست مي دهد . در جامعه اي كه ريسك وجود ندارد بيمه هم وجود ندارد . ريسك در چشم انداز بيمه اي داراي حد و درجه هائي است كه نه بگونه كامل،بلكه بوسيله پارامترهائي همچون تجربه قابل برآوردواندازه گيري است . اگر نتيجه حادثه اي را بتوان پيش بيني كرد ، بيمه كردن چنين حادثه اي مفهوم ندارد واگربا اطمينان از نتيجه حادثه كه بد وناخوشاينداست وحتما خسارت خواهد ديد براي آن بيمه درخواست شود ، شركت بيمه چون وقوع خسارت را از قبل حتمي ميداند اقدام به بيمه كردن آن نميكند و اگرهم حاضربه بيمه كردن چنين حادثه اي شود ، حق بيمه بسيار بالا خواهد بود كه براي بيمه گذار نيز مقرون بصرفه نيست .
اسلاید 5 :
انواع ريسك
ريسكها را با توجه به طبيعت وخصلت ، ونتايج حاصل ازآنها به چهار دسته تقسيم مي نمايند : 1) ريسكهاي خالص يا ايستا : مانند احتمال خسارت يك ساختمان در اثر آتشسوزي ، كه در نهايت دو حالت امكان دارد . يا ساختمان دچار حادثه آتشسوزي ميشود وخسارت مي بيند ويا اينكه آتشسوزي رخ نداده وسالم ميماند . بنابراين ؛ خصوصيت اينگونه ريسكها داشتن دوحالت زيان و عدم زيان است و مالك ساختمان يا وضعش بدترازسابق ميشود يا تغييري برايش حاصل نميشود . اين ريسك براي شركتهاي بيمه ، ريسك مطلوب بشمارمي رود. 2) ريسكهاي سوداگرانه يا پويا : مانند وضعيت بازرگاني كه جنسي را كيلوئي 1000 تومان بخرد و بخواهد بقيمت كيلوئي 1250 تومان بفروشد ، اما ممكن است بر اثرعواملي پيش بيني نشده ، سودي نكند ومجبور شود باهمان قيمت 1000 تومان بفروشد و يا اينكه باضرر ، وبا قيمت زير 1000 تومان بفروشد. بنابراين در اينگونه ريسكها ، احتمال سه حالت سود / عدم سود/ زيان وجود دارد. ريسكهاي سوداگرانه ريسكهاي مطلوب بيمه اي نيستند .
اسلاید 6 :
3) ريسكهاي عام : ريسكهائي هستند كه درصورت تحقق اثرات نامطلوبي رابر روي گروه كثيري از مردم ميگذارند كه گاهي كل جمعيت يك كشور را متاثر ازخود ميسازند . مانند زلزله ، جنگ و ساير حوادث فاجعه بار .در اينگونه حوادث و براي حل مشكل، معمولا اغلب دولتها وسازمانهاي بين- المللي دست بكار شده وچاره انديشي ميكنند . 4) ريسكهاي خاص : ريسكهايي هستند كه اثر نامطلوب آن بر روي يك شخص ويا يك گروه كوچك ، مثل مسافرين هواپيما و يا اتوبوس و . . . كه براي شركتهاي بيمه ، اين نوع ريسك ، ريسك مطلوب بشمار مي رود وارزش بيمه كردن را درجهت سود آوري دارند .
اسلاید 7 :
تعريف چند اصطلاح كاربردي در بيمه ها:
بيمه گر : به شخص حقوقي (شركت يا مؤسسه بيمه اي) اطلاق ميگردد كه خسارات احتمالي مندرج در بيمه نامه ها را تحت شرايطي جبران و پرداخت مي نمايد.
بيمه گذار : طرف تعهد بيمه گراست كه متعهد به پرداخت حق بيمه مي شود. بيمه گذار ميتواند شخص حقيقي و يا شخص حقوقي باشد .
اسلاید 8 :
بيمه شده : به شخص ، شيئ و يا مسؤوليتي اطلاق مي شود كه تحت پوشش بيمه قرارميگيرد .
عقد و قرارداد : توافقي است بين يك يا چند نفر درقبال يك يا چند نفرديگربراي قبول يك تعهد يا مسؤوليت امري كه بايد مورد قبول ، توجه و توافق طرفين باشد .عقد و قرارداد بايستي الزاما مكتوب باشد.
بيمه نامه :عقدي است كه بموجب آن ، يك طرف تعهد مي كند كه درازاي پرداخت وجه و يا وجوهي ازطرف ديگر، درصورت وقوع يا بروز حادثه ، خسارت وارده بر او را جبران نموده ويا وجه معيني را بپردازد.
اسلاید 9 :
انواع عقد بيمه (صفات عقود بيمه)
عقد لازم : عقدي است كه درآن هيچيك ازطرفين معامله حق فسخ آنرا نداشته باشند مگر در موارد مشخص .
عقد جايز : عقدي است كه درآن ، هريك ازطرفين يا هردو بتوانند عقد را به ميل خود فسخ كند.
بيمه عمر نسبت به بيمه گر لازم است و درمورد بيمه گذار جايز مي باشد ؛ چون بيمه گذارهروقت كه مايل باشد مي تواند ازپرداخت حق بيمه خودداري كند وتقاضاي فسخ ، بازخريد يا تغيير بيمه نامه را نمايد.اما بيمه گرنميتواند بيمه نامه عمررا فسخ كند مگر درموارد بسيارخاص مثل ورشكسته شدن. همچنين بيمه گر،يكطرفه نمي تواند بيمه نامه آتش سوزي را فسخ نمايد مگر درموارد بسيار خاص مثل تشديد خطر : مثلا مجاورت ملك بيمه شده در كنار يك پمپ بنزين ، كه درهنگام عقد قرارداد ، چنين شرايطي وجود نداشته .
اسلاید 10 :
عقد معوض : از ديگرصفات قراردادهاي بيمه ايست به اين معني كه بيمه گردرقبال دريافت حق بيمه ، تعهد پرداخت خسارت را دارد وبيمه گذاركه پرداخت كننده حق بيمه است،انتظاردريافت خسارت را دارد ، و بيمه گر چيزي را بيش از تعهدش خسارت پرداخت نمي كند .
اسلاید 11 :
قرارداد الحاقي
قراردادي است كه معمولا به عقد نامه اصلي بيمه ضميمه مي گردد و در آن ، يكي از طرفين ، شرايطي را علاوه بر شرايط عمومي و خصوصي قرارداد تدوين مي نمايد كه طرف مقابل يا آن را قبول ميكند يا نمي كند .
اسلاید 12 :
شرايط اساسي صحت هرعقد بيمه
1) قصد طرفين و رضايت آنها ( پيشنهاد وقبول) : يعني فرم پيشنهاد بيمه نامه ؛ بوسيله بيمه گذار تكميل و بتوسط بيمه گذار وبيمه گرامضاء گردد .
2) اهليت طرفين : يعني ديوانه نبوده وبه سن قانوني رسيده باشند
3) مورد بيمه ، معين ومشخص باشد .
4) مشروعيت داشته باشد : مورد بيمه شده مثلا مشروبات الكلي يا ساير مواردغيرشرعي نباشد. يا اينكه شخص بيمه شده درحين ارتكاب جرائم اثبات شده مصدوم نشده باشد.
5) موضوعات بيمه نامه مشخص باشد : اين موضوعات عبارتند از: - تاريخ انعقاد قرارداد - اسم بيمه گر وبيمه گذار(تنها دربيمه وسايط نقليه وحمل ونقل ممكن است بدون ذكرنام بيمه گذار، فقط كلمه حامل قيدگردد) - مورد بيمه شده - حادثه يا خطري كه عقد بيمه بمناسبت آن صورت گرفته - ابتدا وانتهاي بيمه - ميزان حق بيمه - ميزان تعهد بيمه گر درصورت وقوع حادثه 0
اسلاید 13 :
شرايط عمومي و شرايط خصوصي بيمه نامه
شرايط عمومي : شرايطي است كه بيانگرروابط قراردادي طرفين عقد بيمه بوده و متكي بر قوانين ومقررات بيمه ، از سوي قانون گذاران براي عموم بيمه گذارهاتبيين گرديده وبوسيله طرفين قرارداد قابل نقض نمي باشد .
مانند : لزوم پرداخت حق بيمه ويا ممنوعيت مشخص نكردن مورد بيمه شده .
شرايط خصوصي : شرايطي است كه در بيمه نامه ، حسب مورد توافق طرفين عقد بيمه تدوين يافته و برخلاف شرايط عمومي بيمه ، نسبت به هر بيمه گذار و هر مورد بيمه اي متفاوت مي باشد .
مانند : مدت اعتبار بيمه نامه ويا حداكثر تعهدات بيمه گر
اسلاید 14 :
فسخ بيمه نامه
چنانچه بيمه نامه اي بنا بدلايلي ، قبل از انقضاي مهلت قرارداد خاتمه يابد ، به آن فسخ قرارداد اطلاق مي شود .
موارد فسخ يا انفساخ قرارداد بيمه :
الف) فسخ ازطرف بيمه گر : درمواقع زير بيمه گر حق دارد بيمه نامه را يكطرفه فسخ نمايد : 1- درصورت عدم پرداخت حق بيمه ازسوي بيمه گذار درموقع معين 2- درصورتي كه بيمه گذار از اظهارمطالب لازم ومهمي درخصوص خطرات موضوع بيمه خودداري ، ويا مطالب كذب اظهار داشته باشد ( تقلب ). اگر اين حركت ازسوي بيمه گذار عمدي باشد ، بعد ازفسخ بيمه نامه ،حق بيمه هاي پرداختي از طريق بيمه گر مسترد نخواهدشد 3- درصورت تشديد خطر، مگراينكه بيمه گذار حاضر به افزايش حق بيمه گردد .
ب) فسخ از طرف بيمه گذار :
1- درصورت تخفيف خطر ، مگراينكه بيمه گر طبق موازين احتساب حق بيمه ، قادر به تقليل ميزان آن باشد .
2- در صورت توقف يا ورشكستگي بيمه گر
انفساخ بيمه نامه : در موارد ذيل ، قرارداد بيمه بدون درنظرگرفتن ميل ورضايت طرفين ، از هم گسيخته و يا اصطلاحا ، منفسخ مي شود :
الف) درصورت ازبين رفتن كلي مورد بيمه بر اثر وقوع حادثه اي غيراز حوادث پيش بيني شده در موضوع قرارداد . مثلا موردبيمه شده اي درمقابل سرقت بيمه شده باشد ، اما آتش سوزي آنرا كلا از بين ببرد . اما اگر كلا نسوخته باشد ، قرارداد بيمه سرقت براي باقيمانده ادامه ميابد.
ب) در صورت سلب اجازه فعاليت بيمه اي از بيمه گر بتوسط مقامات ذيصلاح و لغو پروانه كار شركت بيمه اي .
اسلاید 15 :
ابطال بيمه نامه
در صورت وجود موارد زير ، بيمه نامه خود بخود باطل وبي اثر خواهد بود وچنانچه حق بيمه يا خسارتي از طرف بيمه گذار وبيمه شده پرداخت شده باشد ، لازم الاسترداد است :
الف) فقدان يا نقص يكي از شرايط اساسي عقد بيمه نامه
ب) بيمه كردن خطري كه قبلا واقع شده است : مثل بيمه كردن بدنه اتومبيل ، بعداز وقوع تصادف .
ج) اضافه بيمه كردن متقلبانه مورد بيمه : يعني بيمه گذار ، مالي را به ارزش بيشتر از قيمت واقعي آن بيمه نمايد ، اين بيمه باطل است زيرا ممكن است بيمه گذار (با سوء نيت قبلي) قصد ايجاد خسارت عمدي داشته باشد تا بتواند مبلغي بيش از آنچه كه مال او بيارزد دريافت كند.
د) بيمه عمر يا حادثه نمودن اشخاص ديگر بدون رضايت كتبي آنان : چون ممكن است موجب سوء استفاده برخي افراد سودجو در جامعه گشته ، و جان ديگران را به خطر بياندازد .
اسلاید 16 :
تفاوت بين فسخ وابطال بيمه نامه
الف) دارنده حق فسخ ميتواند بطرقي ، ازحق خود گذشته و بيمه نامه را ادامه دهد ، درصورتيكه در مورد بطلان ، چه طرفين بخواهند چه نخواهند ، بطلان محقق خواهد شد.
ب) ابطال ، از تاريخ شروع قرارداد اعمال ميگردد ، در صورتي كه فسخ يا انفساخ درطول قرارداد واقع ميشود .
اسلاید 17 :
اصول اساسي بيمه
اصول بيمه ، قوانيني هستند كه بيمه برآن استوار است ، وبقرار 8 مورد زير است :
1) اصل حد اعلاي حسن نيت : براي بيمه گر هميشه اين امكان وجود ندارد كه قبل از صدور بيمه نامه و قبول تعهد جبران خسارت احتمالي ، هر يك از اموالي را كه براي بيمه كردن به او عرضه ميشود را ازنزديك ملاحظه و كيفيت خطرآن را بازديد وارزيابي نمايد ، بنابراين براساس اصل حسن نيت ، شايسته است كه بيمه گذار كليه اطلاعات مورد لزوم بيمه گر كه به سنجش او در ميزان ريسك وخطر كمك ميكند را با صداقت و كمال درستي بيان نمايد . درمقابل ، بيمه گر نيز بايستي مستفاد از اين اصل ، كليه حقوق و مزاياي جزئي وكلي كه از پوشش قرارداد نصيب بيمه گذارميگردد را به وضوح و ازنظر كمي وكيفي به آگاهي بيمه گذار برساند و يا حتي آموزش دهد .
2) اصل غرامت يا اصل زيان : جبران زيان نبايد بيمه گذاررا دروضعي مساعدتر از قبل ازوقوع حادثه قراردهد چرا كه ناديده گرفتن اين اصل چه بسا كه موجب فساد ، و ايجاد خسارتهاي عمدي بمنظوركسب درآمد بيشتر گردد. بنابراين بيمه گذارآسيب ديده بايد موارد زيررا جهت اخذ خسارت اثبات كند :
الف: حادثه موضوع بيمه نامه اتفاق افتاده است .
ب: حادثه صورت گرفته ، براي او ايجاد خسارت و زيان كرده است .
ج: بين حادثه و خسارت وارده ، رابطه عليت وجود دارد . يعني خسارت وارده تماما در نتيجه حادثه اي رخ داده كه در بيمه نامه شرط شده .
د: مورد بيمه شده در زمان حادثه موجوديت داشته و ارزش آن چه ميزان بوده است . زيرا ممكن است موجوديت و ارزش بيمه شده از زمان ابتداي قرارداد و بازديد كارشناس بيمه گر تا زمان وقوع حادثه تغيير كرده باشد .
اسلاید 18 :
3) اصل نفع بيمه پذير : در بيمه هاي غرامتي ، تصور و فرض براين اصل استوار است كه نفع بيمه گذار ، در عدم وقوع حادثه مي باشد و علاقه و سود بيمه شده دراين است كه خطر حادث نشود. چنانچه بيمه گذار نسبت به فروش مورد بيمه- شده اقدام نمايد، موضوعيت بيمه نامه خاتمه ميابد چون ديگربيمه گذار نفع وضرري دروقوع حادثه نخواهد داشت .( اين موضوع درمورد بيمه ها ي حمل ونقل ووسايط نقليه اعمال نميگردد چون نفع استفاده كننده ازوسيله مزبور درعدم بروز حادثه است).
4) اصل جانشيني : پس از وقوع حادثه،درصورتيكه بيمه گذارمحق باشد خسارت وارده يا بخشي از آن را از شخص خسارت زننده دريافت كند ، بيمه گرخسارت را پرداخته وسپس بااستفاده ازحق بيمه گذاروبا وكالت ازطرف بيمه شده،بدنبال گرفتن غرامت ياخسارت ازمقصرحادثه ميرود. بديهي است درنهايت خسارت كسب شده به حساب بيمه گرمنظورخواهد شد .
5) اصل تعدد بيمه : يعني يك شيء ميتواند طي چند قرارداد ،پوشش بيمه اي داشته باشد مشروط به اينكه اولا جمع مبالغ تعهد بيمه نامه ها ازارزش واقعي شيء بيشتر نباشد و دوما منتفع از همه بيمه نامه ها يك شخص باشد .
اسلاید 19 :
6) اصل علت نزديك : بيمه گذار بايد ثابت كند كه خسارت وارد شده مستقيما از حادثه مندرج در موضوع قرارداد رخ داده ، مثلا چنانچه مورد بيمه درمقابل آتشسوزي بيمه شده اما قبل از آتشسوزي ، مورد بيمه شده بر اثر سيل منهدم شده و فقط بقاياي آن بوسيله آتشسوزي نابود شود ، بيمه گر فقط خسارت بقاياي آتش گرفته را مي پردازد ، ويا چنانچه مورد بيمه شده در برابر خسارت از دود حاصل ازآتشسوزي بيمه شده باشد ،اما بر اثر دود زدگي از لوله بخاري خسارت ببيند ، بيمه گر تعهدي براي پرداخت زيان ندارد . اما درعوض چنانچه لوازم خانه درمقابل آتشسوزي بيمه شده باشند و در حين آتش سوزي ، ماموران اآتش نشاني لوازمي را از پنجره به بيرون بريزند ويا بوسيله آب به لوازم منزل آسيب برسانند ، بيمه گر خسارت همه اينها را مي پردازد چون اين خسارات در نتيجه آتشسوزي وعواقب اجتناب ناپذير بعداز آن رخ داده است .
7) اصل اتكائي : اين اصل به بيمه گر امكان ميدهد كه در صورت بالا بودن ميزان ريسك برخي بيمه نامه هاي عمده و بزرگ ، بخشي از مورد بيمه شده را راسا تحت پوشش شركتهاي بيمه اي اتكائي قراردهد ، اما بيمه گذار در صورت ديدن خسارت بايستي غرامت خود را فقط از شركت بيمه گر اوليه دريافت نمايد .
اسلاید 20 :
عوامل فني بيمه
با استفاده از علم آمار واحتمالات در صنعت بيمه ، شيوه ها وعوامل فني ابداع شد كه مهمترين آنها از اين قرارند :
الف) توزيع خطرها : نبايد بيمه را به يك ناحيه يا به گروهي كه درمعرض خطرمشترك واحدي قرار دارند محدود كرد .
ب) وسيع كردن دامنه عمليات : هر قدر كه دامنه فعاليت شركت بيمه اي وسيع تر باشد ، درمجموع احتمال زيان كمتر خواهد بود.زيرااگردرناحيه اي خسارت ببارآيد،عدم خسارت درديگرنواحي باعث جبران آن خسارت وحتي كسب سود خواهد شد. ج) تنوع خطرها : هرقدرتعداد رشته هاي مختلف بيمه اي درفعاليتهاي يك شركت بيشترباشد، احتمال كلي ميرود كه ازسودهاي بيمه نامه هاي غيرزيان – بارتر، خسارت بيمه نامه هاي زيان بار جبران ، و در كل باعث ايجاد سود گردند .
