بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
مصرف منطقی آنتی بیوتیک ها و عواقب ناشی از مصرف بی رویه ی آنتی بیوتیک ها
اسلاید 2 :
مقدمه
دارو همیشه به عنوان یک عامل اساسی در درمان اکثر بیماري ها مطرح اسـت.
در حـال حاضـر بیش از 8000 فرآورده دارویی در سراسر جهان استفاده می شود.
هـر کشـوري بـر اسـاس وضـعیت جغرافیایی، بیماری ها و منابع مالی تعدادي از این داروها را در لیست داروهاي اساسی خود قـرار داده و پزشکان موظف به تجویز فقط همان داروها هستند.
امروزه تجویز و مصرف غیرمنطقی داروها گریبـانگیر بسـیاري از کشـورها (از جملـه کشـورهاي جهان سوم و کشور خودمان) شده است.
اسلاید 3 :
براي مثال بر اساس آمار منتشـر شـده از وزارت بهداشـت، درمان و آموزش پزشــکی در ایران حدود 48 %داروهاي تجــویز شده براي بیماران اشکال تزریـقی داروهــا می باشد. بر این اساس مصرف سرانه فرآورده هــاي تزریقی در ایران حدود 10 عدد،
در کشـورهاي در حال توسعه حدود 4/3 و در کشورهاي توسعه یافته بسیار کمتر از 1 عدد می باشد.
اسلاید 4 :
به علت اینکه منابع مالی و بودجه سیستم هاي بهداشتی محدود است و قسمت عمده اي از این بودجه صرف تهیه و تامین دارو می شود ، می توان با تجویز و مصرف منطقی داروها تا مقدار زیادي از اتلاف سرمایه ملی جلوگیري کرد.
اسلاید 5 :
مصرف خودسرانه دارو در چند سال گذشته به یکی از چالشهای اساسی حوزه سلامت ایران تبدیل شده است.
ایران جزء بیست کشور اول دنیا از نظر مصرف داروست. میانگین رشد مصرف دارو در ایران ۱۱.۵درصد است که از میانگین جهانی(۹% ) بیشتر است.
مصرف آنتی بیوتیک در ایران ۱۶ برابر استاندارد جهانی است.
در سال ۱۳۸۴ نزدیک به ۸۵۰ مورد عفونت بیمارستانی در ایران گزارش شده که درصد بالایی از آنها بدلیل باکتریهای شدیدا مقاوم به آنتی بیوتیک ها بوده است.
اسلاید 6 :
تجویز و مصرف غیر منطقی دارو مشتمل بر اسـتفاده نامناسـب، غیرمـوثر و غیراقتصادي از داروها یکی ازمعضلات سیستم هاي مراقبت از سلامت در کشـورهاي در حـال توسـعه، است.
هزینه استفاده غیرمنطقی از داروها هـم از لحـاظ اقتصـادي و هـم از لحـاظ عوارض ناخواسته اي که به افراد و اجتماع وارد می کند قابل تامل است.
در این کارگاه سعی شده تـا شرکت کنندگان با استفاده از مثال هاي عینی آورده شده، به ماهیت تجویز و مصرف نادرست دارو پـی بـرده و بـه آن بیاندیشند.
هدف آن بهبود کیفیت و افزایش کارآیی تجویز و مصرف داروها است.
اسلاید 7 :
تعریف مصرف منطقی دارو
مصرف منطقی دارو یعنی اینکه براي یک بیمار، داروي مناسب بر اساس وضعیت بالینی فرد، بـا دوز مناسب و در طول مدت مناسب تجویز شود.
همچنین باید کمترین هزینـه ممکـن بـه بیمـار و جامعه تحمیل شود.
اسلاید 8 :
در صورتی این امر محقق خواهد شد که مراحل تجویز دارو دقیقا به صورت زیر اعمال شود:
تشخیص بیماري
تعیین درمان موثر و ایمن (دارویی یا غیردارویی)
انتخاب داروي مناسب، دوز و طول دوره درمان
نوشتن نسخه دارویی
دادن اطلاعات لازم و کافی به بیمار
ارزیابی پاسخ بیمار به درمان
اسلاید 9 :
متاسفانه در دنیاي واقعی الگوي تجویز دارو همیشه ازمعیارهاي فوق پیروي نمی کنـد و مـی تـوان آن را تجویز غیرمنطقی داروها نامید.
اسلاید 10 :
استفاده از دارو وقتی به دارو احتیاج نباشد: مثل تجویز آنتی بیوتیـک بـراي عفونـت هـاي ویروسـی دستگاه تنفس فوقانی استفاده از داروي اشتباه در مواقعی که به دارو درمانی احتیاج است: مثلا تتراسـیکلین بـراي اسـهال بچه اي که به ORS نیاز دارد.
استفاده از دارو در حالتی که اثربخشی آن ثابت نشده و مشـکوك اسـت: مـثلا اسـتفاده از داروهـاي کاهنده حرکات روده در اسهال حاد استفاده از داروهایی که ایمنی آنها مشخص نیست.
ناتوانی در تامین داروي موثر و ایمن: مثل ناتوانی در تهیه واکسن ها
الگوهاي متداول در تجـویز نامناسـب داروهـا را مـی تـوان بـه صورت زیر بیان کرد:
اسلاید 12 :
آنتی بیوتیک چیست؟
آنتی بیوتیکها داروهایی هستند که در بدن علیه عفونتهای باکتریایی مبارزه میکنند.
پنی سیلین اولین آنتی بیوتیک کشف شده بود که در سال ۱۹۲۸ توسط الكساندر فلمینگ كشف گردید. این آنتی بیوتیک در طول جنگ جهانی دوم بسیار مورد استفاده قرار گرفت. با کشف آنتی بیوتیکها، انقلابی در حوزهی پزشکی ایجاد شد که به درمان بسیاری از عفونتهای کشنده کمک کرد.
اکنون صدها نوع آنتی بیوتیک وجود دارد که در چندین دسته طبقهبندی میشوند. طبقهبندی آنتی بیوتیکها به صورت زیر است:
پنی سیلینها
سفالوسپورینها
کارباپنمها
آمینوگلیکوزیدها
تتراسایکلینها
ماکرولیدها
فلوروکینولونها
سولفونامیدها
اسلاید 13 :
مکانیسم عمل آنتی بیوتیک ها
نحوهای که آنتیبیوتیکها باعث از بین رفتن باکتریها میشوند، مختلف است. به عنوان مثال، پنیسیلین به طور غیرمستقیم باعث ضعیف شدن و ترکیدن دیواره سلولی باکتری میشود و به این ترتیب باکتری به صورت کامل از بین میرود. از طرف دیگر، آنتیبیوتیکهایی که از نوع تتراسایکلینها هستند، باکتریها را از بین نمیبرند بلکه با متوقف ساختن پروتئین در باکتریها، رشد آنها را مهار میکنند.
برخی آنتیبیوتیکها برای درمان طیف وسیعی از عفونتهای باکتریایی موثر هستند اما برخی از این نوع داروها نیز تنها بر روی گونهی خاصی از باکتریها تاثیر دارند.
اسلاید 14 :
آنتی بیوتیک یک منبع با ارزش دارویی است که برای درمان عفونت های باکتریایی مورد استفاده قرار می گیرد و استفاده از آن در انسان و حیوانات تنها با تجویز پزشک و کارشناسان بهداشتی مجاز است و باید در یک دوره درمانی کامل استفاده شود.
بیماری های عفونی همواره یک تهدید جدی برای سلامت محسوب می شوند. با کشف آنتی بیوتیک، مرگ ناشی از بیماری های عفونی کاهش قابل ملاحظه ای داشته است؛ ولی با استفاده نابجای آنتی بیوتیک و مقاومت در برابر آن، این بیماری ها در حال بازگشت هستند. با توجه به افزایش مقاومت در برابر آنتی بیوتیک، جهان نیاز مبرمی به تغییر الگوی مصرف و تجویز این منبع با ارزش دارویی دارد.
در صورتی که مصرف دارو با همین الگو باقی بماند، حتی تولید و توسعه داروهای جدید نیز نمی تواند مانع از افزایش مقاومت نسبت به آنتی بیوتیک باشد. علاوه بر عدم استفاده خودسرانه از آنتی بیوتیک، اقداماتی برای کاهش گسترش عفونت از طریق واکسیناسیون منظم، شستن مرتب دست ها و توجه به بهداشت مواد غذایی ضروری است.
اسلاید 15 :
مقاومت ضد میکروبی (Antimicrobial resistance) به مقاومت یک میکروارگانیسم (شامل باکتری، قارچ، ویروس و انگل) در برابر داروهای ضد میکروبی، برای درمان عفونت ناشی از آن گفته می شود.
زمانی که این میکروارگانیسم ها نسبت به داروهای ضد باکتری، ضد قارچ و ضد ویروس مقاوم شوند، داروهای استاندارد بی اثر می شوند، عفونت در بدن باقی می ماند و به راحتی منتقل می شود.
تکامل گونه های مقاوم یک پدیده طبیعی است و زمانی رخ می دهد که میکروارگانیسم به اشتباه تکثیر شود یا صفات مقاوم بین چند میکروارگانیسم رد و بدل شود. استفاده مکرر و نابجا از آنتی بیوتیک، یکی از مهمترین دلایل افزایش باکتری های مقاوم به دارو هستند.
باید درنظر داشت که آنتی بیوتیک فقط قادر به درمان عفونت های باکتریایی است و به هیچ عنوان در برابر عفونت های ویروسی مانند سرماخوردگی، گلودرد و آنفلوآنزا موثر نیست.
اسلاید 16 :
چرا مقاومت آنتی بیوتیکی باکتریها یک مشکل بزرگ و نگرانکننده محسوب میشود؟
۱- مقاومت باکتری در برابر آنتیبیوتیکها یک تهدید جدی برای سلامت جهانی محسوب میشود. بر اساس آمارهای اراده شده توسط مرکز کنترل و پیشگیری از بیماریهای ایلات متحده (CDC)، سالانه ۲ میلیون نفر در ایالات متحده به عفونتهای مقاوم به آنتی بیوتیک مبتلا میشوند و دست کم حدود ۲۳۰۰۰ نفر در اثر این عفونتها میمیرند. این آمار و مرگومیر در اثر عفونت، یکی از جوانب نگرانکنندهی مقاومت دارویی باکتریها محسوب میشود.
۲- همچنین عفونتهای مقاوم به دارو، باری بر دوش کادر درمان هستند. تحقیقات نشان میدهد که عفونتهای مقاوم به دارو میتوانند منجر به بستری شدن طولانیتر در بیمارستان، مراجعه بیشتر به پزشک، زمان بهبودی طولانی و هزینههای بالای پزشکی شوند.
۳- از طرف دیگر داروهای جایگزین برای درمان عفونتهای مقاوم ممکن است عوارض جانبی بیشتری ایجاد کنند و گرانتر باشند.
۴- علاوهبر اینها، بدون وجود روشهای موثر برای درمان عفونتها، اقدامات پزشکی مانند پیوند اعضا، شیمی درمانی و جراحیهای بزرگ بسیار خطرآفرین خواهند بود.
۵- در نهایت باکتریهای مقاوم در برابر آنتی بیوتیکها میتوانند باعث بروز عفونتهایی شوند که یا به سختی درمان شده و یا قابل درمان نیستند. به طور مثال:
1-عفونت مجاری ادراری 2-عفونت خون (سپتیسمی 3-پنومونی 4-عفونت زخم
5-بیماری مقاربتی، به ویژه سوزاک 6-بیماری سل
اسلاید 17 :
چه کسانی بیشتر در معرض خطر هستند؟
عفونتهای باکتریایی مقاوم ممکن است از طریق تماس با سطوح آلوده، عطسه یا سرفه از یک فرد به فرد دیگر منتقل شوند و هر شخصی را بدون در نظر گرفتن سن و جنسیت درگیر کنند.
اما برخی از گروهها در معرض خطر بیشتری نسبت به دیگران هستند. در ادامه به این گروههای پرخطر اشارهای خواهیم داشت:
افرادی که تحت شیمی درمانی هستند
افرادی که عمل جراحی باز انجام دادهاند
بیماران دیالیزی
افرادی که تحت درمانهایی قرار دارند که سیستم ایمنی بدن آنها را تضعیف میکند
اشخاصی که پیوند اعضا انجام دادهاند
کودکان و افراد مسن
افرادی که در بیمارستانها بستری هستند
اسلاید 18 :
باکتریهای مقاوم در برابر آنتیبیوتیک چگونه انتشار مییابند؟
باکتریهای مقاوم به دارو به روشهای مختلفی پخش میشوند و از شخصی به شخص دیگر انتقال مییابند. در ادامه به مرور روشهای شیوع این باکتریها خواهیم پرداخت.
1- انسان به انسان
افراد آلوده، چه علائم بیماری داشته باشند و چه فاقد هرگونه علامتی از عفونت باشند، قادر به انتقال باکتریهای مقاوم به سایرین هستند. این موضوع ممکن است از طریق تماس مستقیم با افراد آلوده، سرفه یا عطسه، لمس سطوح آلوده مانند صفحه کلید یا دستگیره در رخ دهد. به همین دلیل شستن دستها برای جلوگیری از انتشار باکتریهای مقاوم به آنتی بیوتیک بسیار مهم است.
2- حیوان به انسان
حیوانات نیز ممکن است ناقل باکتریهای مقاوم به دارو باشند. باکتریهای مقاوم ممکن است در روده و مدفوع دامها وجود داشته باشند. این باکتریها به راحتی میتوانند به افرادی که از نزدیک با حیوانات در تماس هستند مانند کشاورزان یا دامپزشکان منتقل شوند.
اسلاید 19 :
3- آلودگی غذایی
باکتریهای مقاوم نسبت به آنتی بیوتیکها ممکن است در اثر سموم شیمیایی مورد استفاده در حوزهی کشاورزی نیز ایجاد شده و به مواد غذایی منتقل شوند. این باکتریها در اثر مصرف غذای آلوده به انسان منتقل خواهند شد. خوردن غذای آلوده ممکن است علائمی در فرد ایجاد نکند اما به هر حال فرد ناقل باکتری مقاوم به دارو است.
4- مراکز بهداشتی درمانی
شیوع باکتریهای مقاوم در مراکز بهداشتی و درمانی نیز امری شایع است که از اهمیت بالایی برخوردار است. هنگامی که بسیاری از افراد بیمار به هم نزدیک هستند و مصرف آنتی بیوتیک نیز بالا است، یک محیط مناسب برای رشد باکتریهای مقاوم ایجاد میشود.
لمس سطوح مشترک، استفاده از سرویس بهداشتی و ازدحام نامناسب، خطر انتقال عفونتهای باکتریایی مقاوم را افزایش میدهد. با ورود و خروج افراد به این مراکز، انتشار آلودگی افزایش خواهد یافت.
5- مسافرت
وقتی مسافران به مناطق آلوده سفر میکنند، به احتمال زیاد با باکتریهای مقاوم تماس پیدا کرده و آنها را به مکانهای جدید منتقل میکنند. افرادی که هنگام مسافرت در بیمارستان بستری میشوند نیز در معرض خطر انتشار باکتریهای مقاوم هستند.
اسلاید 20 :
***چرا مقاومت در برابر درمان های ضد میکروبی به یک نگرانی جهانی بدل شده است
مقاوت در برابر آنتی بیوتیک به یک معضل جهانی بدل شده و همین امر کارشناسان سازمان جهانی بهداشت را به ایجاد کمپینی برای مقابله با این معضل واداشته است.
در سال 2012 میلادی، سازمان جهانی بهداشت گزارشی را مبنی بر افزایش مقاومت به داروهای ایدز ارایه کرد. این گزارش پیام آور این مطالب بود که کنترل این بیماری مهلک با داروهای رایج، اثربخشی کمتری دارد و باید به سمت داروهای پرهزینه تر حرکت کرد.
در سال 2013 میلادی، 480 هزار مورد جدید بیماری سل مقاوم به دارو در 100 کشور گزارش شد که به معنی دوره های درمان طولانی تر و اثر بخشی کمتر داروهای فعلی بود.
در بخش هایی از مکونگ در ویتنام، مقاومت به بهترین داروی ترکیبی درمان مالاریا گزارش شد که بزرگترین دستاورد درمان مالاریا را به مخاطره کشاند.
بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، نسبت بالایی از باکتری های مقاوم به آنتی بیوتیک که سبب عفونت های شایعی مانند عفونت های دستگاه ادراری، ذات الریه و عفونت های خون می شوند، وجود دارند. ناکارا بودن دارو نسبت به عفونت به معنای افزایش نرخ ناتوانی و مرگ و تحمیل هزینه های هنگفت در حوزه بهداشت است.
