پاورپوینت دستور زبان فارسی درس پردازش زبان طبیعی

بخشی از پاورپوینت

اسلاید 2 :

دستور زبان فارسی
درس پردازش زبان طبيعی

اسلاید 3 :

مقدمه
فعل
اسم
صفت
قید
ساختمان جمله
بند
گروه فعلی
گروه اسمی
گروه قیدی
گرامر CFG
منابع
درس پردازش زبانَ طبیعی، استاد: دکتر احمد عبدالله زاده توسط: شهریار عیسی پور. مرجع: دستور زبان فارسی تالیف گیوی و انوری

اسلاید 4 :

فعل
تعریف فعل
معمولا در انتهای جمله می آید و بر خلاف کلمه های دیگر صرف می شود. به تنهایی و یا به کمک وابسته هایی بر چهار مفهوم دلالت می کند:
یکی از مفهوم های زیر به شکل مثبت یا منفی
الف) انجام دادن یا انجام گرفتن کاری
ب) واقع شدن کاری بر کسی یا چیزی
پ) پذیرفتن حالتی یا صفتی
ت) نسبت دادن صفتی به کسی یا چیزی
درس پردازش زبانَ طبیعی، استاد: دکتر احمد عبدالله زاده توسط: شهریار عیسی پور. مرجع: دستور زبان فارسی تالیف گیوی و انوری

اسلاید 5 :

فعل
در فعل مفهوم شخص وجود دارد یعنی گوینده فعل را به خود نسبت دهد یا به شخص دیگری
الف) اول شخص یا متکلم
ب) دوم شخص یا شنونده یا مخاطب
پ) سوم شخص یا غایب یا دیگر کس
در فعل مفهوم مفرد یا جمع بودن وجود دارد
فعل زمان را نیز نشان می دهد
الف) زمان حال
ب) زمان گذشته
پ) زمان آینده
درس پردازش زبانَ طبیعی، استاد: دکتر احمد عبدالله زاده توسط: شهریار عیسی پور. مرجع: دستور زبان فارسی تالیف گیوی و انوری

اسلاید 6 :

صرف/ بن/ شناسه فعل
بن فعل
بن مضارع : ساختهای زمان حال ( مضارع) و امر از آن ساخته می شود.
درس پردازش زبانَ طبیعی، استاد: دکتر احمد عبدالله زاده توسط: شهریار عیسی پور. مرجع: دستور زبان فارسی تالیف گیوی و انوری

اسلاید 7 :

صرف/ بن/ شناسه فعل
بن ماضی: ساختهای زمان گذشته و آینده از آن ساخته می شود.
درس پردازش زبانَ طبیعی، استاد: دکتر احمد عبدالله زاده توسط: شهریار عیسی پور. مرجع: دستور زبان فارسی تالیف گیوی و انوری

اسلاید 8 :

صرف/ بن/ شناسه فعل
شناسه: جزئی که در فعل شخص را نشان می دهد.
درس پردازش زبانَ طبیعی، استاد: دکتر احمد عبدالله زاده توسط: شهریار عیسی پور. مرجع: دستور زبان فارسی تالیف گیوی و انوری

اسلاید 9 :

مصدر/ اجزای پیشین/ ساختمان فعل
مصدر: کلمه ای که مفهوم اصلی فعل را بی آنکه زمان و شخص آن مشخص باشد می رساند
بن ماضی + -َن خورد + -َن = خوردن
مصدر جعلی: از کلمه ای مثل اسم فعل بسازیم مصدر آنرا جعلی گویند.
(((اسم = ین مضارع) + ید = بن ماضی) + -َن = مصدر)
چرب + ید + -َن بلع + ید + -َن
درس پردازش زبانَ طبیعی، استاد: دکتر احمد عبدالله زاده توسط: شهریار عیسی پور. مرجع: دستور زبان فارسی تالیف گیوی و انوری

اسلاید 10 :

مصدر/ اجزای پیشین/ ساختمان فعل
اجزای پیشین: بسیاری از افعال علاوه بر شناسه اجزای دیگری هم دارند مانند “می”، “ﺒ”، “ﻨ” و در قدیم “ﻤ” و “همی” و چون در آغاز فعل می آیند آنها را اجزای پیشین مینامیم.
ساختمان فعل: فعل در زبان فارسی از جهت ساختمان به دسته های زیر تقسیم می گردد.
فعلهای ساده: مصدر آن بیش از یک کلمه نباشد: آفریدن گرفتن
فعلهای پیشوندی: فعلی که از یک پیشوند و یک فعل ساخته شده باشد: برداشتن، در افتادن، فرو رفتن
فعل مرکب: فعلی که از ترکیب یک صفت یا اسم با یک فعل ساده ساخته شده باشد: پراکنده ساختن، زمین خوردن.
فعلهای پیشوندی مرکب: از ترکیب یک اسم، یک پیشوند و یک فعل ساده ساخته می شود.
درس پردازش زبانَ طبیعی، استاد: دکتر احمد عبدالله زاده توسط: شهریار عیسی پور. مرجع: دستور زبان فارسی تالیف گیوی و انوری

اسلاید 11 :

ساختمان فعلهای ساده
در فعلهای ساده فارسی پس از حذف “-َن“ از مصدر، بن ماضی باقی می ماند و از جهت تغییری که از بن ماضی به بن مضارع انجام می کیرد، به هشت گروه تقسیم می شود.
فعلهایی که مصدر آنها به “ – یدن” ختم می شود. در این فعلها پس از حذف “-ید” از بن ماضی بن مضارع به دست می آید:
نالیدن  نالید  نال بریدن  برید  بر
استثناهای این گروه عبارتند از:
آفریدن  آفرید  آفرینگزیدن  گزید  گزین
شنیدن  شنید  شنودیدن  دید  ببین
چیدن  چید  چین
درس پردازش زبانَ طبیعی، استاد: دکتر احمد عبدالله زاده توسط: شهریار عیسی پور. مرجع: دستور زبان فارسی تالیف گیوی و انوری

اسلاید 12 :

ساختمان فعلهای ساده
فعلهایی که مصدر آنها به “ – دَن” ختم می شود. در این فعلها پس از حذف “-د” از بن ماضی بن مضارع به دست می آید:
خوردن  خورد  خورپراکندن  پراکند  پراکن
استثناهای این گروه عبارتند از:
آزردن  آزرد  آزارآمدن  آمد  آ
بردن  برد  بَرزدن  زد  زَن
شدن  شد  شو کردن  کرد  کن
مردن  مرد  میر
درس پردازش زبانَ طبیعی، استاد: دکتر احمد عبدالله زاده توسط: شهریار عیسی پور. مرجع: دستور زبان فارسی تالیف گیوی و انوری

اسلاید 13 :

ساختمان فعلهای ساده
فعلهایی که مصدر آنها به “ - ﺎدن” ختم می شود. در این فعلها پس از حذف “-ﺎد” از بن ماضی بن مضارع به دست می آید:
افتادن / افتاد / افتفرستادن / فرستاد / فرست
استثناهای این گروه عبارتند از:
دادن / داد / دهگشادن / گشاد / گشا
فعلهایی که مصدر آنها به “ - ودن” ختم می شود. در این فعلها پس از حذف “-د” از بن ماضی “-و” به “ ﺎ ” تبدیل می شود:
آزمودن/ آزمود / آزمازدودن / زدود / زدا
استثناهای این گروه عبارتند از:
بودن /بود / بودرودن / درود / دِرَو
درس پردازش زبانَ طبیعی، استاد: دکتر احمد عبدالله زاده توسط: شهریار عیسی پور. مرجع: دستور زبان فارسی تالیف گیوی و انوری

اسلاید 14 :

ساختمان فعلهای ساده
فعلهایی که مصدر آنها به “ -ختن” ختم می شود. در این فعلها “ت” از بن ماضی حذف و “خ” به “ز” تبدیل می شود:
ساختن / ساخت /سازسوختن / سوخت / سوز
استثناهای این گروه عبارتند از:
شناختن / شناخت / شناسفروختن / فروخت/ فروش
گسیختن / گسیخت /گسل
درس پردازش زبانَ طبیعی، استاد: دکتر احمد عبدالله زاده توسط: شهریار عیسی پور. مرجع: دستور زبان فارسی تالیف گیوی و انوری

اسلاید 15 :

ساختمان فعلهای ساده
فعلهایی که مصدر آنها به “ -ستن” ختم می شود. در این فعلها پس از حذف “-ست” از بن ماضی بن مضارع به دست می آید:
زیستن / زیست/ زیآراستن / آراست /آرا
در این گروه اگر پس از حذف “ست” از بن ماضی فقط یک حرف بی صدا و یک حرف با صدا باقی بماند دو حالت بوجود مب آید:

الف) اگر مصوت باقی مانده اَ یا آ باشد در بن مضارع حرف صامت “ﮪ “ افزوده می شود مانند:
جستن / جست / جه
ب) اگر مصوت باقی مانده “ا ُ “ باشد به “او” تبدیل می شود:
جُستن /جُست/ جو
استثناهای این گروه عبارتند از: بستن / بند پیوستن / پیوند خاستن / خیز
شکستن / شکن نگریستن / نگر گسستن / گسل نشستن / نشین
درس پردازش زبانَ طبیعی، استاد: دکتر احمد عبدالله زاده توسط: شهریار عیسی پور. مرجع: دستور زبان فارسی تالیف گیوی و انوری

اسلاید 16 :

ساختمان فعلهای ساده
فعلهایی که مصدر آنها به “ -شتن” ختم می شود. در این فعلها “ت” حذف و “ش” به “ر” تبدیل می شود:
کاشتن / کاشت / کارگذاشتن / گذاشت / گذار
استثناهای این گروه عبارتند از:
رشتن / ریسگشتن/ گرد
نوشتن / نویسافراشتن / افراز
سرشتن / سرشکشتن / کش
فعلهایی که مصدر آنها به “ -فتن” ختم می شود. در این فعلها “ت” حذف و “ف” به “ب” تبدیل می شود:
تافتن /تافت / تابیافتن / یافت / یاب
استثناهای این گروه عبارتند از:
بافتن / بافشکافتن / شکاف
شکفتن / شِکُف
درس پردازش زبانَ طبیعی، استاد: دکتر احمد عبدالله زاده توسط: شهریار عیسی پور. مرجع: دستور زبان فارسی تالیف گیوی و انوری

اسلاید 17 :

مشتقات فعل
مشتقات فعل همه ساختهایی است که از بن ماضی و بن مضارع ساخته می شوند. مشتقات فعل بر دو دسته است:
الف) ساختهای فعلیب) ساختهای اسمی و صفتی (وصفی)
درس پردازش زبانَ طبیعی، استاد: دکتر احمد عبدالله زاده توسط: شهریار عیسی پور. مرجع: دستور زبان فارسی تالیف گیوی و انوری

اسلاید 18 :

مشتقات فعل
درس پردازش زبانَ طبیعی، استاد: دکتر احمد عبدالله زاده توسط: شهریار عیسی پور. مرجع: دستور زبان فارسی تالیف گیوی و انوری

اسلاید 19 :

مشتقات فعل
درس پردازش زبانَ طبیعی، استاد: دکتر احمد عبدالله زاده توسط: شهریار عیسی پور. مرجع: دستور زبان فارسی تالیف گیوی و انوری

اسلاید 20 :

فعل لازم و متعدّی
فعل لازم: فعلی که بی مفعول معنی جمله را تمام کند و یا مفعول نیاز نداشته باشد:
سعید آمد.
سیب از درخت افتاد .
بچه ها در کلاس سر جای خود نشستند.
فعل متعدی: فعلی که بی مفعول معنی جمله را تمام نمی کند و یا مفعول نیاز داشته باشد:
سعید کتاب را آورد سعید آورد ( سعید چه چیز را آورد)
نسرین نامه را نوشت. نسرین نامه نوشت. را نشانه مفعول است که می توان حذف شود
کشاورزان گندم را کاشتند.
فعلهای دو وجهی برخی فعلها هم به صورت لازم و هم به صورت متعدّی به کار می روند:
باران بارید. (لازم) / کودک از دیده اشک بارید. (متعدّی)
آب ریخت. (لازم) / او آبرا به زمین ریخت. (متعدّی)
درس پردازش زبانَ طبیعی، استاد: دکتر احمد عبدالله زاده توسط: شهریار عیسی پور. مرجع: دستور زبان فارسی تالیف گیوی و انوری