بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
تربیت و رشد در دوره دوم زندگی 7 تا 14 سالگی
برای والدین و مربیان
بسم الله الرحمن الرحیم
اسلاید 2 :
صلیّ اللّه علیک
یا علی بن موسی الّرضا المرتضی علیه السلام
اسلاید 3 :
مبانی نظری تدوین این مهارتها برای مطالعه بیشتر(نشر قرآن و اهلبیت نبود علیهم السلام)
1- فرایند رشد
2- معناشناسی خیر
3- فرایند شناسی خیر
4- نظام سازی خیر
5- تفکر اجتماعی: ادب و مشورت
6- مهارتهای خیرگزینی
اسلاید 4 :
رشد در قرآن طی کردن مراتب فطری در بستر بلوغ طبیعی
1- رشد مقصد و غایت غیرمادی دارد و جهت دار است.
2- رشد بر مبنای فطرت است و نقشه ای از پیش تعیین شده دارد.
3- رشد مرحله ای است و تدریج دارد؛ شکوفایی توان های فطری مطابق
با ظهور توان های طبیعی است.
4- هرمرحله از رشد، غایت ها، توانمندی ها و مسیرهای مشخصی دارد.
5- رشد، نیاز به ولیّ برای طی کردن مسیر از نیاز به رفع نیاز دارد.
اسلاید 5 :
رشد و عدم رشد
اسلاید 8 :
و ما خَلقتُ الجنَّ و الاِنسَ الّا لیِعَبدونِ غایت تربیت: رساندن موجود به عبودیت خداوند
تربیت به معنای پروراندن موجود بر اساس نقشه ای است که خداوند برای او درنظر گرفته است.
این نقشه همان فرایند رشد اوست.
رویکردهای تربیتی در روانشناسی تربیت را براساس نقشه رشدی طبیعی انسان درنظر گرفته و غایت های اصلی از خلقت او را نادیده می گیرند.
رشد در روانشناسی به معنای تغییرات پی در پی، منظم، مرحله ای و تدریجی است که در ابعاد مختلف زیستی، شناختی، اجتماعی و هیجانی اتفاق می افتد و تا پایان عمر ادامه دارد.
رشد در نظام قرآنی، مترادف با نور و هدایت است و افرادی که از آن بهره ای ندارند در غیّ یا گمراهی به سر می برند.
در رویکرد قرآنی به ابعاد مختلف زیستی، شناختی، هیجانی و اجتماعی به عنوان مقدمات و بسترهای مورد نیاز رشد فطری توجه می شود.
بنابراین اگر غایت های تربیت را متناسب با غایت های طبیعی و نه فطری درنظر بگیریم ممکن است موجب انحراف از مسیر اصلی رشد و تربیت در فرزند خود شویم.
اسلاید 9 :
تربیت در این دوره پروراندن کودک در همه ابعاد طبیعی و فطری به گونه ای است که آمادگی لازم برای عبودیت پروردگار را به دست آورده و برای مراحل بعد آماده شود.
تربیت در این دوره نه تنها پیشگیرانه از آسیب بلکه فعالانه به سمت شکوفایی توان های طبیعی و فطری است.
به این ترتیب بسیاری از مهارتهای و آموزش های موجود، می توانند در ذیل اصول و مولفه های رشد در این دوره قرار گیرند.
اسلاید 10 :
اهمیت دوره دوم رشد
اهمیت این دوران در روایات به حدی است که اگر تا پایان 7 سال دوم، والدینی در تربیت کودک موفق نشوند، دیگر امیدی به تغییر نیست.
اثرات تربیت در سنین پایین تر به مراتب بیش از اثرات تربیتی در سنین بالاتر و به خصوص نوجوانی است. العلم فی الصغرِ کاالنَقشِ فی الحجرِ
دوره دوم رشد، دوران ذخیره سازی برای تفکر و رشد در دوران های بعدی و گذار از مرحله کودکی به بزرگسالی است.
اسلاید 11 :
آیا متوجه انواع تغییرات در شروع این دوران در کودک خود شده اید؟
میل به رعایت قوانین در ان ها بیشتر می شود.
میل به حرف شنوی از والدین و معلمین در آن ها افزایش می یابد.
توان فکر کردن به امور مختلف، تحلیل کردن، نظر دادن و مقایسه کردن ارتقا پیدا می کند.
میل به استقلال پذیری و انجام کارهای شخصی افزایش می یابد
توان حل مسئله بیشتر می شود.
ظرفیت حافظه و قدرت پردازش اطلاعات بیشتر می شود.
قدرت درک متقابل و همدلی افزایش می یابد.
ظاهر کودک، به تدریج به شکل ظاهر بزرگسال در آمده و تمایزهای جنسیتی هویدا می شود.
میل به آزمون و خطا کردن گاهی موجب خرابکاری های بزرگ می شود.
اسلاید 12 :
آیا به آن دسته از روش های منفی تربیتی با شروع این دوره آگاه هستید؟
میل به رعایت قوانین در ان ها بیشتر می شود.
میل به حرف شنوی از والدین و معلمین در آن ها افزایش می یابد.
توان فکر کردن به امور مختلف، تحلیل کردن، نظر دادن و مقایسه کردن ارتقا پیدا می کند.
میل به استقلال پذیری افزایش می یابد
توان حل مسئله بیشتر می شود.
ظرفیت حافظه و قدرت پردازش اطلاعات بیشتر می شود.
قدرت درک متقابل و همدلی افزایش می یابد.
میل به آزمون و خطا کردن گاهی موجب خرابکاری های بزرگ می شود.
میل به بکن-نکن و امر و نهی
میل به سوء استفاده از حرف شنوی و ناتوانی
بی توجهی به نظرات و راه حل های فرزند و تحقیر یا سرزنش
امتناع از سپردن مسوولیت ها و محروم کردن او از یادگیری
فشار زیاد برای تکالیف یا یادگیری
اجبار و تشویق و تنبیه برای انجام کارهای مطلوب مانند نظم، نظافت و تکلیف
تخطئه و سرزنش برای تجارب منفی و خرابکاری ها
اسلاید 13 :
دوره دوم رشد حدود 7 تا 14 سالگی
اسلاید 14 :
غایت مطلوب در دوره دوم رشد چیست؟
عبودیت و مشورت دو غایت و هدف مهم رشد و تربیت در این دوره اند
عبودیت یعنی:
دقت در موضوعات و مسائل پیرامون
تشخیص مقاصد و اهداف
تفکیک آنها از هم
پذیرش احکام پیرامون آنها
قرار دادن خود در محدوده احکام
مشورت یعنی:
روبرو شدن با مسائل پیچیده
احساس نیاز به حل مسئله
اشتیاق به حل مسئله
ضرورت رجوع به متخصص و عالم
عبودیت و باید و نباید داشتن در امور مختلف او را به عبودیت خدا نزدیک می سازد و در محدده قرار گرفتن و انجام امور عبادی را برایش مطلوب می سازد.
مشورت نیز او را به سمت رجوع به مرجع تقلید، اطمینان به او و تبعیت از اوامر او در امور مختلف می دهد و نظام ولایت را برایش آشکار می کند.
اسلاید 15 :
انتخاب روش مطلوب برای رساندن کودک به عبودیت و مشورت اصول مهم خیرگزینی
از آنجایی که تفکر و قدرت انتزاع کودک در این سنین فعال می شود، روش رساندن او به عبودیت روشی تفکری است و نباید با اکراه او را به انجام کاری وادار کرد.
نکته بسیار مهم این است که کودک در هر حال باید بر اساس میل و رغبت به سمت اجرای خیر برود
از آنجا که انسان دارای فطرت و نقشه ای از پیش تعیین شده است، میل و گرایش اش به سمت خیر فطری است مگر اینکه با موانعی مانند اثرات الگوگیری نادرست از والدین قرار گرفته یا تحت تاثیر همسالان و رسانه فطرت اش پوشیده شده باشد.
والدین باید با برقراری ارتباطی مطلوب با کودک بتوانند از طریق روش هایی مانند گفت و گو، تمثیل، چالش کردن و پرسش کردن او را در هر امر به رعایت محدوده ها و قوانین آن ترغیب و نه وادار سازند.
والدین باید مهارت های مختلف برقراری ارتباط با کودک خود را فراگرفته و مسیر عبودیت و مشورت را در او تسهیل کنند.
والدین باید با موضوعات مهم تربیت در این دوره آشنا شوند و کودک را به سمت آن هدایت کنند.
اسلاید 16 :
انتخاب روش مطلوب برای رساندن کودک به عبودیت و مشورت اصول مهم خیرگزینی
سوق دادن کودکان به قوانین و هست و نیست های عالم تکوین و سپس تشریع مسیر در محدوده قرار گرفتن و عبودیت فرزندان را هموار می سازد.
موضوعاتی که کودک نسبت به آن ها باید آگاه شود و باید و نباید خود را بر اساس آن ها تعیین کند، در این دوره چند موضوع مشخص اند. (سلامتی، اعضای بدن، ارزش زمان، ارزش اختیار، ارزش یادگیری و اهمیت اجرای باید و نباید)
اگر کودکی در ابتدا با موضوعات تکوینی آشنا نشود و عمل خود را نسبت به آن ها تنظیم نکند، نمی تواند به خوبی وارد مرحله عبودیت با میل و رغبت در موضوعات تشریعی شود.
به عبارت دیگر سرسپردن به قوانین تکوینی، مقدمه ای برای سرسپردن به قوانین تشریعی است و اصل تعبد و خودتنظیم گری را فعال می کند.
کودک به تدریج در می یابد که بسیاری از باید و نبایدها را باید از افراد متخصص بپرسد، و از این مسیر توان مشورت در او شکل گرفته و او را به سمت رجوع به منابع مطمئن حکم پیش می برد.
قوه تعبد امری فطری است که در همه انسان ها وجود دارد تنها ممکن است دچار انحراف شود و موجب سرسپردگی به افراد، موضوعات و یا فرقه ها گردد.
اسلاید 17 :
آسیب در مقصد و مسیر رشد
تقویت تعبد بدون فعال کردن تفکر ؟
عدم تقویت تعبد و فعال کردن تفکر ؟
عدم تقویت تعبد و عدم فعال کردن تفکر ؟
اسلاید 18 :
مولفه های مربوط به فعال شدن توان استطاعت و خیرگزینی
مولفه های استطاعت بر اساس روایات:
1- احساس ذهنی توانایی انجام یا عدم انجام امور (فهم اختیار)
2- توانایی جسمی انجام امور یا عدم انجام آن (درک نعمت سلامت و اهتمام به آن)
3- فهم کارکردهای هریک از توانمندی ها (فهم نعمت اعضای بدن)
4- علم کافی برای انجام یا عدم انجام امور (فهم نعمت یادگیری)
5- فهم زمان و اهمیت آن در انجام یا عدم انجام امور (فهم ارزش اجل و وقت)
6- قدرت شناخت حکم خدا (فهم باید و نباید و اهمیت مشورت)
اسلاید 19 :
مولفه های تربیت (آموزش خیرگزینی) در 7 سال دوم
توجه به صحت جسم: مرتبط با تقویت توان های جسمانی
توجه به نعمت هر یک از اعضای بدن: مرتبط با انواع مهارت آموزی
توجه به نعمت وقت و اجل: مرتبط با توان برنامه ریزی
مرحله توجه به نعمت علم و توان یادگیری: مرتبط با علوم مورد نیاز
مرحله توجه به اختیار (آزادی در عمل و تصمیم ترک آن): مرتبط با مسولیت پذیری، انعطاف و خلاقیت
مرحله توجه به باید و نبایدها در عمل و تصمیم: مرتبط با حکم شناسی و مقصد شناسی
