بخشی از پاورپوینت
اسلاید 2 :
تاریخ تحلیلی اسلام
اسلاید 3 :
تاریخ اسلام از رحلت پیامبر( ص) تا بیعت با امام علی ( ع)
اسلاید 4 :
پس از پیامبر اکرم(ص)، جامعه اسلامی با حوادث سهمگینی روبرو شد. دشمنان داخلی و خارجی، اسلام در صدد بودند تا به هر صورت، اسلام را از مسیر خود خارج سازند و مسلمانان را به جنگ های داخلی مشغول کنند و در صورت امکان اسلام را از بین ببرند. بی تردید رسول اکرم از وضعیت ناگوار پس از رحلت خود آگاهی داشتند و دستورات لازم را صادر فرموده بودند.
از نگاه شیعه، یکی از مهم ترین دستورات آن حضرت، رهبری جامعه اسلامی بود. اهل سنت نیز ضمن قبول اهمیت رهبری، آن را به گونه ای تفسیر کرده اند که گویا پیامبر اکرم، کسی را معرفی نکرده، انتخاب جانشین را به خود مردم واگذاشته است.
مقدمه
اسلاید 5 :
از دیدگاه شیعه، حضرت امیرالمومنین(عليهالسلام) و حضرت زهرا(سلاماللهعلیها) و دهها تن از صحابه دیگر، هیچگاه در طول حیاتشان با ابوبکر بیعت نکردند و خلافت ظاهری او را مشروع ندانستند. اما با مبنای اهل سنت، از قطعیات و مسلمات تاریخ که حتی بخاری و مسلم نیز به آن اشاره کردهاند، این است که امیرالمومنین(عليهالسلام) تا 6 ماه با خلیفه اول بیعت نکرد و فاطمه زهرا(سلاماللهعلیها) در طول حیاتشان هرگز زیر بار این ظلم نرفته و حتی با قهر و غضب نسبت به خلیفه اول و دوم از دنیا رفت.
شیخ مفید در همین رابطه مینویسد: «اجماع امت است كه امير المؤمنين(عليهالسلام) در آن شش ماه بيعت نكرده است. و بعد از آن مدت، اهل سنت میگويند كه بيعت كرده است. محققين از شيعه بر اين عقيده هستند كه حضرت حتی يك ساعت هم با خلفا بيعت نكرده است».
بیعت با خلیفه اول
اسلاید 6 :
واقعه سقیفه بنیساعده نخستین واقعه پس از رحلت پیامبر اسلام(ص) در سال ۱۱ق بود که در آن ابوبکر بن ابیقحافه به عنوان خلیفه مسلمانان انتخاب شد. پس از وفات حضرت محمد(ص)، امام علی(ع) و برخی دیگر از اصحاب مشغول تدارک مراسم تدفین وی بودند، در همان زمان عدهای از انصار به رهبری سعد بن عباده، در محلی به نام سقیفه بنیساعده جمع شدند تا برای انتخاب رهبر خود پس از پیامبر(ص) تصمیم بگیرند. به نظر برخی مورخین، این اجتماع انصار، فقط برای تعیین حاکمی برای شهر مدینه بوده است. با ورود برخی از مهاجرین به جلسه، مجادلات به سمت تعیین جانشین پیامبر برای رهبری تمام مسلمانان تغییر مسیر داد و در نهایت، با ابوبکر به عنوان خلیفه مسلمین بیعت شد. بنابر منابع تاریخی، به جز ابوبکر که سخنگوی مهاجران بود،عمر بن خطاب و ابو عبیده جراح نیز در سقیفه حاضر بودهاند.
واقعه سقیفه
اسلاید 7 :
به نوشته تاریخنگاران انتخاب ابوبکر مورد پذیرش عمومی نبود. پس از این واقعه حضرت علی(ع)، فاطمه زهرا(س) و افراد دیگری مانند فضل و عبدالله پسران عباس عموی پیامبر و نیز اصحاب معروف پیامبر مانند سلمان فارسی، ابوذر غفاری، مقداد بن عمرو و زبیر بن عوام، از کسانی بودند که به برگزاری شورای سقیفه اعتراض کردند. شیعیان واقعه سقیفه و نتایج آن را بر خلاف تصریحات پیامبر اسلام(ص) مبنی بر جانشینی امام علی(ع) بهویژه در غدیر خم، می دانند.
اسلاید 8 :
ماجرای فدک، از وقایعِ پس از وفات پیامبر(ص) است که در آن، ابوبکر، فدک را از فاطمه(س) گرفت. ابوبکر با تکیه بر حدیثی از پیامبر (که گفته شده راوی آن فقط خود ابوبکر است) مدعی شد انبیا ارث نمیگذارند؛ اما فاطمه پاسخ داد پیامبر(ص) پیش از وفات، فدک را به او بخشیده و امام علی(ع) و امایمن را بر این سخنش شاهد آورد. بنابر نظر علمای شیعه و برخی از علمای اهل سنت این بخشیدن هنگامی بود که «آیه ذوی القربی» نازل شد و به پیامبر دستور داد حق ذوی القربی را بدهد.
دهکده فدک که در جنگ خیبر با مصالحه یهودیان به ملکیت پیامبر(ص) در آمده و آن حضرت آن را به فاطمه(س) بخشیده بود، پس از وفات پیامبر(ص) به دست خلافت افتاد و در میان خلفای اُموی و عباسی دست به دست شد. در این میان، برخی از خلفا ـ از جمله عمر بن عبدالعزیز خلیفه اموی و مأمون خلیفه عباسی ـ فدک یا درآمد حاصل از آن را به فرزندان فاطمه دادند.
ماجرای فدک
اسلاید 9 :
به نوشته تاریخنگاران انتخاب ابوبکر مورد پذیرش عمومی نبود. پس از این واقعه حضرت علی(ع)، فاطمه زهرا(س) و افراد دیگری مانند فضل و عبدالله پسران عباس عموی پیامبر و نیز اصحاب معروف پیامبر مانند سلمان فارسی، ابوذر غفاری، مقداد بن عمرو و زبیر بن عوام، از کسانی بودند که به برگزاری شورای سقیفه اعتراض کردند. شیعیان واقعه سقیفه و نتایج آن را بر خلاف تصریحات پیامبر اسلام(ص) مبنی بر جانشینی امام علی(ع) بهویژه در غدیر خم، می دانند.
اسلاید 10 :
جریان ارتداد
پس از رحلت پیامبر اسلام، به خلافت رسیدن ابوبکر و خانه نشینی امام علی، آنچه بیش از هر چیز دیگر، امنیت مدینه را تهدید می کرد، جریان ارتداد بود. مرتدان از منظر ابوبکر سه گروه بودند
یکم. کسانی که ادعای نبوت کرده بودند.
دوم. کسانی که به اسلام، نماز، زکات و. معتقد بودند؛ لیکن ابوبکر را به عنوان جانشین پیامبر قبول نداشتند و اعلام کرده بودند که وقتی جانشین واقعی پیامبر روی کار آید، زکات می دهند و تا آن موقع، خود آنها زکات را بین فقرا تقسیم می کنند.
جریان ارتداد
اسلاید 11 :
سوم. کسانی که اسلام را پذیرفته بودند؛ اما به دلیل دل بستگی به دنیا، با سوء استفاده از پریشانی اوضاع و اختلافاتی که در امر جانشینی پیامبر بروز کرده بود، زمینه را برای تمرّد از پرداخت زکات، مناسب دانسته، از پرداخت آن سرباز زدند
ابوبکر تصمیم داشت، با هر سه گروه مبارزه کند. همکاری امام علی(ع) با خلیفه اول در خصوص مبارزه با گروه اول و سوم، کار را بر ابوبکر راحت تر می کرد. جایگاه ویژه امام علی در میان مسلمانان، به ویژه صحابه وفادار به سفارشات پیامبر موجب می شد تا بسیاری کسانی که نمی خواستند با ابوبکر همراهی کنند نیز، در این خصوص، از خلیفه حمایت کنند. از این رو که عبدالله بن مسعود و حتی زبیر که در این شرایط به ظاهر از یاران امام علی بود حاضر شدند، تا شب ها در دروازه مدینه نگهبانی دهند تا مبادا گروه های مرتد، به مدینه حمله آورند
اسلاید 12 :
بنابر این، ارایه نظرهای مشورتی آن حضرت، هیچ گاه به معنای تأیید خلافت خلفا نبوده، دلیلی مهم تر از مسایل و منافع شخصی داشته است؛ چه امام علی هرگز حب و بغض خود را بر محور تمنیات شخصی قرار نداده است. پس راز حب و بغض های امام علی را باید در امور مهم تری چون: مصلحت اسلام، مصلحت مسلمین، مصلحت توده مردم و.جُست، و همکاری های او با خلفا را، تنها با چنین تفسیری از سیره آن حضرت می توان فهم کرد که در ادامه به برخی نمونه های آن اشاره می شود
اسلاید 13 :
عمر بن خطاب
در دوران حکومت عمر بن خطاب گستردگی امپراتوری اسلام به شکل بیسابقهای وسیع شد و بیشتر سرزمینهای تحت حکومت ساسانیان بجز تبرستان، دو سوم امپراتوری روم شرقی را در بر میگرفت. حملات وی به امپراتوری ایران در دوران ساسانی در مدت کمتر از ۲ سال موجب سقوط این دودمان گردید.وی بنابر نقل منابعی از قدرتمندترین خلیفه در میان خلفای راشدین و نیز یکی از بزرگترین و تأثیرگذارترین فرمانروایان مسلمان در تمام طول تاریخ استوی دومین خلیفه از خلفای راشدین بود که تحت فرمان او، سپاهیان عرب، سرزمین بینالنهرین و سوریه را فتح نموده و نیز استیلای بر ایران و مصر را آغاز کردند.در دیدگاه شیعیان، عمر به خاطر اینکه با خلافت علی مخالفت کردهاست، به دیده نفرت نگریسته میشود.
خلیفه دوم
اسلاید 14 :
اما اهل سنت وی را نه تنها به عنوان یک حاکم قدرتمند بلکه به خاطر تقوایش می ستایند. در احادیث اهل سنت، حدیثهایی از محمد و خود عمر و بعضاً به روایت عبدالله بن عمر آمده که میگویند عمر بر مسائل شرع اسلامی تسلط داشتهاست.
در روایات سخنانی به عمر منسوب میشود که در قرون بعدی مورد بحث قرار گرفته و مثالی از مواردی است که ممکن است در قرون بعدی به وی نسبت داده شده باشد و میتوان آنها را درونی کردن هنجارها نامید. مانند مطالبی که در مورد نیت بیان کردهاست. البته نصیحتهایی که وی به مسلمانان میکرد حاکی از آنکه از الگوی زندگی خودش که همراه با ریاضت بود، پیروی کنند را احتمالاً نمیتوان انکار کرد. با وجود اینکه وی برخی لذایذ را بر خود حرام میکرد، فردی فعال و قوی دانسته شده و زندگی زاهدانه افراطی را تقبیح نموده به این علت که تنبلی و وابستگی انسان را به دنبال دارد. سخنانی از وی در منابع آمده که گفته مرگ را در حین کسب روزی حلال، بر جهاد در راه خدا ترجیح میدهد.در دیدگاه اهل سنت در قرن امروزی، کماکان عمر به عنوان یک الگو و رهبر دمکرات مطرح است و هنوز در میان آنان به عنوان یک رهبر زاهد و با شکوه تلقی میگردد.
اسلاید 15 :
خلیفه دوم، در چند مورد، با حضرت علی مشورت کرده، از ایشان راهنمایی خواسته است و آن حضرت نیز از باب خیرخواهی برای اسلام و حکومت اسلامی، نظرات خود را به خلیفه منتقل کرده اند.
یکم. خلیفه دوم در مورد شرکت خود در جنگ با روم، از حضرت علی مشورت خواست.امام علی علیه السلام فرمودند:. خدای متعال برای اهل اسلام، حفظ حدود و نواحی و نگهداری آبروی آنها را ضمانت کرده است.؛ ولی اگر تو خود به سوی دشمن اسلام حرکت کنی و در برخورد نظامی با آنها مغلوب شوی، برای مسلمانان دور دست و مرزنشینان، پناهی نمی ماند. در صورت کشته شدن تو تا هنگام بیعت مسلمانان با فردی دیگر، کسی نیست که به وی مراجعه کنند. پس مصلحت اسلام و مسلمانان اقتضا می کند که تو به جای خود، مرد جنگ آزموده ای را به سوی ایشان روانه کنی و با او مردان با تجربه، پرطاقت و اهل خیرخواهی را همراه سازی. اگر خداوند مسلمین را غالب کرد که آرزوی همه ماست؛ ولی اگر مسلمانان شکست خوردند، تو پناه و یاور مسلمانان خواهی بود
همکاری های امام علی با خلیفه دوم
اسلاید 16 :
دوم. هنگامی که خلیفه دوم با امیرمؤمنان، در خصوص شرکت در جنگ با سپاه ایران مشورت کرد، ایشان فرمود: منزلت زمامدار و حاکم، مانند رشته مُهْره و تَسبیح است که همه دانه ها را گرد آورده و به هم پیوند می دهد. اگر رشته قطع شود، همه مهره ها از هم جدا و پراکنده می گردند؛ گرچه امروز عرب از نظر تعداد اندک است؛ ولی پیوستگی به اسلام بسیار است و با اجتماع و اتحاد، غلبه دارد. پس تو محور میانه آسیا باش و آسیای جنگ را به وسیله عرب بگردان؛ آنان را به جبهه جنگ و کارزار اعزام نما؛ ولی خودت با آنان مرو.؛ اگر سپاه شاهنشاهی ایران تو را ببینند می گویند: این پیشوای عرب است؛ اگر او را از بین ببرید راحت و آسوده خواهید شد و این اندیشه، انگیزه آنها را در جنگ، شدیدتر می کند و طمع و حرص آنها را در تو بیشتر می سازد.
اسلاید 17 :
خلیفه دوم برای جلوگیری از اغتشاش و بروز اختلاف میان مسلمین، دو سیاست کلان را در شیوه مدیریتی خود اعمال می کرد؛ یکی اینکه به صحابه بزرگ پیامبر، از جمله امام علی علیه السلام و یاران نزدیکش اجازه خروج از مدینه را نمی داد؛ مگر در موارد اضطراری و استثنایی، مثل فریضه حج، و دیگر اینکه استانداران خود را زود به زود تغییر می داد تا هوس قدرت یافتن و شورش در سر نپروراند. در عین حال، خلیفه دوم نسبت به خلیفه اول و سوم، خود بیشتر از مدینه خارج می شد و به نقاط مختلف قلمروی کشورش سر می زد. نکته حایز اهمیت اینکه اعتماد وی به امام علی به گونه ای بود که در بسیاری موارد که تصمیم به خروج از مدینه می گرفت، امام علی را به عنوان جانشین خود در مدینه معرفی می کرد و از مردم می خواست که با وی همکاری کنند. متقابلاً امام علی نیز حکومت را از خلیفه دوم قبول می کرد، به ویژه این که بسیاری از سفرهای خلیفه دوم به خارج از مدینه، با مشورت امام علی تصمیم گیری می شد.
اسلاید 18 :
عثمان بن عفان (زاده ۵۷۶ و درگذشته ۶۵۶ میلادی) سومین خلیفه مسلمانان پس از درگذشت محمد، پیامبر اسلام بود. او از سال ۲۳ تا ۳۵ هجری قمری مصادف با ۶۴۴ تا ۶۵۶ میلادی بر سرزمینهای اسلامی و فتوحات جدید خود زمامداری نمود.پس از قتل عمر در سال ۶۴۴ میلادی، عثمان به عنوان جانشین او انتخاب شد. این انتصاب به وسیله یک شورا که عمر پیش از مرگ تعیین کرده بود، انجام گردید. برخی رقبای قدرتمندتر عثمان همانند علی (با توجه به شرایط) از جانشینی صرفنظر کردند و نهایتاً با نوعی مصالحه و توافق، عثمان خلیفه مسلمان گردید
خلیفه سوم
اسلاید 19 :
عمر در آخرین روزهای عُمر خود، شش تن از صحابیان را مأمور نمود در مدت سه روز خلیفه مسلمانان را تعیین کنند. این شش نفر عبارت بودن از: علی بن ابیطالب/ عثمان بن عفان/ عبدالرحمن بن عوف/زبیر بن عوّام/ طلحة بن عبید اللّه/ سعد بن ابیوقاص
به خلافت رسیدن عثمان
اسلاید 20 :
بنوشته تاریخ یعقوبی عمر ابو طلحة بن زید بن سهل انصاری را بر این کار گماشت و گفت: «اگر چهار نفر نظری دادند و دو نفر مخالف شدند، آن دو نفر را گردن بزن و اگر سه نفر توافق کردند و سه نفر مخالفت نمودند، سه نفری که عبد الرحمان در میان ایشان نیست، گردن بزن، و اگر سه روز گذشت و بر کسی توافق حاصل نکردند، همه آنها را گردن بزن
نوشته یعقوبی در این سه روز مذاکرات زیادی انجام شد و نتیجه بین علی و عثمان مردّد شد. عبدالرحمن از علی پرسید: اگر با تو بیعت کنیم آیا حاضر میشوی به کتاب خدا و سنت رسول الله و به شیوه دو خلیفه پیشین رفتار کنی؟ جواب علی به عبدالرحمن این جمله بود که :به کتاب خدا و سنت رسول الله عمل خواهم کرد. عبدالرحمن همین سؤال را از عثمان کرد و عثمان جواب مثبت داد و همه شرایط را پذیرفت و لذا او به خلافت رسید
