بخشی از پاورپوینت
اسلاید 2 :
ترویج تغذیه با شیر مادر
اسلاید 3 :
آناتومی پستان
پستان یک غده ترشحی شامل قسمتهای زیر است:
بافت غددی، شیر را ساخته و منتقل میکند.
بافت همبندی، حمایتکننده بافتهای پستان است.
خون که بافت پستان را تغذیه کرده و مواد مورد نیاز برای ساختن شیر را در اختیار آن قرار میدهد.
اعصاب که باعث حساس نمودن پستان نسبت به تماس شده و با مکیدن شیرخوار باعث آزاد شدن هورمونهایی میگردد که رفلکس و تولید خروج شیر را تسهیل میکند.
بافت چربی باعث محافظت پستان از ضربه و آسیب میشود.
اسلاید 4 :
آناتومی پستان
اسلاید 5 :
آناتومی پستان
اندازه پستان بستگی به بافت چربی موجود در آن داشته و هیچ تاثیری بر تولید مقدار شیر یا کیفیت آن ندارد اما بزرگ شدن پستان در بارداری و شیردهی، نشاندهنده آن است که غدد پستانی شروع به فعال شدن نمودهاند.
اسلاید 6 :
تغییرات پستان از حاملگی تا شیردهی
در طول حاملگی تعدادی از هورمونها روی بافت غددی پستان اثر میکنند و باعث تمایز سیستم داکت و آلوئولها میشوند. این اثر از سه ماهه اول حاملگی شروع و در نیمه اول آن کامل میشود.
در ماههای بعد با هیپرتروفی سلولهای آلوئول و فعالیت ترشحی آنها، تکامل بیشتری حاصل میشود.
بعد از زایمان هم به دنبال سقوط سطح هورمونهایی که اثر مهاری روی تولید شیر دارند، لاکتوژنز شروع میشود.
تداوم تولید شیر به مکیدن شیرخوار و تخلیه پستان بستگی دارد. یک پپتید مهارکننده اختصاصی در شیر یافت شده است که سنتز (ساخت) شیر را تنظیم میکند.
اسلاید 7 :
تغییرات پستان از حاملگی تا شیردهی
اسلاید 8 :
هورمونها و رفلکسهای موثر بر شیردهی
پرولاکتین:
- افزایش پرولاکتین با همراهی سایر هورمونها در رشد سریع بافت پستان در حاملگی نقش دارد.
- در طول شیردهی، سطح پایه پرولاکتین دراکثر موارد به مدت شش ماه بالا میماند.
- در هر بار شیردهی هم سطح پرولاکتین بالا رفته و تا ۷۵ دقیقه بالا میماند.
- مقدار این هورمون آزاد شده، بستگی به تحریک نیپل دارد. مثلا شیر خوردن دوقلوها در مقایسه با یکقلوها موجب آزاد شدن مقدار بیشتری پرولاکتین، اکسیتوسین و درنتیجه برونده بیشتری از شیر میشود.
- بعد از زایمان در اثر مکیدن پستان توسط نوزاد، پرولاکتین ترشح و موجب تولید شیر میشود.
اسلاید 9 :
هورمونها و رفلکسهای موثر بر شیردهی
اکسیتوسین:
- این هورمون، موجب انقباض سلولهای میواپیتلیال طراف آلوئولها و مجاری بین لبولی شده و شیر را با فشار از آلوئولها و مجاری کوچکتر، به داخل مجاری بزرگتر میراند.
- آزاد شدن اکسیتوسین ۳-۱۰ دقیقه قبل از مکیدن شروع میشود.
اسلاید 10 :
هورمونها و رفلکسهای موثر بر شیردهی
رفلکس جاری شده (رگ کردن) شیر let down reflex:
- نگاه کردن به شیرخوار یا شنیدن صدای او و احساس خوب داشتن، باعث تشدید این رفلکس و اضطراب و تردید، سبب مهار آن میشود.
- علائم let down reflex عبارتند از:
احساس خارش، سوزش یا پری در پستانها، تراوش شیر از پستان طرف مقابل، تغییر در ریتم مکیدن نوزاد یا شیرخوار .
اسلاید 11 :
هورمونها و رفلکسهای موثر بر شیردهی
رفلکس جاری شده (رگ کردن) شیر let down reflex:
- رگ کردن شیر باعث در دسترس قرار گرفتن شیر به خصوص قسمت چرب آن (hind milk) برای شیرخوار میشود.
- تغییر در ریتم مکیدن به دنبال برقراری رفلکس جاری شدن شیر، به دلیل در دسترس قرار گرفتن حجم بیشتر شیر میباشد. مثلا ریتم ابتدایی مکیدن، مکیدن، مکیدن، بلعیدن به ریتم مکیدن، بلعیدن، مکیدن، بلعیدن تغییر مییابد.
اسلاید 12 :
هورمونها و رفلکسهای موثر بر شیردهی
اسلاید 13 :
هورمونها و رفلکسهای موثر بر شیردهی
تاخیر یا توقف رفلکس جاری شدن شیر:
- مادر ممکن است متوجه شود که فرزندش با سرعت میمکد ولی بلیعدن عمیق و مکرر اتفاق نمیافتد.
- باید از مادر سوال شود آیا تحت فشار (استرس) است؟ یا اینکه وقتی فرزند خود را روی پستان میگذارد، خود را تحت فشار میبیند؟ از او سوال شود آیا نوک پستانهایش دردناک و یا پستانها محتقن هستند؟
- از مادر باید پرسید آیا سیگار میکشد؟ و یا نوشابههای کافئیندار میآشامد؟ آیا مشکلات هورمونی دارد؟ آیا دارو دریافت میکند؟
اسلاید 14 :
هورمونها و رفلکسهای موثر بر شیردهی
تاخیر یا توقف رفلکس جاری شدن شیر:
- اگر برای مادر بحران جدی عاطفی و یا فیزیکی نظیر مرگ ناگهانی در خانواده و یا تصادف اتومبیل پیش آید، این امر طبیعی است که رفلکس جاری شدن و نیز حجم شیر او موقتا تحت تاثیر قرار گیرد.
- وقتی نوزادی نارس و یا خیلی بیمار باشد، حجم شیر مادر متناسب با شرایط شیرخوار تغییر میکند.
- بیانات غیرحمایتی اطرافیان ممکن است منجر به توقف کامل شیردهی مادر شود.
- باید به مادر اطمینان دادکه این کاهش حجم شیر موقتی است و به محض این که او بتواند آرامش پیدا کند، دوباره شیرش زیاد خواهد شد.
اسلاید 15 :
هورمونها و رفلکسهای موثر بر شیردهی
تاخیر یا توقف رفلکس جاری شدن شیر:
- همچنین باید به او گفت هر مقداری هم که بتواند به فرزندش شیر دهد یا شیرش را بدوشد، پستانهای خود را برای تولید بیشتر شیر تحریک نموده است.
- در هفتههای اول، اگر مادر، فرزند را روی پستان بگذارد و چند دقیقه بیشتر طول بکشد تا شیر او جاری شود، این امر غیر عادی نیست. - تمرین شل کردن عضلات، آرامش یافتن، کمپرس گرم پستان قبل از شیر دادن، ماساژ پستانها و یک محیط آرام میتواند به رگ کردن مجدد پستانها، کمک کند.
اسلاید 16 :
اولین تغذیه نوزاد، تماس زود هنگام نوزاد با مادر و هماتاقی مادر و نوزاد
موفقیت در تغذیه با شیر مادر نیازمند داشتن آگاهی کافی، کسب مهارت لازم و نیز حمایت همه جانبه از مادر میباشد که این هر سه را باید ابتدا گروه پزشکی، خود بیاموزند و باور کنند؛ سپس به دیگران و به خصوص به مادران انتقال دهند.
باید حداقل از نیمه دو بارداری مادر شروع و با آغاز دردهای زایمانی و بلافاصله پس از زایمان، با کمک کردن و آموزش نحوه صحیح گذاشتن نوزاد به پستان مادر و حمایت مستمر از او ادامه پیدا کند.
چنانچه تغذیه با شیر مادر از همان ساعت اول، پس از تولد در بیمارستان شروع شود، موفقیت مادر در تداوم شیردهی بیشتر خواهد شد.
اسلاید 17 :
اولین تغذیه نوزاد، تماس زود هنگام نوزاد با مادر و هماتاقی مادر و نوزاد
هماتاقی مادر و نوزاد و تغذیه با شیر مادر قدمتی به درازای تاریخ دارد.
هماتاقی مادر و شیرخوار به عنوان اقدام هفتم از برنامه ده اقدام اجرائی توسط WHO، Unicef در بیمارستانهای دوستدار کودک میباشد.
اسلاید 18 :
اولین تغذیه نوزاد، تماس زود هنگام نوزاد با مادر و هماتاقی مادر و نوزاد
هماتاقی مادر و نوزاد موجب بهبود روند شیردهی مادر و همچنین بهبود برقراری و تعمیق روابط عاطفی بین مادر و فرزند میشود.
حضور نوزاد در اتاق مادر نه تنها تاثیری در زمان استراحت و خواب مادر ندارد؛ بلکه موجب آرامش و بهبود خواب خود او هم میشود.
اسلاید 19 :
دفعات تغذیه با شیر مادر، مدت هر وعده تغذیه از پستان و نحوه شیر خوردن
شیرخوار باید هر زمان میل دارد، در شب و یا روز این امکان و فرصت را داشته باشد که مستقیما از پستان مادرش شیر بخورد.
بعضی از نوزادان در یکی دو روز اول پس از تولد، ممکن است تمایل زیادی به شیر خوردن نداشته باشند و یا پس از هر بار شیر خوردن، چندین ساعت بخوابند.
اگر نوزاد سالم و طبیعی است و مشکلی ندارد، بیدار کردن او برای تغذیه مکرر ضرورتی ندارد.ُ
اسلاید 20 :
دفعات تغذیه با شیر مادر، مدت هر وعده تغذیه از پستان و نحوه شیر خوردن
بعضی از نوزادان در روزهای سوم تا هفتم ممکن است تمایل بیشتری به شیر خوردن داشته باشند که از فواید آن نیز بهرهمند میشوند.
نکته مهم دیگر توجه به علائم گرسنگی در شیرخوار است.
گریه، آخرین علامت گرسنگی در شیرخوار است.
از طرف دیگر، مدت هر وعده شیر خوردن و نحوه گرفتن پستان در نوزادان و شیرخواران متفاوت است.
در حقیقت وقتی یک شیرخوار سالم خودش از پستان جدا شود و تمایل به ادامه شیر خوردن نداشته شود، اعلام واقعی پایان تغذیه در یک نوبت است.
