بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
برنامه ریزی و ارزیابی در آبخیزداری
فعالیتهای استفاده از زمین در آبخیزها شامل کنشهای درونی پیچیدهای است. جایی که یک عمل در یک منطقه بر فعالیتهای سایر مناطق اثر میگذارد به همان نحو اکثر عملیات آبخیزداری دارای اثراتی بر روی تعدادی از مردم مختلف میباشد.
به خاطر همین کنشهای درونی، مسلم است که استفاده از زمین و فعالیتهای مدیریتی در یک حوزه آبخیز از طریق فرآیند برنامهریزی جامع و علمی هماهنگ میشود.
اسلاید 2 :
فرآیند برنامهریزی: در یک نگاه کلی
برنامهریزی برای آبخیزداری شامل ترکیبی از سه سری عمده از عناصر میباشد:
وجود اهدافی که بر پایه آنالیز مسئله در حوزه آبخیز استقرار مییابد و از طرف مقامات مافوق تعیین میشود.
وجود محدودیتهای مختلف مانند بودجه، مسائل فیزیکی، بیولوژیکی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی که در ارتباط با موقعیت خاص میباشد.
وجود فنها و روشها برای اجرا فعالیتهای فنی متنوع آبخیزداری.
برنامهریزی آبخیزداری شامل سازماندهی، آنالیز و جمعبندی اهداف، محدودیتها و فنها میباشد بهنحویکه تصمیمگیری و اجرا، کاراتر و مؤثرتر از وقتی باشد که روش بدون برنامهریزی مورداستفاده قرار گیرد.
اسلاید 3 :
بسیاری از تنگناهای دخیل در آبخیزداری فیزیکی هستند مانند آبوهوا، شرایط خاک و شکل زمین و درست به همان اندازه از تنگناهای اقتصادی، اجتماعی و طبیعی مانند آماده نبودن بودجه، محدودیتهای فرهنگی، قابلقبول بودن از نظر سیاسی مؤثر میباشند.
کار مدیر و برنامهریز این است که تمام این فاکتورها را مستقیماً با استفاده از آمارهای صحیح و تفضیلی و یا با استفاده از برآوردهای صحیح در فرآیند برنامهریزی وارد نماید.
اسلاید 4 :
اثرات و سودهایی که در شکل زیر نشان دادهشده به عنوان تغییرات با و یا بدون پروژه آبخیزداری موردنظر تعریف شدهاند.
اسلاید 5 :
مزایای یک پروژه آبخیزداری فرضی در شکل زیر نشان داده شده است.
اسلاید 6 :
مراحل فرآیند برنامهریزی
فرآیند برنامهریزی شامل مراحل زیر است:
اندازهگیری و ارزیابی فعالیت گذشته و تشخیص مسائل و فرصتها (موقعیتها)
تشخیص خصوصیات اصلی مسائل و فرصتهای مشخصشده و تعریف محدودیتها و اهداف (بهمنظور برطرف کردن مسائل و استفاده از فرصتها) تدوین استراتژیها برای عمل
مشخص کردن راهحلهای عملی برای اجرای استراتژیها با محدودیتهای دادهشده
ارزیابی اثرات راهحلها، شامل اثرات زیستمحیطی، اجتماعی و اقتصادی و تعیین عدم قطعیت وابسته به نتایج این ارزیابی
اولویتبندی گزینهها و توصیه برای اجرا
بهعبارتدیگر ما با این سؤالات مواجهیم که چگونه تصمیم بگیریم؟ چه کاری نیاز به انجام دارد؟ میخواهیم چه کاری انجام دهیم؟ گزینههای قابل انجام کدامند؟ کدام گزینه یا گزینهها در شرایط دادهشده بهترین هستند؟
اسلاید 7 :
به طور کلی داده ها به دو صورت جمع آوری می شوند:
داده های درازمدت و به طور مستمر: برای تعیین مسائل عمده
داده های کوتاه مدت و مقطعی: به منظور تهیه اطلاعات برای حل یک بحران بخصوص
اسلاید 8 :
انواع مسائلی که در آبخیزداری با اهمیت می باشند بسیار زیاد و متنوع می باشند:
در بعضی مواقع، برنامه ریزی شامل عملیاتی است به منظور جلوگیری از مسئله ای که دارد اتفاق می افتد.
در مواقع دیگر، مسئله قبلاً وجود داشته و برنامه ریزی شامل توسعه برنامه ای است که باعث کاهش مسئله شود یا حداقل شرایطی که سبب آن می شود را اصلاح کند.
اسلاید 9 :
تعیین محدودیت ها، مشخص کردن اهداف و توسعه دادن استراتژی
مرحله بعدی فرآیند برنامه ریزی شامل مشخص کردن اهداف و توسعه دادن استراتژی به منظور حل مسائل یا پاسخ به فرصت های مناسب می باشد.
اسلاید 10 :
اهداف یک منظوره در مقابل اهداف چند منظوره
اهداف یک منظوره حتی وقتی که محدود به چندین راهحل شود، بررسی آن در فرآیند برنامه ریزی چندان مشکل نیست.
مشکل وقتی ایجاد میشود که بیش از یک هدف وجود داشته باشد و باید اهداف چندگانه مورد توجه قرار گیرد. مدلهای تصمیمگیری به منظور بحث و بررسی حداقل در تئوری با اهداف چندگانه توسعه پیدا کرده است.
برای اهداف تصمیم گیری آسانتر آن است که بر روی یک هدف اصلی تمرکز شود و سایر اهداف به عنوان محدودکنندههایی برای هدف اصلی بیان شوند.
اسلاید 11 :
بسط یک استراتژی به منظور حصول هدف
وقتی که اهداف به طور روشن تعیین شدند و توافق روی آنها حاصل شد، یک استراتژی عمومی برای گسترش و توسعه آن ضروری می باشد. اختلاف بین استراتژی و برنامه باریک و دقیق است و احتمالاً بیشتر موضوع درجه است.
در اینجا واژه استراتژی برای توصیف جهت یابی کلی برای رسیدن به اهداف به کار برده می شود ولی برنامه بیشتر شامل اهدافی که باید به آن دست یافت و تنظیم زمانی اعمال موردنیاز می شود.
اسلاید 12 :
یک استراتژی برای کاهش فرسایش که سبب کاهش قدرت تولیدی محصولات کشاورزی و رسوبگذاری در پایین دست میشود ممکن است شامل موارد زیر باشد:
تعیین و تعریف عملیات استفاده از زمین با هزینه ای که موثر باشد (Cost-effetive) و بتواند فرسایش را کاهش دهد.
ارائه یک سیستم گسترده که مردم را با اطلاعاتی که آنها برای انتخاب عملیات مناسب نیاز دارند آماده نماید.
ارائه مکانیزم های تشویقی (ایجاد انگیزه) برای علاقه مند کردن مردم محل در استفاده از این عملیات استفاده از زمین
تهیه تسهیلات اعتباری برای قادر نمودن مردم در قبول روش های جدید
اسلاید 13 :
ملاحظه کردن محدودیت ها
یک استراتژی منطقی بر مبنای نگاه سیستمی بر روی محدودیت ها و شرایطی که در اطراف مسئله هست، میباشد.
سوالات مقدماتی زیادی در طی مرحله تشکیل این استراتژی مطرح می شود. عقیده بر این نیست که عمل طرح های کامل فرموله شوند و به کمیت درآیند. در عوض، در ارائه یک استراتژی نسبتا سریع از میان تمام محتوی پروژه عبور می کنیم برای رسیدن به:
حذف بعضی از روش ها که با توجه به محدودیت های موجود مناسب نیستند
تعیین اینکه کدام یک از محدودیت ها نیاز به حذف دارند برای داشتن یک شانس معقول برای موفقیت.
تشخیص هر نقطه قوت آشکار که باید از مزایای آن در طرح و اجرای پروژه بهره جست
اسلاید 14 :
انواع عملیات مورد نیاز در موارد مختلف شامل:
عملیات فیزیکی – مهندسی (تراس بندی، سدها، گابیون ها)
عملیات بیولوژیکی (کاشت گیاهان، قطع گیاهان)
روش های قانونی برای جلوگیری یا نیاز برای عملیات خاص (قانون چرا، بهره برداری از جنگل)
عملیات ایجاد انگیزه (تهیه کالاهای مجانی و خدمات، یارانه ها، اعتبار، مشارکت در هزینه ها و.)
و فعالیت های آموزشی (تهیه مواد اطلاعاتی و نمایشگاهی) می باشد.
هدف در این مرحله شناخت امکانات و سری راه حلهای موجود با توجه به محدودیت ها و موقعیت های معین در اطراف پروژه می باشد.
اسلاید 15 :
ارزیابی گزینه ها
در حالی که گزینه ها در حال توسعه و ارائه هستند بررسی و ارزیابی نیز می شوند و در بیشتر مواقع ارزیابی یک فعالیت مستمر است.
به معنای وسیع کلمه از ًارزیابی ً به فرآیند تشخیص، تعریف و کمی کردن اثرات مناسب یا مورد انتظار یک عمل (اقدام) و مجموعه عملیات تقریبا وابسته به هم یک پروژه برمیگردد. بعضی از این اثرات مثبت و برخی منفی خواهند بود.
اسلاید 16 :
طبیعت اثراتی که ارزیابی می شوند
لیستی از عوارض یا اثرات فعالیت های آبخیزداری شامل اثرات اقتصادی و مالی، زیست محیطی و اجتماعی در جدول زیر نشان داده شده است.
اسلاید 17 :
مرحله اول ارزیابی ابتدایی فکر یک پروژه
محاسبه آزمایشی اثرات اقتصادی آشکارترین گزینه با پروژه و بدون پروژه
تعیین سریع قابلیت امکان یابی سیاسی، اداری و مالی
تکمیل گزارش ارزیابی قابل قبولترین گزینهها به شکل سناریو توسعه
رتبه بندی قابل قبولترین گزینه ها توسط گروههای مختلف
آماده کردن خلاصهای برای ارائه سناریو و رتبه بندی برای تصمیم سازها، گروههای مردم و سایر مقامات ذیصلاح.
