بخشی از پاورپوینت
اسلاید 2 :
بررسی عرفان های کاذب نوپدید
اسلاید 4 :
مفاهیم واصطلاحات
چيستي عرفان و اقسام و مشخصه های آنها
مهمترين فرقههاي جديد معنوي در ايران
راههاي مقابله با عرفان های جعلی
اسلاید 5 :
تعريف عرفان
عرفان از ريشه معرفت و شناخت است و تعريف آن در حوزه اسلامي شناخت هستي با محوريت الله است؛
در شناخت هستي، دو روش کلی داريم كه يك روش آن فلسفي وعقلاني محض است و روش ديگر شهودي است كه در حقيقت از راه قلب و تهذيب نفس انجام مي شود.
ازنظر محتوا محوريت خداوند براي شناخت هستي، مهم ترين شاخصه و عنصر اساسي در عرفان اسلامي است، برخلاف ديگر عرفان ها كه ممكن است بيشتر به شناخت انسان توجه داشته باشد
ازنظر روش نيز شريعت مداري از شاخصه هاي اصلي عرفان اسلامي است؛ زيرا دست يابي به حقيقت، تنها از راه شريعت، شدني است.
اسلاید 6 :
تعريف معنويت:
«معنويت» از جهت اصطلاحي-انتزاعي عبارت است از:
«حالتي نفساني و ذومراتب است كه در ارتباط با خدا يا امر متعالي در روان خودآگاه و ناخودآگاه آدمي از طريق تعقل، جوشش دروني و عمل بيروني آگاهانه و يا ناآگاهانه پديد آمده و بر شيوة نظر و عمل او تأثير ميگذارد».
معنويت در لغت لاتين ( (Spirtuality است و به تقدس زندگى اشاره دارد. به اين معنا كه قلب خود را بگشاييم و ظرفيت تجربه عظمت، تقدّس و سپاسگزارى را در خود پرورش دهيم ، شور و شوق وجود را بشناسيم و خود را تسليم حقيقتى كنيم كه والاتر از ماست که اين حقيقت می تواند خداوند ويا غيرخداوند باشد.
اسلاید 7 :
عرفان حقيقي: شناخت شهودي خداي متعال، اسماء، صفات و افعال او؛
عرفان کاذب: هر نوع عرفاني که هدف آن چيزي غير از قرب الهي باشد و راه سلوکي آن نيز مورد تأييد دين نباشد؛
معنويت: (spiratuality) اصطلاحي جديد است؛ معاني بسيار متفاوت و حتي متعارض دارد. از ديدگاه غربيان، معنويت هر چيزي است که «شادي، آرامش و اميد به زندگي» را به ارمغان بياورد.
اسلاید 8 :
تفاو تهاى معنويت نوين و معنويت دينی
امروزه معنويت به لحاظ نقش بازدارندهاش از خطر و به لحاظ نقش انگيزاننده كه در جهت سودرسانی به انسانهای ديگر دارد، بيش از گذشته موردتوجه واقع شده است.
در معنويت نوين، بحث «حقيقت» در ميان نيست، هرگونه تجربه عاطفى يا هيجانى شديد نسبت به هر موضوعى مىتواند معنويت به حساب آيد.
معنويت دينی
احساسی نفسانی ،توجهی عميق و ارتباط قلبی آگاهانهاى است كه انسان نسبت به حقايق متعالی وبالاتر از عالم ماده پيدا مىكند،که دررأس آنها مبدأوخالق ومدبرهستی«خدا» قراردارد . اين حالت در چارچوب ضوابط معين بر شيوه نظر وعمل انسان تأثيرمی گذارد وانگيزش وجوشش درونی وتکليف ايجاد می کند وبايدها ونبايدهايی را درابعادفردی واجتماعی برای اومطرح می سازد. درنتيجه اين حالت، انسان دروجودخويش نسبت به خدا،خود،ديگران وطبيعت احساس مسئوليت می کند و عقايد،اخلاق واعمالش را با انگيزه ها ومعيارهای الهی تطبيق می دهد.
اسلاید 9 :
تقسیم عرفان
عرفان اصیل : این عرفان چیزی در عرض دین نیست، بلکه عرفان داخل دین و وجه باطنی و درونی دین می باشد.
عرفان بدلی و کاذب : غیر دینی ( بشری ) اغلب منکر الهی بودن ادیان اند و یا تنها ابعادی از دین را می پذیرند.
شريعت گريزي؛ از ویژگیهای عرفان بدلی و کاذب است.
غایت عرفان اصیل : قرب الهی ، رسیدن به خداست.
ابزار: قلب و شناخت شهودي
اسلاید 10 :
چيستي عرفان و اقسام آن از ديدگاه استاد شهيد مطهري
به اعتقاد استاد مطهري ، عرفان با تصوّف فرق دارد و اوّلي را مقولهاي فرهنگي و دومي را اجتماعي ميداند
عرفاني كه شهيد مطهري از آن سخن ميگويد در بطن و متن آموزههاي قرآني و حديثي و سنّت و سيره علمي وعملي معصومانعليهم السلام ريشه دارد و هماره فطرت انسان به چالش كشيده ميشود.
پس در عرفان از دو مقوله «خدا» «و انسان كامل» يعني توحيد و موحِّد سخن به ميان ميآيد كه «شهود توحيد» يا «توحيد شهودي» و راهرسيدن به مقام منيع توحيد ناب و عرفاني در منازل و مقامات تعريفپذير و تحقّق بردار است كه سالك بايد لزوماً درسير و سلوك به آن دست يابد
«توحيد عارف يعني طيّ طريق كردن و رسيدن به مرحلهجز خدا هيچ نديدن». عرفان از منظر استاد، به دو بخش عرفان علمي و عرفان عملي تقسيمپذير است
اسلاید 11 :
محال و بيمعنا بودن عرفان منهاي مذهب
استاد مطهري به ممتنع بودن و بيمعنا بودن عرفان منهاي مذهب اشاراتي دارد:
اخيراً به عرفان توجّه پيدا كردهاند از باب اينكه آن را فرهنگ انسانگرا ميدانند كه اساس عرفان، خدا آگاهي و تسليم به خدا استميخواهند عرفان را از خدا جدا كنند و عرفانی هم باشند. خيلي عجيب است! من در نوشتههاي امروز ايرانيها ميبينم به عرفان گرايشپيدا كردهاند. عرفان منهاي خدا و مذهب! اين خيلي عجيب است! امكان ندارد.
امام باقرعليهالسلام فرمود: «غَّرَبوا و شَرّقوا» (مجلسي،33/46 :1372) به غرب عالم برويد، به شرق عالم برويد آخرش بايد بياييد اينجا. زانو بزنيد تا حقيقت را بفهميد.
اسلاید 12 :
استعمار و عرفانهای نوپدید و معنویتهای بدلی
استعمار در طول تاريخ خود همواره يكي از راهبردهايي را كه براي مقابله با فرهنگ ها و ملتهاي جهان بكار گرفته است، راهبرد انحراف روحيه معنويت خواهي در قالب نحله هاي مختلف عرفاني بوده است.
بشر غربي در جستجوي راهي بود كه بتواند به پرسش هاي اساسي زندگي اش پاسخ بگويد و عالم را برايش معنادار كند، اما آنچه كه اين مكاتب عرفاني به او دادند، تنها يك نوع معنويت گرايي زميني است كه به هيچ غايت بالاتري ختم نمي شود.
اسلاید 13 :
همفر جاسوس معروف انگلیس می نویسد:
آنچه وزارت مستعمرات انگلیس به هنگام اعزام به شرق به من توصیه نمود عبارت بوده از:
• گسترش همه جانبه مراکز درویش پروری همانند خانقاهها و تکثیر و انتشار رساله ها و کتابهایی که مردم عوام را به روی گرداندن از دنیا و مافیها، گوشه گیری و مردم گریزی سوق می دهد؛ مانند کتاب احیاء العلوم غزالی، مثنوی مولوی، و کتابهای محی الدین عربی.
دستهاي ناپيدا- خاطرات مستر همفر صفحه 64 نشر گلستان کوثر
اسلاید 14 :
دلایل رجعت غرب به معنویت وعرفان
1 - سرخوردگی انسان از مدرنیته و عقل ابزاری مدرن
2 - اثبات نادرستی فلسفه های معنویت ستیز همچون پوزیتویسم در نیمه دوم قرن بیستم
3 - فروپاشی نظام های سیاسی معنویت ستیزمثل شورو ی
4- ارائه عرفان ومعنویت ناب اسلام به دنيا در پرتو انقلاب اسلامي و احساس خطر غرب
اسلاید 15 :
امتيازات عرفان ناب و اصيل اسلامي
1. جهتگيري دقيق، كامل و همه جانبه به سوي كمال مطلق و مبدأ و غايت هستي، يعني ذات پاك احديت.
2. داراي مباني نظري استوار، خردپذير و منطقي.
3 داراي برنامه عملي جامع، معتدل، هماهنگ با فطرت بشر و نظام تكوين، داراي لطافت، ظرافت و دقتي بي نظير.
4. خاستگاه الهي و اصالت ديني.
5. انگيزاننده و اميدبخش.
اسلاید 16 :
اساس عرفان اسلامي
اساس عرفان اسلامي بر دو محور «خودشناسي» و «خودسازي» يا «خودآگاهي و خداآگاهي» قرار دارد
استاد شهيد مطهري :
خود فراموشي، خدافراموشي، خود زياني، خودباختگي، با خودبيگانگي و. بر حذرداشته و اين عوامل را آفات خودآگاهي و خوديابي دانسته است
عوامل رشد؛ فلاح، سعادت و كمال نيز ياد خدا،عبادت و پرستش الهي، خدمت به محرومان، توكّل، صبر، شرح صدر و تقوا را نام برده است.
استاد عشق و محبّت حقيقي و عشق عفيف را كه از نوع عشق روحي باشد، از ضروريات سير و سلوكوعرفان عملي ميداند و مينويسد: عشق است كه دل را دل ميكند.
اسلاید 17 :
شاخص هاي رفتاري عرفان اصيل و ناب اسلامي
عرفان ناب اسلامي، «عرفان زندگي» است كه در آن تهذيب و سلوك معنوي با زيست در جامعه و ايجاد ترابط و تعامل مبتني بر «خدا باوري» تأييد و تأكيد شده است
حال آنكه برخي از فرقه هاي تصوف و عرفان هاي كاذب به سماع و رقص روآورده اند و از جلوات و جذبات و مستي در عالم سماع و دست افشاني با توجيه هاي عرفاني سخن گفته اند
اسلاید 18 :
سماع كه به طور معمول در قالب رقص، موسيقي، شعر و آواز است اگرچه نزد همه صوفيان و عارفان مورد تأييد نيست، اما برخي از متصوفه درصدد تاييد آن با مستمسك قراردادن برخي از آيات قرآن كريم كه مشتقات واژه سمع در آن بكار رفته است هستند، و حتي برخي آن را به رقص و سماع رسول خدا(ص) منتسب ساخته اند و گروهي ديگر سماع را علاوه بر آوازخواني، رقص و پايكوبي با ويژگي هاي ديگر چون: رقص در ميان زنان نامحرم، خواندن شعر به جاي قرآن، آميختن سماع با ميگساري، سماع با پسران جوان و زيبا و گاه با برخي گناهان ديگر درآميخته اند.
بنابراين سلوك عرفاني با استعلاي عقل و شكفتن حقايق پنهان قلبي در پرتو معارف معنوي و عبوديت الهي ممكن است، نه برانگيزش احساس و حالات روحي و رواني، زيرا معيار و ملاك «شريعت» است
اسلاید 19 :
عرفان اسلامي ناب ولايت محور است
1- عرفان ناب، عرفان امامت و ولايت است، يعني عرفان قرآن و عترت.
2- عرفان صوفيانه كه در جهان تسنن شكل گرفته، عرفان منهاي ولايت است.
3- عرفان هاي كاذب اساساً ضدامامت و ولايت هستند.
4- مسأله قطب، مراد و انسان كامل در عرفان هاي صوفيانه، به ويژه برخي فرق و جريان هاي آن با انسان كامل اسلام و امامت و ولايت كاملاً متفاوت و تنها تشابه اسمي مطرح است.
اسلاید 20 :
انحراف عرفان از دیدگاه استاد شهید مطهری
”عرفا حقیقت انسان را دل او معرفی می کنند که مرکز عشق الهی است. به همین دلیل راه وصول به کمال را نیز تزکیه نفس و توجه به خدا می دانند. انسان کامل مطابق این مکتب، کسی است که به خدا رسیده است، نه اینکه فقط خدا را شناخته باشد. برخی تأکیدات عرفا مورد تأیید اسلام است مانند: تهذیب نفس، علم افاضی، قرب به حق و. اما برخی برداشت های انحرافی نیز دارند مانند: تحقیر عقل، درونگرایی مطلق، نفس کُشی“
فصل هفتم، هشتم و نهم کتاب انسان کامل استاد مطهری
