بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
بسم الله الرحمن الرحیم
کانیهای رس
Clay Minerals
اسلاید 4 :
فهرست مطالب
اصول کریستالوگرافی
کانیهای سیلیکاتی و غیر سیلیکاتی خاک
انواع سیلیکاتها
سیلیکاتهای اولیه خاک
سولفاتها و کربناتها و اکسیدهای فلزی
خصوصیات اصلی کانیهای رس
کائولینیت
ایلیت
ورمیکولیت
اسمکتیت
کلریت
کانیهای فیبری
- آلوفان و ایموگولیت
پراکنش کانیهای رس در خاکهای مختلف
تشریح روشهای مختلف شناسایی رس از جمله پراش اشعه ایکس
روشهای شیمیایی و حرارتی
عملیات: آماده سازی یک نمونه جهت مطالعه با اشعه ایکس و تفسیر منحنیهای مربوطه
اسلاید 5 :
اصــــول
کريستالوگرافی
اسلاید 6 :
تعــریف کـــانی
اسلاید 7 :
کــــــــانی
عبارتست از یک جسم
طبیعی
جامد
با آرایش اتمی بسیارمنظم و
ترکیب شیمیایی معین (ولی غیر ثابت)
که معمولا توسط فرایند های غیر آلی تشکیل شده است.
اسلاید 8 :
کــــــــانی
بنا بر این:
مواد ساخته شده در آزمایشگاه، صنعت و مواد سنتز شده
گازها و مایعات (آب ، جیوه)
جامداتی که فاقد آرایش اتمی منظم هستند
موادی که فرمول شیمیایی معینی ندارند
موادی که طی فرایندهای آلی تشکیل می شوند
کانی نامیده نمی شوند.
اسلاید 9 :
کــــــــانی
بنا بر تعریف فوق:
آب در حالت جامد در یک یخچال طبیعی کانی محسوب می شود ولی در حالت مایع خیر.
جیوه چون مایع است کانی نیست ولی ترکیبات جامد آن کانی محسوب می شوند.
درطبقه بندی مواد چنین موادی شبه کانی Mineraloid نامیده می شوند که بدین ترتیب باز هم در حیطه کاری مینرالوژی قرار می گیرند.
اسلاید 10 :
آرایش اتمی منظم
آرایش اتمی بسیار منظم نشان می دهد که چهارچوب داخلی و ساختاری اتمها (یا یونها) در کانی دارای آرایش هندسی منظمی است. و لذا، کانیها نیز بلورین هستند.
جامداتی که فاقد آرایش اتمی منظم هستند آمورف نامیده می شوند (مثل شیشه).
شیشه آتشفشان
لیمونیت (اکسید آهن آبدار)
آلوفان (سیلیکات آلومینیم آبدار)
اسلاید 11 :
تــــرکیب شیمیایی معین
ترکیب شیمیایی معین نشان دهنده آن است که عناصر تشکیل دهنده کانی با فرمول شیمیایی مشخصی قابل ارائه است.
مثلا ترکیب شیمیایی کوارتز که به صورت SiO2بیان می شود (یک ماده خالص)
لیکن دولومیت CaMg (CO3)2 همواره ترکیب خالص کربنات Ca و Mg نمی باشد. و ممکن است مقادیر قابل توجهی Fe و Mn به جای Mg داشته باشند.
چون این مقادیر متفاوت هستند بنا بر این گفته می شود که ترکیب شیمیایی دولومیت مشخص است ولی در محدوده معینی تغییر می کند
نفت و زغال سنگ گرچه به طور طبیعی تشکیل شده اند ولی نه دارای ترکیب شیمیایی معینی هستند و نه آرایش اتمی منظمی دارند
اسلاید 12 :
تشــکیل کـــانی طی فرایندهای غیرآلی
بر اساس تعاریف مرسوم یک کانی توسط فرایند های غیرآلی تشکیل می گردد
ترکیبات تولید شده به روش های آلی گاهی کلیه مشخصات لازم برای یک کانی را دارا می باشند
کربنات کلسیم تولید شده توسط نرم تنان و ترکیباتی مانند
اوپال (SiO2)،
مگنتیت (Fe3O4)،
فلئوریت (CaF2)،
فسفاتها،
سولفاتها،
اکسیدهای Mn
و پیریت (FeS2)
همچنین گوگرد عنصری که توسط موجودات زنده تولید می شوند.
استخوانها و دندانها و سنگ کلیه که توسط بدن تولید می شوند
اسلاید 13 :
رس
واژه رس اغلب دارای یک تعریف کاربردی است. و معمولا به صورت محدوده ای از اندازه ذرات تعریف می شود که دارای خصوصیات فیزیکی مشخصی می باشد.
واژه رس شامل کلیه ذرات کوچکتر از 2 میکرون می باشد. این اندازه گاهی برای رس 4 میکرون (در مهندسی) در نظر گرفته شده است.
ذرات رس می توانند هر ماده ای را در ابعاد کوچکتر از 2 میکرون در بر بگیرند.
اسلاید 14 :
کـــــانی های رس
اصطلاح کانیهای رس عمدتا برای نشان دادن خانواده ای از آلومینوسیلیکاتهای آبدار(یا فیلوسیلیکاتها) به کار می رود. که در طبیعت عمدتا در ابعاد کوچکتر از 2 میکرون یافت می شوند
از نظر شیمیایی و ساختمانی عمدتا شبیه به فیلوسیلیکاتهای خانواده میکاها می باشند
گرچه مواد متعدد دیگری در ابعاد رس وجود دارند که از نظر خاک شناسی حائز اهمیت هستند ولی بر اساس تعریف فوق جزء کانیهای رس قرار نمی گیرند.
مانند کوارتز و زئولیت و همچنین غیر سیلیکاتها مانند سولفاتهای آبدار، هیدراکسیدها، اکسی هیدراکسیدها، اکسیدهای آبدار و ترکیبات آمورف میباشند
عبارتهای Nano-particle و Nano-crystalline نیز مورد استفاده قرار میگیرند. این عبارتها به ذراتی اشاره دارند که دارای نظم بلورین در محدوده ابعاد نانومتر می باشند.
اسلاید 15 :
اهمّیت کــــــــانی های رسی (در تشکیلات زمین شناسی)
اسلاید 16 :
حدود 50 درصد از حجم خاکها را کانیها تشکیل می دهند
1- نگهداری فیزیکی گیاه در خاک
2- ایجاد خلل و فرج لازم (ساختمان خاک) برای نگهداری آب و هوا
3- هوادیدگی تدریجی کانیها و رهاسازی مواد غذایی مورد نیاز گیاه
4- جذب سطحی عناصر غذایی در سطح این کانیها و تبادل آنها با محیط مجاور (تبادل کاتیونی)
5- کانیها شاخص میزان هوادیدگی خاک میباشد
6- خصوصیات فیزیکی ، شیمیایی و مکانیکی کانیها در طراحی سازه ها، نگهداری ساختمانها، جاده ها و فرودگاه ها حائز اهمیت است
7- رسها منشا حیات در کره زمین هستند.
اهمّیت کــــــــانی های رسی (در خاکشناسی)
اسلاید 17 :
کاربرد کانی های رسی در علوم مختلف
اسلاید 18 :
خصوصیات فیزیکی کانیها در نمونه های دستی
شكل بلور
رخ و شكست (Cleavage & Fracture)
سختی
وزن مخصوص نسبی
رنگ پودر كانیها (خط اثر)
شفافیت
جلاء
سفتی
واكنش در برابر اسید كلریدریك
شكست مضاعف
خاصیت مغناطیسی
مـزه
اسلاید 19 :
شـــكل بلـــــورها
بعضی از كانیها دارای اشكال بخصوص و مشخصی می باشند.
دانه ای : كلسیت، دولومیت، الیوین، آلاباستر (ژیپس ریزدانه)
صفحه ای و یا صفحات خمیده : میكا، كلریت، تالك، الیژیست
فیبری : سرپانتین (آزبست، آمفیبول (ترمولیت))
شعاعی : آراگونیت
توده ای
..
اسلاید 20 :
رخ و شکست
در بعضی كانیها ساختمان بلور دارای آنچنان پیوند خوبی است كه هیچ تمایلی برای شكست در طول یك سطح نسبت به سطوح دیگر وجود ندارد.
چنین كانیهایی دارای رخ نمی باشند. اما بصورت نامنظم شكسته یا شكافته می شوند.
شكستگی عمدتاً از نوع صدفی، نامنظم و رشته ای می باشد.
امتداد سطحی كه شكست گسترش می یابد بعنوان یك صفحه رخ منسوب است و جهت یابی صفحه جهت رخ می باشد
بلورها ممكن است یك، دو، سه، چهار یا شش رخ خوب داشته باشند
بعضی كانیها نظیر ژیپس دارای كلیواژ بهتری در یك جهت نسبت به جهات دیگر می باشند
