پاورپوینت گیاه دارویی – صنعتی آنغوزه

بخشی از پاورپوینت

اسلاید 1 :

گياه دارويی – صنعتی آنغوزه
نام فارسی : آنغوزه
نام علمی : Ferula assa-foetida
تيره: چتريان يا umbelliferae
نام انگليسی : Stinking assa
نامهای ديگر فارسی : آنغوزه هراتی ، خوراکما ، کورن کما ،حلتیت

اسلاید 4 :

گياهيست پايا،علفی،بوته ای يا درختچه ای ، ومنوکارپيک است. ، ساقه ای راست ، تقریباً استوانه ای وگوشتدار دارد كه ارتفاعی متجاوز از 1تا 2 متر پيدا می کند . ريشه ای ضخيم و گوشتدار مخروطی شکل به قطر 7 تا 10 سانتی متر دارد که معمولاً تا عمق 30 تا 40 سانتی متر در خاک فرو می رود . برگها به صورت روزت روی زمیـن گسترده می باشند و داراي بریدگی های عمیق و تقسیمات فرعی می باشند . آنغوزه با توجه به وضعيت خاک ، ميزان بارندگی و پراکنش آن و ساير عوامل محيطی ، در طول زندگی يکبار به گل می رود و چون پس از تشکيل بذر در گياه، تمامی شيرة پروردة آن برای ساختن بذر به مصرف می رسد ، گياه برای هميشه خشک خواهد شد

اسلاید 5 :

آنغوزه در منطقة وسيعی از کوه های مرزی استان هرمزگان ( سواحل خلیج فارس ) تا دامنة جنوبی البرز را در بر می گيرد. اين گياه بومی استپ های شرق ايران و غرب افغانستان می باشد و در اکثرنقاط ايران یافت می شود . در مناطق خراسان : طبس ، سبزوار، شاهرود، بسطام، بين دامغان و سبزوار، نيشابور،مشهد ، کرمان ، مرغاب اصفهان ، اردستان ، نائين ، خورو بيابانک ، بلوچستان ، اشترانکوه ، استان بوشهر و فارس وسایر مناطق در ارتفاعات 1800 متری مشاهده می شود.

اسلاید 6 :

تنها راه تجدید حیات طبیعی گیاه آنغوزه از طریق تولید و پراکنش بذر است . هر ساقه گل دهنده گیاه آنغوزه انبوهی از بــــذر را در دستجات چتر مانندی تولیــــد می نماید. بذر های سبک آنغوزه از طریق وزش باد ، در سطح رویشگاه پراکنـــده می گردند و سپس سبــــــز می گردد

اسلاید 7 :

1- کاشت مستقیم بذر در چاله ها و کوله های بسته شده جهت بهره برداری آنغوزه که به وسیله داس خراشی در محل چاله ها داده شود و سه تا چهار دانه بذر در آن کشت شده و روی آن به وسیله خاک پوشانده می شود . بذر مورد نیاز در این روش حدود 1 کیلو گرم در هر هکتارمی باشد حسن این روش این می باشد که چاله ها محلّ ذخیرة آب بوده و رطوبت بیشتری در اختیار بذر و گیاه قرارمی گیرد.

2- بذر پاشی
این روش در زمینی انجام می شود که زیاد سفت نباشد و بذر باید به طور یکنواخت در سطح زمین پخش شود به طوریکه هم از تراکم بوته ها پس از سبز شدن جلوگیری شود ، و هم اینکه خیلی تنک کشت نشود . رطوبت 70-60 % و دمای 15- 12 درجه برای جوانه زنی مناسب است . زمان کاشت بهتر است قبل از فصل بارندگی باشد .

اسلاید 8 :

نوع مرغوب آنغوزه داراي 62 درصد رزين ،25 درصد صمغ، 3 تا 7 درصد اسانس ، 28/1 درصد اسيد فروليك وبه مقدار بسيار جزئي از وانيلين تشكيل شده است . تقریباً تمام صمغ آنغوزه دارای تر کیبات دی ، تری ، تترا سولفید مشتقات کومارین ، فئوتیدین و کامولونفرول، اپی سامارکاندین، آمبلی پرنین و کانفرول می باشد . محققان در اسانس حاصل از شیرابة آنغوزه چندین ترکیب مختلف شناسایی کردند که مهمترین اجزای تشکیل دهندة آن را میرسن ، آلفا و بتا پینن تشکیل می دهد .

اسلاید 9 :

آنغوزه شیرة گیاهی است که از تیغ زدن ریشه یا پایین ساقه و یا قطع ساقة گیاهان مولد از ناحیة یقه گیاه خارج می شود. هر سه روز یکبار ترشحات نرم سفید جمع می شود که در مجاورت هوا ، قهوه ای ، سخت و ترد می شود و پس از سه ماه ریزوم قدرت حیاتی خود را از دست می دهد تقریباً از هر پایه حدود 30-50گرم صمغ برداشت می کنند طعم آنغوزه گس و در بعضی گونه ها تلخ و بویی شبیه بوی سیر و خیلی تند دارد .

اسلاید 10 :

نوع اشکی یا دانه ای :
اوّلین برداشت شیرابه که بدون مقطع گیاهی باشد نوع اشکی است.که این صمغ از ساقه گیاه و به مقدار کم در حالت طبیعی خارج مي شود . این نوع شیره مرغوبترین و نادرترین نوع آنغوزه است ، بدون خاک و خاشاک و ظاهری غالباً مسطح و بیضوی دارد و نرمی خود را نیز مدّتی حفظ می کند.در مجاورت هوا سریعاً اکسیده و تیره می شود .اگر شکسته شود مقطع آن به رنگ سفید مایل به زرد می شود در این آنغوزه تا 15 درصد اسانس وجود دارد .

2- نوع توده ای:
این نوع شیره در اثر تیغ زدن محل غده گیاه (بعد از مراحل آماده سازی گیاه) از محل زخم خارج می شود وبا کاردک های مخصوص جمع آوری شده و به رنگهای متفاوت زرد قرمز، قهوه ای و خاکستری قهوه ای است . سفتی آن زیادتر از نوع اشکی و ناخالص تر از آن است . به طوریکه در آن قطعات ریشه و خرده های برگ یافت می شود و ارزش آن از نوع اشکی کمتر می باشد.

اسلاید 11 :

آنغوزة نوع شیرین
در اطراف کرمان و یزد وخراسان رضوی ،خراسان جنوبی ،بیابانک ، آباده و حومة تفت ، سمیرم ،طبس و.وجود دارد

آنغوزة تلخ
این گیاه در بلوچستان،لرستان و فارس،کهگیلویه وبویر احمد و. بیشتر یافت می شود

اسلاید 12 :

در کشاورزی جهت از بین بردن کرم ریشه خوار و ضدعفونی زمین از آنغوزه استفاده می شود . در زمستان می توان از علوفة خشک گیاه دام ها را تغذیه نمود مصرف آن توسط دام در زمان شیر دهی باعث مزه نامطبوع شیر هم می شود ولی در جهت ضد عفونی دستگاه گوارش دام اثر مطلوب بجا می گذارد .
در طب سنتی برطرف کننده انگل های روده ای،بادشکن ،خلط آور ورفع یبوست در افراد مسن کاربرد دارد.

اسلاید 13 :

مراحل بهره برداری
بهره برداري از آنغوزه شامل چهار مرحله زير مي باشد
الف– مرحلة پيچاندن
ب – مرحلة كُشتن
ج - مرحلة تيغ زدن
د- جمع آوری

اسلاید 14 :

مرحلة پيچاندن
اين مرحله از اوايل تا اواخر ارديبهشت ماه وقتي كه برگهاي بوته هاي آنغوزه شروع به زرد شدن می کنند انجام مي گيرد. براي انجام اين مرحله تمام بوته و گاهي يكي از برگهاي بوته كه از بقيه بزرگتر مي باشد را پيچانده و سنگي بر روی آن مي گزارند تا به همين صورت خشك گردد . دليل اصلي انجام اين مرحله گم نشدن جاي بوته وتسریع در ذخیره مواد ميباشد.زیرا در پایان اردیبهشت برگ های گیاه خشک و توسط باد پراکنده می شود و تشخیص بوته های قابل بهره برداری را غیر ممکن می سازد . هر بهره بردار روزانه تقريباً هزار بوته را مي پيچاند و اين مرحله 5-4 روز طول می کشد .

اسلاید 17 :

مرحلة كُشتن
در اين مرحله بوسيلة تيشة مخصوصي چاله اي به عمق حدود 15 سانتيمتر در اطراف ريشة گيا ه حفر می گردد به طوریکه حد اقل 7 تا 10 سانتی متر از ریشة اصلی نمایان شود. و سپس با دست ، الياف  اطراف طوقه كه بقاياي غلاف برگهاي  سال قبل مي باشند  را جدا كرده و دور مي اندازند و گیاه را از محل یقه ( محل رویش برگ های روزت)قطع می کنند . بعد خاك نرم اطراف گودال را دور پشته می ریزند تا ریشه از مجاورت با هوای خشک در امان باشد وجریان شیرة نباتی متوقف گردد . سپس سایبان را دوباره بر روی ریشة خاک داده شده گذاشته ، سنگی روی آن می گذارند ، نام این عمل کول بستن می باشد . هربهره بردار روزانه حدود 200 بوته را مي كُشد . اين مرحله حدودا 20 روز به طول می انجامد .

اسلاید 19 :

مرحلة تيغ زدن
در این مرحله که دو ماه به طول می انجامد با بیلچه خاک نرمی را که در مرحلة کشتن در منطقة یقة ریشه ریخته شده را کنارمی زنند تا منطقة یقه را نمایان سازند. سپس به وسیلة تیغ نیم دایره ای شکل مخصوص (کاردک) که به طول 20 و عرض 15 سانتی متر است ، برشی عرضی به ضخامت 1تا 1.5 سانتی متر به صورت مقطعی در رأس ریشه زده می شود که به اصطلاح باز شدن دهنة کُنده گفته می شود . سپس مقداری از همان برگها را با استفاده از سایر بوته های مجاور در محل زخم قرار می دهند تا ریشه در معرض نور خورشید قرار نگیرد .چند روز(3تا5 روز) پس از تیغ زدن برگها و خاشاک را کنار زده و سپس با ابزار مخصوصی بنام کلنت شیرابه تراوش کرده را جمع آوری نموده .