بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
گذار سلامت Health Transition
اسلاید 2 :
مرور کلی مباحث امروز
گذار سلامت
ویژگی های اپیدمیولوژیک بیماریهای غیر واگیر
اهمیت و ویژگی های اپیدمیولوژیک بیماریهای واگیر
اصطلاحات رایج در اپیدمیولوژی بیماریها
مراحل بررسی یک اپیدمی
اسلاید 3 :
يك پديده يك طرفة عبور از كنترل بيماري هاي عفوني و نهايتا دستيابي به كنترل بيماري هاي غيرمسري نیست.
اين پديده ها به همراه تغييرات جمعيت شناختي، واقعيتي به نام گذار سلامت را تشكيل مي دهد كه در طول تاريخ نه به عنوان پديده و واكنشي يك طرفه بلكه دوطرفه و پويا به وقوع پيوسته و همچنان ادامه خواهد يافت
بسياري از اين تغييرات، حاصل ارتباط متقابل انسان و محيط اكولوژيك و فرهنگي ـ اجتماعي اوست
گاهي تحت تاثير عميق حوادث طبيعيِ نوظهوري نظير گرم شدن كُره زمين، پديده El-Nino و امثال اينها نيز قرار گرفته و حوادث پيش بيني نشده اي به بار مي آورد
بروز و شيوع هر دو نوع بيماري عفوني و مزمن را تحت تاثير قرار مي دهد.
گذار اپيدميولوژيك
تغییر الگوی مرگ میر، بیماری، توزیع سنی، باروری، امید به زندگی و علل مرگ در طول زمان
اسلاید 4 :
تحوّلات ژنتيك و موتاسيون هاي مربوطه نيز مي تواند از عوامل پيدايش بيماري ها باشد كه آنهم با تغييرات محيط، در تعامل بوده و مجموعة اين تغييرات (محيط و ژن) عاملي در تغيير رفتار انسان ها و شيوة زندگي آنان هستند و اين در حاليست كه تغيير رفتار انسان ها را مي توان شايعترين دليل گذار سلامت دانست.
امروزه معضل بيماري هاي عفوني نوپديد، بسياري از باورهاي بهداشتي را تحت الشعاع، قرار داده و توجّه جوامع علمي را به خود معطوف داشته است و جالب توجّه است كه بسياري از دانشمندان براين عقيده اند كه نوپديدي بيماري هاي مُسري، صرفا يك پديده جديد نيست بلكه بار ها اتفاق افتاده و نقش عظيمي در تاريخ تحوّلات بهداشتي، ايفاء نموده است.
اسلاید 5 :
The World Health is in Transition
1-Epidemiologic:double burden of non-communicable diseases
“NCD” in many countries
2-Demographic:Population ageing
3-Lifestyles:Diets are rapidly changing Physical activity reducing
Tobacco use increasing
4-Urbanization:Growing cities
5-Globalisation:Increasing global influences
اسلاید 6 :
شايع ترين دليل گذار سلامت:
تغيير رفتار انسان ها
اسلاید 7 :
گذار اپیدمیولوژیک Epidemiologic Transition
Industrialization, Urbanization, Motorization
Changing the Environment
Changing the Behavior
Changing the Genetic
Health & Medical Promotion (Prevention)
Changing of the Population structure (Ageing)
Changing the Lifestyle
Non-communicable diseases Risk Factors
اسلاید 8 :
Lifestyle Transition
Healthy Dietary Habits
Rest/Leisure-time Entertainments & physical activities
Smoking/Substance Abuse
Sexual behavior
Use of Health & Medical Services
Stress
Work-related issues Work in Transition
اسلاید 9 :
Work Transition
Work is more complicated/vary
Work is more skilled, more training is needed
Increasingly men have been replaced by machines
Work is more hazardous
The demand of workers has been increased
Shorter hours, 6-8 hours per day
Shorter days per week (4-6 days/week)
Shorter working years (20-30 years)
اسلاید 10 :
1- اوّلين گذار
در اواخر دوره پارينه سنگي (Paleolithic) و دوران نوسنگي (Neolithic)، حادث گرديده است.
2- دوّمين گذار
با آغاز عصر جديد و انقلاب صنعتي، شكل گرفته است.
3- سوّمين گذار
از حدود سه دهة قبل آغاز گرديده است همچنان ادامه دارد.
تا كنون با سه گذار اپيدميولوژيك (E. Transition) مواجه بوده ايم:
اسلاید 11 :
اوّلين گذار اپيدميولوژيك، حدود ده هزار سال قبل آغاز گرديده است. زيرا در آن زمان چرخش عظيمي در شيوه زندگي انسان آغاز شده
جوامع اوّليه انساني محدود و پراکنده – احتمال خیلی کم بروز همه گيري هاي وسيع
شكار و كوچ گرائي،جاي خود را به اِسكان در يك منطقه ثابت و توليد مواد غذائي مورد نياز روزمره، داد
سازمان دهي اجتماعي انسان، عادات غذائي، ويژگي هاي دموگرافيك و تماس بيشتر انسان با حيوانات تاثير عظيمي داشته و زمينه را براي ابتلاء به بسياري از بيماري هاي مشترك بين حيوانات و انسان ها (زئونوزها) مساعد نموده و شايد بيشترين علل مرگ و مير را به خود اختصاص داده است.
اوّلين گذار ايپدميولوژيك
اسلاید 12 :
1-اسكان گروه هائي از انسان ها در يك منطقه
2-توسعة روابط اجتماعي و به تبع آن افزايش تماس مستقيم انسان ها زمينه را براي انتشار بيماري هاي مُسري، مساعد نمود.
3-انباشته شدن فضولات انساني هم مزيد بر علّت گرديده موجبات افزايش ماكروپارازيت ها و عفونت هاي گوارشي را فراهم نموده است.
4- تا اينكه با تسلط بر حيوانات و اهلي كردن حيواناتي نظير بز، گوسفند، گاو، خوك . . . و برخي از پرندگان، منابع جديدي از بيماري هاي مشترك، در تماس با انسان قرار گرفته و بيماري هائي نظير توبركولوز، آنتراكس، تب Q . . . و بروسلوز به آساني از طريق تماس و مصرف فراورده هاي حيواني به انسان منتقل گرديدند.
بيماري هاي اصلي و عوامل مهم منجر به مرگ انسان هاي آن زمان را زئونوزهاي مرتبط با حيوانات اهلي،تشكيل مي دادند.
اسلاید 13 :
5- فعاليت هاي كشاورزي، باعث افزايش تماس با انگل هاي بدون ناقل (Vector) نظير شيستوزوما و كرم هاي گوارشي كه تخم آن ها از طريق فضولات انساني، به مزارع رسيده و باعث آلودگي فراورده هاي كشاورزي مي شود، گرديد.
6- انباشتن مواد غذائي نيز آغاز شده و احتمالا باعث طغيان هاي نسبتا وسيعي از مسموميت هاي غذائي، شده است.
7-از طرف ديگر تماس بسيار نزديك با علوفه به هنگام چيدن آن ها انسان را در معرض گزش حشرات و ابتلاء به بيماري هائي نظير تيفوس قرار داده و بر اساس عادات زندگي انسان ها بسياري از حشرات ناقل نيز در تماس با وي قرار گرفتند و مثلا باعث انتقال تب زرد، تب دانگ و امثال اينها گرديدند
اسلاید 14 :
با تكامل فكري و افزايش تجربيات انسان و بهرهگيري بهتر از ابزارهاي جديد، در عصر نوسنگي بيماري هاي جديدي پا به عرصه وجود گذاشته.
8- به دليل افزايش جمعيت، بيماري هاي ناشي از كمبود غذا و سوء تغذيه نيز مزيد بر علّت شده و زمينه را براي بروز بيماري هاي عفوني فراهم مي كرده
9- زندگي در آن شرايط باعث بوجود آمدن طبقات اجتماعي مختلفي شده و آثار و بقاياي انسان ها در آن دوران و ازجمله تغييرات موجود در استخوان هاي آنان حاكي از اين واقعيت است كه زنان و كودكاني كه متعلق به طبقات اجتماعي ضعيف تري بوده اند در اوّلين گذار اپيدميولوژيك، از بيماري هاي بيشتري رنج مي برده اند.
10-در دوران نوسنگي، مقايسه استخوان ها با موارد مشابهِ مربوط به اجداد آنان موارد مرگ و مير بيشتر، مشكلات دنداني و اختلال در رشد استخواني در نسل جديد را نشان مي دهد.
اسلاید 15 :
11-با افزايش جمعيت انسان ها و آغاز شهرنشيني، در مناطق مختلف، بر وسعت و شدت همه گيري ها افزوده شده و با گسترش شهرها بر تراكم جمعيت ها و بروز همه گيري هاي با منبع مشترك، افزوده گرديده و ازجمله همه گيري هاي كُلرا مصيبت هاي فراواني به بار آورده.
12- همه گيري هاي ناشي از بيماري هاي واجد ناقل، نظير طاعون و تيفوس باعث از هم پاشيدگي جوامع انساني گرديده است
13- طغيان ناشي از سرخك، اوريون، آبله و ساير عفونت هاي ويروسي نيز به طور روزافزوني، مسئله ساز، واقع مي شده و زماني كه همه گيري ها و طغيان هاي ناشي از بيماري هاي عفوني باعث ابتلاء بزرگسالان مي شده چرخ اقتصاد خانواده ها را نيز فلج مي كرده است. به طوري كه ابتلاء به سِل باعث هلاكت يك سوّم جمعيت بسياري از كشورهاي اروپائي گرديده و مرگ سياه (طاعون) قرن سيزدهم باعث از بين بردن يك چهارم جمعيت اروپا شده است
14- مسافرت هاي بين شهري و بين قاره اي نيز باعث تماس بيشتر و انتشار وسيعتر برخي از بيماري ها و ازجمله موجب بروز همه گيري هاي مرگبار آبله، تيفوئيد و امثال آنها شده است.
اسلاید 16 :
1-دوّمين گذار اپيدميولوژيك، با آغاز انقلاب صنعتي، در اواسط قرن نوزدهم در اروپا و آمريكاي شمالي، حادث گرديده و به نحو واضحي در كشورهاي صنعتي باعث كاهش ميزان مرگ ناشي از بيماري هاي عفوني شده و پاندمي هاي مرگبار بيماري هاي عفوني، ظاهرا جاي خود را به بيماري هاي دژنراتيو و ساخته دست بشر داده اند.
2-پيشرفت هاي جديد در علم پزشكي، تكنولوژي و ارتقاء سطح زندگي مردم، حاصل گرديده و سرانجام به كشورهاي درحال توسعه نيز گسترش يافته است.
دومین گذار ايپدميولوژيك
اسلاید 17 :
3-افزايش اميد به زندگي باعث بروز بيماري هاي مرتبط با سالخوردگي كه تا قبل از آن از شيوع چنداني برخوردار نبود، گرديد. اين بيماري ها كه امراض ناشي از صنعتي شدن نيز ناميده شده اند عبارتند از : سرطان، ديابت، بيماري هاي عروق كرونر و بيماري هاي انسدادي ريه ها.
4- صنعتي شدن جوامع مخصوصا در شهرها باعث آلودگي آب و هوا و نهايتا افزايش ميزان بروز برخي از سرطان ها، بيماري هاي حساسيتي، اختلالات زايماني و اختلال در رشد مغزي و اثرات سايكوسوماتيك گرديد.ميزان بروز بيماري هائي نظير افزايش فشار خون، افسردگي، بيقراري و امثال اينها به طور روز افزوني افزايش يافت.
اسلاید 18 :
5-مثل عصر پارينه سنگي و اوّلين گذار اپيدميولوژيك در دوّمين گذار اپيدميولوژيك نيز نابرابري هاي اجتماعي باعث تفاوت هاي فاحشي بين ميزان بروز بيماري ها و مرگ ناشي از آنها در طبقات مختلف اجتماعي گرديده است.
نابرابری در کشورهای در حال توسعه شدیدتر بود و دربرخی مناطق به علت شهرنشینی سریع و زیرساختهای نادرست، همچنان بیماریهای عفونی بالاترین سهم مرگ را داشتند و همزمان بیماریهای دژنراتیو در گروهی عامل اصلی مرگ بود!
اسلاید 19 :
1 ـ مرحله اوّل از اواخر قرن هفدهم آغاز گرديده و تا آغاز قرن نوزدهم، ادامه يافته است کاهش همه گيري ها
2 ـ مرحله دوّم از اواسط قرن نوزدهم شروع شده و در عرض سه دهه به وضوح باعث كاهش ميزان مرگ ناشي از بيماري هاي عفوني و افزايش اميد به زندگي شده و عليرغم كاهش ميزان مواليد، باعث افزايش توده جمعيت شده است.
3 ـ مرحله سوّم كشف آنتي بيوتيك های جدید که از دهة 1940 آغاز گرديده بود و باعث كاهش هرچه بيشتر ميزان مرگ ناشي از بيماري هاي عفوني گرديده تا اواخر قرن نوزدهم (دهة 1980) گسترش يافت.
مراحل كاهش ميزان مرگ ناشي از بيماري هاي عفوني در اروپا
اسلاید 20 :
در سوّمين گذار اپيدميولوژيك، فرض بر اين است كه
از ميزان مرگ ناشي از بيماري هاي عفوني كاسته شد.
بر ميزان مرگ ناشي از بيماري هاي مزمن، افزوده شد
كاهش مرگ و مير مادران و كودكان،
افزايش جمعيت،
افزايش اميد به زندگي و پيرشدن جمعيت ها
رعايت موازين بهداشتي
برخورداري از خدمات مربوطه
ارتقاء استانداردهاي زندگي
بروز بيماري هاي مزمن مرتبط با سالمندي و مرگ ناشي از اين بيماري ها در اين گروه سنّي
سومین گذار ايپدميولوژيك
