بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
مبانی و روشهای تبلیغ در قرآن و حدیث
اسلاید 2 :
مبانی و روشهای تبلیغ در قرآن و سنت
جلسه ششم
ویژگیهای مبلغ (ویژگیهای عملی)
اسلاید 3 :
ویژگیهای مبلغ
ادامه ویژگیهای عملی
مبانی و روشهای تبلیغ در قرآن و حدیث
اسلاید 4 :
۵. خیرخواهی و دلسوزی
مبانی و روشهای تبلیغ در قرآن و حدیث
{أُبَلِّغُکمْ رِسَــلَـتِ رَبِّى وَأَنَا لَکمْ نَاصِحٌ أَمِينٌ}
پيامهاى پروردگارم را به شما مىرسانم و براى شما خيرخواهى امينم.
{لَقَدْ جَآءَکمْ رَسُولٌ مِّنْ أَنفُسِکمْ عَزِيزٌ عَلَيْهِ مَا عَنِتُّمْ حَرِيصٌ عَلَيْکم بِالْمُؤْمِنِينَ رَءُوفٌ رَّحِيمٌ}
قطعاً براى شما پيامبرى از خودتان آمد که بر او دشوار است شما در رنج بيفتيد؛ به [هدايت] شما حريص، و نسبت به مؤمنان، دلسوزِ مهربان است.
اسلاید 5 :
مبانی و روشهای تبلیغ در قرآن و حدیث
امام علی (علیه السلام) ـ در بيان فضيلت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله)ـ :
بَعَثَهُ وَالنّاسُ ضُلاّلٌ في حَيرَةٍ، وحاطِبونَ في فِتنَةٍ . فَبالَغَ صلی الله علیه وآله فِي النَّصيحَةِ، ومَضى عَلَى الطَّريقَةِ، ودَعا إلَى الحِکمَةِ وَالمَوعِظَةِ الحَسَنَةِ.
او را برانگيخت، حالى که مردم سرگردان بودند و بيراهۀ فتنه را مىپيمودند . او ـ که درود خدا بر وى باد ـ ، خيرخواهى را به نهايت رساند، به راه راست رفت، و از طريق حکمت و موعظۀ نيکو مردم را به خدا خواند.
اسلاید 6 :
۶. صداقت و صمیمیت
مصباح الشريعة ـ در سخنى که به امام صادق (علیه السلام) نسبت داده ـ :
أحسَنُ المَواعِظِ ما لا يُجاوِزُ القَولُ حَدَّ الصِّدقِ، وَالفِعلُ حَدَّ الإِخلاصِ.
نيکوترين اندرزها آن است که سخن از مرز راستگويى، و عمل از مرز اخلاصْ فراتر نرود.
أدنىٰ حَدِّ الصِّدقِ ألاّ يُخالِفَ اللِّسانُ القَلبَ، ولاَ القَلبُ اللِّسانَ.
پايينترين حدّ راستى آن است که زبان با دل، و دل با زبان، مخالفت نکند.
اسلاید 7 :
امام علی (علیه السلام):
إذا طابَقَ الکلامُ نِيَّةَ المُتَکلِّمِ قَبِلَهُ السّامِعُ، وإذا خالَفَ نِيَّتَهُ لَم يَحسُن مَوقِعُهُ مِن قَلبِهِ.
هرگاه گفتار گوينده با نيّت او همگون گردد، شنونده گفتارش را مىپذيرد، و هرگاه گفتارْ ناهمگون با نيّت او باشد، گفتارش به خوبى در دل شنونده نمىنشيند.
الکلِمَةُ إذا خَرَجَت مِنَ القَلبِ وَقَعَت فِي القَلبِ، وإذا خَرَجَت مِنَ اللِّسانِ لَم تَجاوَزِ الآذانَ.
سخن که از دل برآيد، لاجرم بر دل نشيند، و چون از زبان بيرون آيد، از گوش فراتر نرود.
اسلاید 8 :
رسول الله (صلی الله علیه وآله):
لَعَنَ اللهُ الَّذينَ يُشَقِّقونَ الکلامَ . تَشقيقَ الشَّعرِ.
خداوند لعنت کند کسانى را که به سان مو، سخن را پيچ و تاب مىدهند.
إنَّ اللهَ عزّ وجلّ لَم يَبعَث نَبِيّاً إلاّ مُبَلِّغاً، وإنَّ تَشقيقَ الکلامِ وَالخُطَبِ مِنَ الشَّيطانِ.
خداوند عزّ وجلّ هيچ پيامبرى را جز به عنوان مبلّغ برنينگيخت، و بى گمان، پيچ و تاب دادن گفتار و سخن، کارى شيطانى است.
اسلاید 9 :
امام علی (علیه السلام):
إنَّ کثيراً مِنَ الخُطَبِ مِن شَقاشِقِ . الشَّيطانِ.
بسيارى از سخنها، وسوسههاى شيطانى است.
مصباح الشريعة به نقل از امام صادق (علیه السلام):
آفَةُ العُلَماءِ عَشَرَةُ أشياءَ :. .. وَالتَّکلُّفُ في تَزيينِ الکلامِ بِزَوائِدِ الأَلفاظِ.
آفت عالمان، ده چيز است: . و تکلّف و ظاهرسازى در آراستن گفتار با زياده گويى.
اسلاید 10 :
۷. هماهنگی سخن با رفتار
{يَـأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُواْ لِمَ تَقُولُونَ مَا لاَ تَفْعَلُونَ * کبُرَ مَقْتًا عِندَ الله أَن تَقُولُواْ مَا لاَ تَفْعَلُونٌَ}
اى کسانى که ايمان آوردهايد! چرا چيزى مىگوييد که انجام نمىدهيد؟ نزد خدا سخت ناپسند است که چيزى را بگوييد و انجام ندهيد.
{أَتَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَ تَنسَوْنَ أَنفُسَکمْ وَ أَنتُمْ تَتْلُونَ الْکتَـبَ أَفَلاَ تَعْقِلُونٌ}
آيا مردم را به نيکى فرمان مىدهيد و خود را فراموش مىکنيد، با اين که شما کتاب [خدا] را مىخوانيد؟ آيا [هيچ] نمىانديشيد؟
اسلاید 11 :
رسول خدا (صلی الله علیه وآله):
مَن دَعَا النّاسَ إلىٰ قَولٍ أو عَمَلٍ ولَم يَعمَل هُوَ بِهِ، لَم يَزَل في سَخَطِ اللهِ حَتّى يَکفَّ، أو يَعمَلَ بِما قالَ أو دَعا إلَيهِ.
هر کس مردم را به گفتار يا کردارى فرا خوانَد، و خود بدان عمل نکند، پيوسته مشمول خشم خدا خواهد بود تا آنکه از آن باز ايستد، يا آن که بدانچه مىگويد، يا به سوى آن فرا مىخواند، عمل نمايد.
أوحَى اللهُ عزّ وجلّ إلىٰ عيسَى بنِ مَريَمَ: يا عيسىٰ، عِظ نَفسَك بِحِکمَتي، فَإِنِ انتَفَعتَ فَعِظِ النّاسَ، وإلاّ فَاستَحِ مِنّي.
خداوند عزّ وجلّ به عيسى بن مريم وحى کرد: «اى عيسى! خود را با حکمت من، اندرز ده. اگر از آن سود بردى، آن گاه مردم را موعظه کن؛ و گرنه از من حيا کن.
اسلاید 12 :
رسول خدا (صلی الله علیه وآله):
أتَيتُ لَيلَةَ اُسرِيَ بي عَلى قَومٍ تُقرَضُ شِفاهُهُم بِمَقاريضَ مِن نارٍ، کلَّما قُرِضَت وَفَت، فَقُلتُ: يا جِبريلُ، مَن هٰؤُلاءِ؟ قالَ: خُطَباءُ اُمَّتِكَ الَّذينَ يَقولونَ ما لا يَفعَلونَ، ويَقرَؤونَ کتابَ اللهِ ولا يَعمَلونَ.
در شب معراج به مردمى برخوردم که لبهاى آنان را با قيچىهايى از آتش مىبُريدند و هرچه بُريده مىشد، جايش پُر مىشد. گفتم: اى جبرئيل! اينها چه کسانىاند؟ گفت: سخنوران امّت تو هستند؛ کسانى که آنچه را عمل نمىکنند، مىگويند و کتاب خدا را مىخوانند، اما آن را به کار نمىبندند.
سَيَکونُ بَعدي أئِمَّةٌ يُعطَونَ الحِکمَةَ عَلىٰ مَنابِرِهِم، فَإِذا نَزَلوا نُزِعَت مِنهُم، قُلوبُهُم وأجسادُهُم شَرٌّ مِنَ الجِيَفِ.
پس از من پيشوايانى خواهند بود که روى منبرها به ايشان حکمتْ داده شود، اما چون از منبر فرود آيند، حکمت از آنان برکنده شود. دلها و تنهاى آنان، از مُردار بدتر است.
اسلاید 13 :
امام على (علیه السلام) :
أيُّهَا النّاسُ، إنّي وَاللهِ ما أحُثُّکم عَلى طاعَةٍ إلاّ وأسبِقُکم إلَيها، ولا أنهاکم عَن مَعصِيَةٍ إلاّ وأتَناهى قَبلَکم عَنها.
اى مردم! به خدا من شما را به طاعتى بر نمىانگيزم، مگر اینکه خودم پيش از شما، به گزاردن آن بر مىخيزم و شما را از معصيتى باز نمىدارم، جز آن که خود پيش از شما آن را فرو مىگذارم.
اسلاید 14 :
۸. نرمخویی و جاذبه
{فَبِمَا رَحْمَةٍ مِّنَ الله لِنتَ لَهُمْ وَلَوْ کنتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لاَنفَضُّواْ مِنْ حَوْلِك فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَشَاوِرْهُمْفِىالْأَمْر فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَکلْ عَلَى الله إِنَّ الله يُحِبُّ الْمُتَوَکلِينٌَ}
پس به رحمت الهى، با آنان نرمخو شدى، و اگر تندخو و سختْ دل بودى، قطعاً از پيرامون تو پراکنده مىشدند. پس از آنان درگذر و برايشان آمرزش بخواه، و در کار [ها] با آنان مشورت کن، و چون تصميم گرفتى، بر خدا توکل کن؛ زيرا خداوند، توکل کنندگان را دوست مىدارد.
{اذْهَبَآ إِلَى فِرْعَوْنَ إِنَّهُ طَغَى * فَقُولاَ لَهُ قَوْلاً لَّيِّنًا لَّعَلَّهُ يَتَذَکرُ أَوْ يَخْشَىٰ}
به سوى فرعون برويد که او به سرکشى برخاسته است، و با او سخنى نرم گوييد، شايد که پند پذيرد يا بترسد.
اسلاید 15 :
ابو برده به نقل از پدرش ـ :
بَعَثَني رَسولُ اللهِ (صلی الله علیه و آله) ومُعاذا إلَى اليَمَنِ، فَقالَ: اُدعُوَا النّاسَ، وبَشِّرا ولا تُنَفِّرا، ويَسِّرا ولا تُعَسِّرا.
رسول خدا (صلی الله علیه وآله) من و معاذ را به يمن فرستاد و فرمود: «مردم را دعوت کنيد و بشارت دهيد و فرارى مدهيد، و آسان بگيريد و سختگيرى نکنيد
رسول الله (صلی الله علیه وآله):
اُمِرتُ بِمُداراةِ النّاسِ کما اُمِرتُ بِتَبليغِ الرِّسالَةِ
همان گونه که به تبليغ رسالتْ مأموريت يافتهام، به مداراى با مردم مأمور شدهام.
اسلاید 16 :
رسول خدا (صلی الله علیه وآله):
إنَّ اللهَ لَم يَبعَثني مُعَنِّتاً ولا مُتَعَنِّتاً، ولٰکن بَعَثَني مُعَلِّماً مُيَسِّراً.
خداوند، مرا نه براى رنج دادن به ديگران برانگيخت و نه براى رنج دادن به خود؛ بلکه مرا به عنوان معلّمى آسانگير مبعوث کرد.
عَلِّموا ولا تُعَنِّفوا؛ فَإِنَّ المُعَلِّمَ خَيرٌ مِنَ المُعَنِّفِ.
بياموزيد و درشتى و سرزنش نکنيد، که آموزنده از سرزنش کننده بهتر است.
اسلاید 17 :
امام علی (علیه السلام):
لينُ الکَلامِ قَيدُ القَلبِ.
نرمى گفتار، به بند کشانندۀ دل است.
امام صادق (علیه السلام):
﴿وَ قُولُواْ لِلنَّاسِ﴾ کلِّهِم ﴿حُسْنًا﴾ مُؤمِنِهِم ومُخالِفِهِم؛ أمَّا المُؤمِنونَ فَيَبسُطُ لَهُم وَجهَهُ وبِشرَهُ، وأمَّا المُخالِفونَ فَيُکلِّمُهُم بِالمُداراةِ لاِجتِذابِهِم إلَى الإِيمانِ.
با همۀ مردم، مؤمن و مخالف، به نيکى سخن گوييد. اما با مؤمنان، با چهرۀ گشاده و شاد رو به رو شويد؛ و امّا با مخالفان، براى جذبشان به ايمان، با مدارا سخن گوييد.
اسلاید 18 :
۹. ادب و تواضع
{وَاخْفِضْ جَنَاحَكَ لِمَنِ اتَّبَعَكَ مِنَ الْمُؤْمِنِينٌَ}
و براى آن مؤمنانى که تو را پيروى کردهاند، بال خود را فرو گستر
اسلاید 19 :
رسول خدا (صلی الله علیه وآله):
مَن کانَ آمِرا بِمَعروفٍ؛ فَليَکن أمرُهُ ذلِک بِمَعروفٍ.
کسى که امرکنندۀ به معروف است، شيوۀ کارش بايد شايسته باشد.
امام على (علیه السلام):
إيّاک وما يُستَهجَنُ مِنَ الکلامِ؛ فَإِنَّهُ يَحبِسُ عَلَيكَ اللِّئامَ، ويُنَفِّرُ عَنكَ الکرامَ.
از گفتار زشت بر حذر باش، که فرومايگان را گرد تو آورد و بزرگواران را از تو فرارى دهد.
اسلاید 20 :
تنبيه الخواطر:
صَنَعَ عيسى (علیه السلام) لِلحَوارِيّينَ طَعاماً، فَلَمّا أکلوا وَضَّأَهُم بِنَفسِهِ، وقالوا: يا روحَ اللهِ، نَحنُ أولى أن نَفعَلَهُ مِنكَ! قالَ: إنَّما فَعَلتُ هذا لِتَفعَلوهُ بِمَن تُعَلِّمونَ.
عيسى (علیه السلام) براى حواريان غذايى آماده ساخت. وقتى غذا را خوردند، عيسى (علیه السلام) خود عهدهدار شستن دست آنان شد. آنان گفتند: اى روح خدا! ما به انجام دادن اين کار از شما سزاوارتر بوديم. [عيسى (علیه السلام)] فرمود: «اين کار را تنها براى آن انجام دادم که شما نيز با کسانى که به آنها دانش مىآموزيد، چنين کنيد
سنن أبى داوود ـ به نقل از عايشه ـ :
کانَ النَّبِيُّ (صلی الله علیه وآله) إذا بَلَغَهُ عَنِ الرَّجُلِ الشَّيءُ لَم يَقُل: «ما بالُ فُلانٍ يَقولُ؟!»، ولکن يَقولُ: «ما بالُ أقوامٍ يَقولونَ کذا وکذا؟!»
هرگاه چيزى (سخن ناروايى) از فردى به ايشان مىرسيد، نمىفرمود: «فلانى را چه شده که [چنين] مىگويد»؛ بلکه مىفرمود: «چه شده که مردم چنين و چنان مىگويند؟!»
