بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
تورش،مخدوش شدن و برهمکنش
اسلاید 2 :
تورش (سوگیری):
به هرگونه اشتباه منظمی که در طرح، اجرا و یا تجزیه و تحلیل نتیجه یک پژوهش صورت گیرد که در نتیجه منجر به اشتباه در برآورد تاثیر یک مواجهه در خطر ابتلا به یک بیماری گردد تورش گفته می شود.
1 - سوگیری انتخاب: اگر انتخاب موردها و شاهدها به طریقی صورت گیرد که ظاهرا ارتباط بین مواجهه و بیماری دیده شود ولی در حقیقیت این ارتباط موجود نباشد نتیجه نادرست به دست آمده در اثر تورش انتخاب بوده است. یکی از دلایل بروز سوگرایی انتخاب عدم پاسخگویی صحیح از جانب افرادی است که تحت مطالعه قرار میگیرند. درنتیجه باید با استفاده از تمام اطلاعات موجود باید همه افراد غیر پاسخگو را شناسایی کرده تا تفاوت آنها را با افراد پاسخ داده مشخص کنیم وتاثیر احتمالی عدم پاسخگویی آنها بر نتایج مطالعه معلوم گردد
اسلاید 3 :
2 -سوگرایی حذف: معیار هایی که محققین از نظر سابقه ابتلا به بیماری های بالینی وصلاحیت شرکت درمطالعه یا عدم صلاحیت وحذف افراد به کار میبرند برای موردها وشاهد ها یکسان نمی باشند .
3-سوگرایی اطلاعات: وقتی رخ میدهد که راههای جمع آوری اطلاعات درباره افراد تحت مطالعه ناکافی باشد به گونه ای که بعضی از اطلاعات به دست آمده نا درست باشد
4-سوگرایی اشتباه در دسته بندی: با توجه به عدم دقت راههای کسب داده ها گاه ممکن است افراد تحت مطالعه رادر گروه نادرستی قرار دهند.
اسلاید 4 :
اشتباه در دسته بندی ممکن است به دو صورت رخ دهد :
الف)افتراقی
ب)غیر افتراقی
در طبقه بندی غلط افتراقی میزان نادرستی طبقه بندی در گروههای مختلف تحت بررسی متفاوت خواهد بود. برای مثال در دز زن هایی که نوزاد ناقص الخلقه داشته اند تمایل شدیدتری به یاد آوری کوچکترین مورد ابتلای خود به یک عفونت در دوران بارداری نسبت به زن هایی که نوزاد سالم داشته اند دارند.
در این حالت احتمال دارد که تعداد زیادی از افرادی که مواجهه نداشته اند به شکل نادرستی در گروه مواجهه داشته طبقه بندی شوند.
طبقه بندی غلط افتراقی می تواند وجود ارتباط را حتی اگر واقع وجود نداشته باشد نشان دهد.و یا برعکس اگر رابطه وجود داشته باشد را نشان ندهد.
اسلاید 5 :
طبقه بندی غلط غیر افتراقی مقدار اشتباهی است که در اثر روش جمع آوری اطلاعات از هر گونه پژوهش مورد شاهدی و یا مواجهه داشته و نداشته ایجاد می شود. این نوع طبقه بندی غلط ارتباطی با چگونگی مواجهه و یا شرایط مورد و شاهد ندارد بلکه مشکلی است که در بطن روش جمع آوری اطلاعات نهفته است.
این نوع طبقه بندی بیشتر بر کمرنگ کردن مقدار خطر نسبی یا نسبت شانس تاثیر دارد و احتمال پیدا کردن ارتباط را اگرهم وجود داشته باشد کاهش می دهد.
اسلاید 6 :
5 - سوگرایی ناشی از مصاحبه ،جانشینها: درمطالعات مورد شاهدی در سرطان پانکراس که کشندگی زیاد دارد ومدت بقا بیماران کوتاه است,هنگامی که خود را برای مصاحبه با موارد آماده میکنیم در مییابیم که بسیاری از آنها مرده اند وبرخی بد حالند .بنابراین برای کسب اطلاعات درباره سابقه،رژیم غذایی وسایر مواجهه ها باید از یکی از اعضاء خانواده اش کمک بگیریم هنگام کسب اطلاعات از این افراد جانشین مشکلات متعددی بروز میکند
اول اینکه اطلاعات دقیقی درباره سابقه مورد ندارند,همچنین افراد جانشین معمولا شیوه زندگی وسطح شغلی مورد ها را بالاتر از آنچه که واقعا بوده است بیان میکنند یا این که بعضی مطالب را پنهان میکنند
اسلاید 7 :
6-سوگرایی نظارت: زمانی رخ میدهد که افراد تحت مواجهه را با دقت ونظارت بیشتری تحت نظر بگیریم در نتیجه امکان شناسایی موارد بیماری بیشتر از سایر بیمارانیست که با دقت تحت نظرنبوده اند.
7-سوگرایی یادآوری: ناشی از افزایش یادآوری در موارد نسبت به شاهدهاست.
8-سوگرایی گزارش دهی: افراد تحت مطالعه به دلیل نگرش ها باورها وعقائد خاصی که دارند ممکن است مایل به گزارش مواجهه ای که از آن آگاهند نباشند.
اسلاید 8 :
نکته ای که باید به خاطر داشته باشیم این است که سوگرایی در نتیجه خطا در طراحی یا اجرای مطالعه رخ می دهد بنابراین باید حداکثر تلاش خود را برای کاهش ویا حذف سوگرایی به کار ببریم و لااقل سوگرایی را شناسایی کنیم وهنگام تفسر یافته ها آن را مورد توجه قرار دهیم.
اسلاید 9 :
مخدوش شدن چیست؟
اگر در یک پژوهش مشخص شود که عامل A بیماری B را بوجود می آورد گفته می شود که اگر شرایط زیر برقرار باشد عامل سومی هم به نام X یا عامل مخدوش کننده وجود خواهد داشت:
عامل X یک عامل خطر برای ایجاد بیماری B باشد.
عامل X همیشه همراه با عامل A است ولی به سبب تاثیر A ایجاد نشده است.
اگر میان مصرف قهوه و سرطان پانکراس ارتباطی مشاهده شود ممکن است به این دلیل باشد که 1- قهوه واقعا باعث سرطان پانکراس میشود
2 - ارتباط مشاهده شده میان مصرف قهوه وسرطان نتیجه مخدوش شدگی به وسیله سیگار کشیدن است
سیگار کشیدن یکی از عوامل خطر ساز سرطان پانکراس است وسیگار کشیدن با مصرف قهوه ارتباط دارد.
اسلاید 10 :
مثال فرضی برای نشان دادن عامل مخدوش کننده در یک پژوهش مورد شاهدی:
اسلاید 11 :
سوال؟ آیا بیمار بودن یا بیمار نبودن ارتباطی با سن دارد؟
اسلاید 12 :
سوال؟ آیا سن ربطی به مواجهه داشتن یا نداشتن دارد؟
اسلاید 13 :
سوال؟ آیا مواجهه باعث بیماری می شود یا بیماری مشاهده شده به دلیل عامل سوم (مخدوش کننده) ایجاد شده است؟
اسلاید 14 :
نکته:
مخدوش شدگی نوعی خطا در مطالعه نیست چون یک پدیده واقعی است که در مطالعات شناسایی میشود باید ان را بررسی کرد
سوگرایی نتیجه خطایی است که در روش انجام مطالعه رخ میدهد,ولی مخدوش شدگی یافته ای است که ماهیت رابطه میان چند عامل و خطر بیماری را توصیف میکند.
عدم توجه به مخدوش شدگی در تفسیرنتایج مطالعه در واقع نوعی خطا در انجام مطالعه است و میتواند نتیجه گیری از مطالعه را دستخوش سوگرایی کند
اسلاید 15 :
برهمکنش (Interaction):
تعامل از دیدگاه مک ماهان: هنگامی که میزان بروز بیماری در حضور دو یا چند عامل خطرساز با میزان بروز مورد انتظار در نتیجه تاثیر تک تک این عوامل تفاوت داشته باشد تعامل داریم:
بر همکنش مثبت،هماوریا سینرژیسم: تاثیر بیش از ان چیزی باشد که انتظاراست
برهمکنش منفی،ناهماور یا انتاگونیست: تاثیر کمتراز انتظارباشد.
برای مثال ایا ارتباط سیگار و سرطان ریه در لایه های تشکیل شده بر اساس درجه شهرنشینی به یک اندازه قوی است اگر این ارتباط در تمام لایه ها قدرت مساوی داشته باشد هیچ تعاملی وجود ندارد ولی اگرقدرت ارتباط در لایه هایی که مثلا براساس سن افراد تشکیل داده ایم یکسان نباشد بین سن و مواجهه تعامل در ایجاد بیماری مشاهده میشود .
اسلاید 16 :
مدل های برهمکنش:
بر همکنش مدل جمعی: هنگامی که دو مواجهه وجود دارد تاثیر یکی بردیگری افزوده میشود
برهمکنش مدل ضربی: اگر مواجهه معینی سبب دو برابر شدن خطردر فرد شود
