بخشی از پاورپوینت
اسلاید 2 :
ابزارهاي ارزيابي ناراحتي بدن
هدف اصلي ارگونومي ايجاد تناسب بين انسان و محيط است. براي ارزيابي اثربخشي برنامههاي مداخلهاي ارگونوميك به ابزارهايي نياز است كه اطلاعات لازم در خصوص ميزان تناسب يا عدم تناسب را فراهم آورند.
يكي از جنبههاي تناسب بين انسان و محيط كه اهميت بسزايي يافته است جنبهي فيزيكي است. دليل مهم موضوع مذكور اين است كه تحقيقات نشان دادهاند كه درصد بالايي از آسيبهاي اسكلتي- عضلاني (نظير كمردردهاي ناشي از كار، گردن دردها و دردهاي اندامهاي فوقاني ناشي از كار) كاملاً يا حداقل تا حدي قابل نسبت به عدم تناسب فيزيكياند.
متأسفانه علتشناسي اختلالات اسكلتي- عضلاني مرتبط با كار، پيچيده و بحثانگيز است. عدم وجود شفافيت و قطعيت در علتشناسي اين اختلالات، ارزيابي خطر را دشوار ميسازد. البته، اعتقاد بر اين است كه ناراحتي يكي از شاخصهاي خطر است كه ميتواند در ارزيابي خطر بسيار سودمند باشد، زيرا ناراحتي، حاصل سيستم پسخورد بدن براي آشكارسازي مشكلات احتمالي است.
اسلاید 3 :
ابزارهاي ارزيابي ناراحتي بدن
منشأ ناراحتي ناشي از استرسهاي اسكلتي-عضلاني عبارتند از:
- كشش عضلات، عصبها، عروق خوني، ليگامانها و كپسول مفصل
- فشار بافتهاي مذكور
- تغييرات شيميايي موضعي كه همراه با خستگي ماهيچهاي است.
- تغييرات شيميايي موضعي ناشي از كاهش جريان خون و كاهش خون موضعي
- مختل شدن هدايت عصبي ناشي از فشار
- التهاب ثانويه
اسلاید 4 :
ابزارهاي ارزيابي ناراحتي بدن
ازآنجاكه استرس مكانيكي وارده بر بافت و تغييرات شيميايي موضعي هر دو منشأ تخريب بافت و آسيب دانسته ميشوند، كاربردپذير بودن ناراحتي به عنوان شاخص خطر كاملاً روشن و قابل تأييد است.
البته ناراحتي ممكن است تحت تأثير عوامل رواني و اجتماعي نيز قرار گيرد. از ديد برخي، اين موضوع يكي از معايب استفاده از ناراحتي به عنوان شاخص خطر است.
اسلاید 5 :
ابزارهاي ارزيابي ناراحتي بدن
باور بر اين است كه ناراحتي به ويژه براي ارزيابي مواردي كه عدم تناسب فيزيكي بر ماهيچههاي كوچك و كارهاي ماهيچهاي استاتيك اثر ميكند بسيار مناسب است.
مشكلات عضلات كوچك به وسيلهي ابزارهاي متداول ارزيابي خطر نظير مدلهاي بيومكانيكي و شاخصهاي فيزيولوژيك (نظير ضربان قلب و درجه حرارت بدن) آشكار نميشوند، از اين رو در مورد عضلات كوچك ناراحتي به عنوان شاخص خطر ميتواند سودمند باشد.
اسلاید 6 :
ارتباط بين شدت ناراحتي و درد در شكل زير نشان داده شده است. شدت ناراحتي پيش از افزايش درد، شدت مييابد. اين موضوع گوياي اين مطلب است كه وقتي محرك در سطح آزاردهندگي پايين قرار دارد ناراحتي شاخصي حساستر است.
ناراحتي
درد
اسلاید 7 :
توصيف ناراحتي:
براي توصيف كامل ناراحتي، 4 جنبه گوناگون شامل شدت، كيفيت، محل يا موضع و الگوي زماني بايد مورد توجه قرار گيرد.
اسلاید 8 :
توصيف ناراحتي:
1- شدت
اندازهگيري شدت ناراحتي بدين طريق انجام ميگيرد كه از فرد خواسته ميشود تا شدت ناراحتي را بر روي يك مقياس به اصطلاح ذهني مشخص سازد (نرخگذاري).
اسلاید 9 :
توصيف ناراحتي 1- شدت مقياسهاي ذهني
اگرچه تعداد زيادي از مقياسهاي ذهني وجود دارد اما به طور كلي به 4 گروه تقسيم ميشوند؛
مقياسهاي نرخگذاري كلامي Verbal rating scales
مقياسهاي چشمي شبيهسازي Visual analog scales
مقياسهاي نرخگذاري عددي Numeric rating scales
مقياسهاي نرخگذاري تصويري Graphic rating scales
البته كوششهايي نيز براي استفاده از روشهاي عينيتر اندازهگيري شدت ناراحتي وجود داشته است كه از آن جمله ميتوان به تغيير رفتار ناشي از ناراحتي و يا تغيير پارامترهاي بيومكانيكي و فيزيولوژيك (براي مثال برآورد كشش استاتيك عضلات با استفاده از مدلهاي بيومكانيكي، برآورد خستگي ماهيچهاي با استفاده از دامنه فركانس فعاليتهاي الكتريكي ماهيچه) اشاره كرد.
اسلاید 10 :
توصيف ناراحتي 1- شدت مقياسهاي ذهني
الف) مقياسهاي نرخگذاري كلامي:
دو نوع مقياس نرخگذاري كلامي وجود دارد. در نوع نخست، از يك كلمه و چندين صفت براي مشخص كردن تغيير شدت ناراحتي استفاده ميشود و در نوع دوم، كلمات متفاوتي مورد استفاده قرار ميگيرند.
اسلاید 11 :
توصيف ناراحتي 1- شدت مقياسهاي ذهني مقياس نرخگذاري يك كلمهاي براي تعيين شدت ناراحتي
اسلاید 12 :
توصيف ناراحتي 1- شدت مقياسهاي ذهني مزايا و معايب:
از جمله محاسن مقياس نرخگذاري كلامي، روشني و سادگي درك آنها است.
يكي از معايب اين نوع مقياسها، اندك بودن تعداد نقاط يا گزينهها است كه باعث ميشود تنها بتوان تغييرات عمده در شدت ناراحتي را آشكار نمود.
از ديگر معايب اين نـوع مقياس، اين است كه فرض ميشود احساسي نظير ناراحتي را ميتوان به صورت كـلام درآورد.
در مقيـاسهاي كلامي چندگانه، اين كاستي بزرگتر و قابل توجهتر اسـت، زيـرا افـراد مختـلف ممـكن است از كلمات گوناگون تعبير و تفسير متفاوتي داشته بـاشنـد و در نتيـجـه، در ارزيـابـي خطـا ايجاد شود.
اسلاید 13 :
توصيف ناراحتي 1- شدت مقياسهاي ذهني
ب) مقياسهاي چشمي شبيهسازي:
اين مقياسها از يك خط 100 ميلي متري تشكيل شدهاند كه در دو انتها داراي دو گزينهاند.
در اين نوع مقياسها، هم ميتوان از خطوط افقي استفاده كرد و هم از خطوط عمودي.
اسلاید 14 :
توصيف ناراحتي 1- شدت مقياسهاي ذهني مقياس چشمي شبيهسازي
بدون ناراحتي
ناراحتي فوق العاده
اسلاید 15 :
توصيف ناراحتي 1- شدت مقياسهاي ذهني
از مزاياي اين نوع مقياسها سهولت كاربرد، حساسيت و امكان تجزيه و تحليل آماري پارامتري است.
تحقيقاتي كه بر روي اندازهگيري درد انجام شده نشان داده است كه كاستي اين نوع مقياسها اين است كه برخي افراد قادر نيستند برداشت خود از شدت ناراحتي را بر روي يك خط مشخص سازند.
افراد مسن و افرادي كه فاقد تحصيلات رسمياند (به طور كلي، آنهايي كه با مفاهيم انتزاعي آشنايي ندارند) از جمله اين افرادند.
اسلاید 16 :
توصيف ناراحتي 1- شدت مقياسهاي ذهني
پ) مقياسهاي نرخگذاري عددي:
اين مقياسها، مشابه مقياسهاي چشمي شبيهسازياند با اين تفاوت كه داراي گروههاي عددي جداگانهاي هستند و ميتوانند چشمي يا كلامي باشند.
اسلاید 17 :
توصيف ناراحتي 1- شدت مقياسهاي ذهني مقياس نرخگذاري عددي چشمي
اسلاید 18 :
توصيف ناراحتي 1- شدت مقياسهاي ذهني
مزيت اين نوع مقياسها، سهولت كاربرد ميباشد.
كاستي آنها عبارت است از حساسيت اندك مقياس صفر تا ده.
اسلاید 19 :
توصيف ناراحتي 1- شدت مقياسهاي ذهني
ج) مقياسهاي نرخگذاري تصويري:
اين مقياسها تركيبي است از مقياسهاي چشمي شبيهسازي و مقياسهاي عددي يا كلامي.
بدينترتيب، مقياس شامل يك خط افقي يا عمـودي با لنگرهايي است كه در طول محور خود داراي اعداد يا صفاتي ميباشد.