بخشی از پاورپوینت
اسلاید 2 :
سیتولوژی گیاهی
اسلاید 3 :
فصل اولتاریخچه
سال 1665 ميلادي يك فيزيكدان انگليسي بنام رابرت هوك
مقاطع نازكي از چوب پنبه - اتاقكهاي خالي شبيه به شانه كندي عسل – سلول
50 سال بعد، مالپيگي و آنتوان ون لوئي فن هوك ياخته ها را در بافتهاي گوناگون گياهان مورد مطالعه قرار دادند.
سال 1809 ميلادي لامارك زيست شناس مشهور فرانسوي تنوع زيادي را در ياختهها و بافتها مشاهده نمود:
حياتي وجود ندارد كه اجزاي تشكيل دهنده بدن او از بافتهاي ياختهاي تشكيل نشده باشد
از دهه 1950 ميلادي تاكنون توليد و تكامل ميكروسكوپ هاي الكتروني با قدرت تفكيك زياد، باعث شد تا جزئيات بيشتر و دقيق تري از ياخته ها در مقايسه با ميكروسكوپ نوري مشاهده شود.
اسلاید 4 :
علم سیتولوژی شاخهای از علم زیست شناسی میباشد که به بررسی ساختار سلول میپردازد. حال هرگاه یک سلول گیاهی مورد مطالعه واقع شود سیتولوژی گیاهی گفته میشود.
سلول: واحد ساختاری و عملکردی سازنده ی موجودات زنده و کوچکترین واحد یک جاندار زنده
جانداران: تک سلولی یا پرسلولی
سلول ها: دارای هسته (یوکاریوت ها)، بدون هسته (پروکاریوت ها)
فصل اول سیتولوژی گیاهی
اسلاید 5 :
فصل اول جهان سلول
یک سلول گیاهی در مقابل یک سلول جانوری
اسلاید 6 :
در يك توده سلول همگن سازنده يك بافت، همه سلولهاي داراي يك اندازه، يك شكل و معمولا چند وجهي هستند.
در گياهان عالي اندازه سلولها متناسب با كار آنهاست و حسب ماهيت بافتي و نقشي كه در گياه دارند اندازه آن متفاوت است.
مثال: درازي سلولهاي فيبر همراه با بافت چوبي متقاوت با درازي سلولهاي فيبر همراه بافت آبكش( غربالي) هستند.
اسلاید 7 :
بخش زنده سلول كه درون غشا قرار دارد پروتوپلاسم نام دارد كه شامل دو بخش سيتوپلاسم و هسته ميباشد.
سيتوپلاسم مايعي است كه اندامكها در داخل آن غوطه ور هستند. و از مواد لپیدی و پروتیدی ساخته شده است. این ماده در مجاورت غشای اسكلتیك ورقه نازكی را به نام غشاء اكتوپلاسم یا پلاسمالم تشكیل میدهد كه در تبادلات سلولی با محیط اطراف نقش موثری دارد.
در سلولهاي گياهي علاوه بر غشا، ديواره اسكلتي نيز پروتوپلاسم را احاطه مي كند.
ساختمان سلول
اسلاید 8 :
دیواره سلولی
علت اصلي استحكام بافتهاي گياهي وجود ديواره محكمي بنام ديواره سلولي يا ديواره اسكلتي است كه خارج غشاء سلولي قرار دارد.
در سلولهاي جوان گياهي ابتدا يك تيغه از جنس پكتين در بين دو سلول مجاور شكل ميگيرد و بتدريج شبكهاي از سلولز در دو طرف اين تيغه رسوب ميكند. مولكولهاي سلولز با يكديگر جمع شده و ميكروفيبريلها را ايجاد ميكنند. ميكروفيبريلها به نوبه خود با هم تجمع كرده و ماكروفيبريلها را ميسازند. ماكروفيبريلها به وسيله پكتين و تركيبات مشابه ديگر در كنار هم قرار گرفته و ديواره سلولي را ايجاد ميكنند.
ضخامت ديواره سلولي بستگي به نوع سلول دارد. سلولهايي كه عمل ذخيره و توليد مواد غذايي را انجام مي دهند معمولا ديواره نازكي دارند.
در سلولهاي گياهي شيرهها و مواد محلول ميتوانند به سرعت از ميان پل سيتوپلاسمي بنام پلاسمادسماتا عبور نمايند. در واقع پلاسمادسماتا رشتههاي باريك پروتوپلاسمي هستند كه سلولهاي مجاور را به يكديگر مرتبط مي سازند.
اسلاید 9 :
دیواره سلولی
اسلاید 10 :
پلاسمودسماتا (مفرد آن پلاسمودسم است) پس از تقسیم هسته و در طی سیتوکینز که تقسیم سیتوپلاسم و ایجاد دیواره جدید در این مرحله رخ میدهد، تشکیل میگردند.
احتمالاَ هنگام الحاق فرگموزومها (وزیکولهایی که از دستگاه گلژی منشا میگیرند و حاوی مواد سازنده دیواره جدید سلولی هستند) قسمتهایی از شبکه اندوپلاسمی در بین دیواره تازه ایجاد شده گرفتار میشوند و بنای پلاسمودسماتا را خلق میکنند؛ کلا به این نوع پلاسمودسماتا که در طی تشکیل دیواره ایجاد میگردد پلاسمودسماتای اولیه و به فرآیندی که طی آن پلاسمودسماتا اولیه ایجاد می شود مکانیسم اولیه تشکیل پلاسمودسماتا میگویند (تشکیل دیواره و گیر کردن بخشی از شبکه اندوپلاسیمی در آن).
ساختمان سلول – دیواره سلولی- نحوه تشکیل پلاسمودسماتا
اسلاید 11 :
خارجيترين بخش زنده سلول، غشاء سلول نام دارد كه حدود 8 ميليونيم ميليمتر ضخامت دارد. ب
12500 عدد از آنها با يكديگر به اندازه ضخامت يك برگ كاغذ معمولي است.
نقش اصلي غشاء تنظيم ورود و خروج مواد به درون و بيرون سلول مي باشد.
بعلاوه در سلولهاي گياهي، توليد و تنظیم سلولز براي ديواره سلولي بر عهده غشاء مي باشد.
شواهد بدست آمده در دهه 1970 نشان ميدهد كه غشاء پلاسمايي، مركب از ليپيدهاي موزائيك مانند بوده و پروتئينها در سراسر آن پخش ميباشند و در سطح خارجي آن، كربوهيدراتها به پروتئينها و ليپدها متصل هستند.
غشاء قابل انعطاف بوده و براحتي چروكيده شده و از ديواره سلولي فاصله مي گيرد. ولي با پاره شدن آن سلول به سرعت ميميرد.
ساختمان سلول – غشای سلولی
اسلاید 13 :
يك سيستم پيچيده مركب از واحدهاي غشايي صفحه مانندي است كه چين خوردگي پيدا كرده و به صورت كانالهايي در سراسر سيتوپلاسم پراكنده ميشوند.
مقدار و شكل آن در سلولهاي مختلف، متفاوت است.
در مقطع عرضي به شكل مجموعهاي از غشاهاي موازي ديده ميشوند كه شباهت زيادي به لولهها يا كيسههاي دراز و باريكي را پيدا ميكنند.
غشا هسته به شبكه اندوپلاسميك متصل است.
ساختمان سلول – شبكه آندوپلاسميك
اسلاید 14 :
در بعضي از قسمتهاي اين شبكه، اجسام ريزي بنام ريبوزوم متصل هستند كه به اين قسمتها شبكه اندوپلاسميك خشن گويند كه در سنتز و ترشح و ذخيره پروتئينها نقش دارند.
بخشي از شبكه اندوپلاسميك كه فاقد ريبوزوم است، شبكه اندوپلاسميك صاف نام دارد كه توليد چربيها را بر عهده دارد.
بعلاوه سنتز غشاهاي داخل سلولي نيز بر عهده شبكه اندوپلاسميك است.
اسلاید 16 :
اشکال مختلفی دارند:
اشكال گرد كندریوزومها را میتوكندری و اشكال رشته ای را كُندریوكُنت میگویند.
میتوکندری دارای سه قسمت است:
غشای خارجی كه ضخامت آن 50 تا 70 انگسترم است و ساختمان پروتئینی دارد.
غشاء داخلی كه تقریبا مشابه غشاء خارجی است.
ماتریكس یا محتویات درونی میتوكندری كه مركز انرژی سلول میباشد و مولكولهای پر انرژی در این قسمت سنتز می شوند. همچنین میتوكندری دارای یك DNA حلقوی مشابه ژنوم باكتریها میباشند كه در ماتریكس و چسبیده به دیواره غشاء داخلی آن است.
ساختمان سلول – كندریوزومها
اسلاید 17 :
سيستم توليد انرژي داخل سلولي است كه مولكولهاي آلي طي مراحلي در داخل ميتوكندريها انرژي خود را آزاد ميسازند كه به آن تنفس سلولي گويند.
تعداد آنها بسیار زیاد است.
درازاي آنها بين 1 تا 3 ميكرون و قطرشان حدود 0/5 ميكرون ميباشد بنابراين با ميكروسكوپ نوري به زحمت ديده مي شوند.
ميتوكندري ها داراي حركتي ثابت بوده و هنگامي كه سلول به انرژي نياز دارد به صورت گروههاي متراكم ظاهر مي شوند.
ميتوكندريها ميتوانند تقسيم شوند و يا با هم تركيب گردند.
ساختمان سلول –میتوکندری
اسلاید 18 :
بوسيله دو واحد غشاي احاطه شدهاند، كه غشاي داخلي چين خوردگي حاصل نموده و كريستي نام دارد. كريستي سطح فعاليت آنزيمهاي موجود در ماده زمينه يا ماتريس را افزايش ميدهد.
ماتريس محتوي ريبوزوم، پروتئين، DNA و RNA و چند ماده محلول ديگر است.
ساختمان سلول – كندریوزومها- میتوکندری
اسلاید 19 :
تامین انرژی لازم برای فعالیت های سلول به وسیله تنفس سلول
تنفس سلولی: اکسید قندها و اسیدهای چرب
سه مرحله عمده تنفس هوازی: 1) گلیکولز 2) چرخه سیتریک اسید 3) فسفریلاسیون اکسیداتیو
ساختمان سلول – میتوکندری- تنفس سلولی
اسلاید 20 :
گروهي از كيسه هاي پهن و تا حدي گرد هستند كه غالبا توسط لولههاي منشعبي كه از شبكه اندوپلاسمي منشاء ميگيرند، احاطه شدهاند ولي مستقيما به آنها متصل نيستند.
سطحي از دستگاه گلژي كه در مجاورت شبكه اندوپلاسميك قرار دارد سطح تشكيل گويند و سطح مقابل آن را سطح تخريب مي نامند. كيسهها معمولا در گروههاي 3 تا 8 تايي مي باشند.
گليكوزيله كردن (اتصال قند)، پروتئينها و چربيها، توليد چربي و مولكولهاي پيچيده كربوهيدرات بر عهده گلژي است.
همچنين اين سيستم محل جمع آوري، بسته بندي و انتقال محصولات سلولي محسوب ميگردد.
دستگاه گلژي با اتصال قندها به مواد سمي سبب سم زدايي Detoxification آنها ميشود.
ساختمان سلول – دستگاه گلژی