بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
اثرات زیست محیطی پروژه های راه و راه آهن
اسلاید 2 :
تقسیم بندی اثرات زیست محیطی راه و راه آهن بر اساس مقیاس
اثرات محلی مانند آلودگی هوا
اثرات منطقه ای، مانند بارش باران های اسیدی ناشی از آلودگی ایجاد شده با احتراق سوخت خودروها
اثرات ناحیه ای و جهانی مانند گرم شدن دمای کره زمین
اسلاید 3 :
تقسیم بندی اثرات زیست محیطی راه و راه آهن بر اساس نحوه عملکرد
اثرات مستقیم: این اثرات بدون واسطه هستند مانند اشغال زمین و تخریب پوشش گیاهی در محدوده باند جاده
اثرات غیر مستقیم: مانند تغییر در کیفیت آب زیرزمینی به واسطه استفاده از نمک برای آب کردن
یخ جاده در مناطق کوهستانی
اثرات تجمعی: این اثر ترکیبی از جند اثر است. به عنوان مثال در مناطق کوهستانی بریدن کوه و ایجاد استراحتگاه باعث از بین رفتن پوشش گیاهی شده که این عامل نیز باعث افزایش سیل خیزی و فرسایش پذیری شده و آن نیز به نوبه خود باعث پر شدن خجم مفید سدها می گردد.
اسلاید 4 :
پارامترهای متاثر از اجرای پروژه های راه و راه آهن که می بایستی در ارزیابی زیست محیطی این پروژه ها در نظر گرفته شود
1:محیط فیزیکی شیمیای
الف- منابع آب
- منابع آب سطحی
- منابع آب زیرزمینی
- شناسایی منابع آب سطحی (رودها، تالاب ها، دریاچه ها.)
- ارزیابی کمی و کیفی منابع آب سطحی و نوع مصرف آنها
- وضعیت کیفیت منابع آب زیرزمینی
- نوع مصرف (شرب، صنعت، کشاورزی..)
ب- هوا
اقلیم
کیفیت
درجه حرارت
میزان بارش
رطوبت
باد
یخبندان
غلظت آلاینده های موجود
دی اکسید کربن
اکسیدهای ازت
ذرات معلق
اکسیدهای گوگرد
فلزات سنگین
اسلاید 5 :
پ-محیط زمین شناسی
- وضعیت لرزه خیزی و تکتونیک
- وضعیت زمین لغزش و حرکات تودهای
- فعالیت آتشفشانی
- وضعیت منابع معدنی
- وجود زمین های مسئله دار مانند خاک های واگرا و رمبنده
چنانچه جاده یا راه آهن گسل فعالی را قطع کند، حرکت گسل باعث بریدگی قائم یا افقی در مسیر شده
و کارایی آن را مختل می نماید. به علاوه فعالیت های لرزشی ناشی از فعالیت گسل ها موجب ناپایداری شیبهای مجاور مسیر شده و ممکن است تلافات جانی نیز به همراه داشته باشد.
- وجود قنوات در مسیر
اسلاید 6 :
در مناطق کوهستانی و حتی تپه ماهوری رخداد لغزش در اثر احداث راه و راه آهن شایع بوده و ممکن است باعث مخاطرات جدی گردد. در شیب های سنگی بریدن کوه به منظور ایجاد ترانشه و احداث جاده باعث ایجاد سطح آزاد و تشکیل گوه و بلوکهای ناپایدار میگردد. در شیبهای خاکی بریدن مسیر باعث ایجاد دو شیب میگردد. یکی در بالا دست و دیگری در پایین دست مسیر. در شیب بالادست به علت بریدن قاعده شیب به علت خاکبرداری، با توجه به دایره بحرانی لغزش، بخشی از شیب که نقش مقاوم آن بیش از نقش مهاجم آن بوده حذف میشود و باعث برهم خوردن تعادل و گاها رخداد لغزش میشود. شیب پایین دست نیز عمدتا به علت بارگذاری بخش بالایی شیب ناشی از بار ترافیکی، به خصوص اگر مسیر تردد کامیونهای سنگین باشد، دارای پتانسیل ناپایداری میباشد
اسلاید 7 :
علاوه بر لغزشهای سنگی و خاکی رخداد سقوط سنگ از جمله ناپایداری های مرسوم در خطوط ریلی و جاده های کشور میباشد. عموما اغلب این ناپایداریها پس از رخداد بارشهای طولانی و شدید اتفاق میافتد. حضور آب از طریق مکانیسم های مختلف نظیر اشباع شدن و درنتیجه افزایش وزن و کاهش پارامترهای مقاومت برشی توده سنگ و خاک، هوازدگی تفریقی و زیرشویی باعث تسهیل در رخداد این گونه ناپایداریهای میشود. با توجه به کوهستانی بودن و شرایط زمینشناسی ایران اغلب جاده های کوهستانی دارای ناپایداری بوده و معمولا چند روز از سال برای پاکسازی و بهسازی جاده در اثر ناپایداری دامنهای مسدود میباشند. جاده هراز و جاده خرم آباد-پل زال از جمله مسیرهای هستند که با مشکل جدی ناپایداری دامنهای روبرو هستند.
اسلاید 8 :
چنانچه مسیر انتخابی از نزدیکی آتشفشانهای فعال عبور نماید، چنانچه آتشفشان شروع به فعالیت نماید، مسیر با تهدید جدی از جریان گدازه، خاکسترهای آتشفشانی و قطعات پرتابی و جریان لاهار مواجه خواهد بود.
چنانچه مسیر انتخابی از روی مناطقی با پتانسیل معدنی بالا عبور نماید، موجب زایل شدن و عدم امکان استخراج این بخش از ماده معدنی در راستای باند جاده یا راه آهن شده و بهتر است مسیری انتخابی از این متاطق عبور ننماید.
اسلاید 9 :
با توجه به فراوانی قنوات در کشور، احتمال برخورد مسیر راه و راهآهن با قنوات فعال و غیرفعال زیاد است. در صورت برخورد مسیر راه با قنات فعال، میباستی مسیر قنات را به نحوی تغییر داد که کمترین برخورد را با مسیر راه داشته باشد. لذا به هنگام برخورد مسیر قنات به مسیر راه، میبایستی مسیر قنات را به صورت عمود بر محور راه منحرف کرد. از طرفی چنانچه کوره قنات در عمق کمتر از 10 متر (بخصوص عمق کمتر از 5 متر) از سطح زمین قرار داشته باشد، جهت جلوگیری از ریزش سقف کوره و در نتیجه نشست بخش بالایی آن میبایستی با استفاده از لولههای بتن مسلح با قطر مناسب تقویت و مسلح گردد. چنانچه قنات خشک و متروکه بوده و در عمق کمتر از 10 متر قرار داشته باشد لازم است کورده قنات مطابق با استانداردهای موجود پر گردد (نشریه 101). لازم به ذکر است اگر قنوات در عمق بیش از 10 متر باشد با توجه به میرایی تنش ناشی از بار ترافیکی نسبت به عمق، لازم به بهسازی نیست. به هنگام برخورد مسیر راه با میل قنوات لازم است این چاهها پر شده و در صورت لزوم چاهی خارج از حریم راه برای آن قنات حفر گردد.
اسلاید 10 :
یکی از محیط های حساس برای احداث راه و راه آهن، مناطقی است که توسط خاک واگرا و رمبنده پوشانده شده است . عبور سازه های خطی مانند راه و راه آهن باعث قطع مسیرهای طبیعی زهکشی و آبراه ها شده و رواناب بالا دست به هنگام برخورد به مسیر تنها می تواند از طریق کالورت ها و پل های احداث شده در مسیر عبور نماید. لذا تعداد کم این سازه ها نسبت به زهکش های طبیعی باعث تجمع و افزایش دبی رواناب عبوری از کالورتها می شود. افزایش دبی باعث افزایش سرعت و افزایش پتانسیل فرسایش خواهد شد. این نوع خاک ها فرسایش پذیر بوده و نسبت به آب حساسیت بالایی دارند. تجمع آب و نفوذ ن به داخل زمین باعث فرسایش تونلی شده که رشد سقف تونل به سمت بالا باعث ایجاد شکاف در سطح زمین می شود. شکاف های ایجاد شده در مجاورت بزرگ راه حرم تا حرم در محدوده ورامین و شکاف های مجاور راه آهن سمنان مشهد در شرق سمنان دارای این مکانیسیم می باشند.
اسلاید 12 :
2:محیط بیولوژیکی
الف- شناسایی و طبقه بندی انواع اکوسیستم ها
اکوسیستم تالابی
جنگلی
کوهستانی
مرتع
بیابانی
.
ب- شناسایی و تعیین انواع گونه های گیاهی و جانوری
پ- شناسایی گونه های با ارزش ژنتیکی، نادر و در معرض انقراض
که دارای اهمیت اکولوژیکی می باشند
پ-خاک شناسی
- فرسایش پذیری
- آلودگی خاک
اسلاید 13 :
3:محیط اقتصادی-اجتماعی
الف- وضعیت جمعیت در گذشته (30 سال) و آینده (25 سال)
ب- خصوصیات جمعیتی (توزیع سنی، سواد، نژاد و قوم، جنسیت.)
پ- وضعیت اشتغال، درامد و الگوی اشتغال (کشاورزی، صنعتی، خدماتی، بازرگانی)
4:محیط فرهنگی
شناسایی و معرفی وضعیت و مشخصات آثار،اماکن و بناها و مناطق با اهمیت تاریخی، باستان شناسی،
مذهبی و فرهنگی، چشم انداز، توریستی تفریحی
اسلاید 14 :
اثرات سو خطوط حمل و نقل بر روی پوشش گیاهی و راهکارهای کاهش اثرات منفی
1- در طی مرحله ساخت، پراکنش گرد و خاک در هوا باعث اختلال در فرایند فتوسنتز و گرده افشانی گیاهان می شود
با اقداماتی از قبیل آب پاشی سطح زمین و بازسازی سریع پوشش گیاهی می توان این اثرات را کاهش داد
2- اختلال در عملکرد فتوسنتز گیاهان آبزی در اثر افزایش بار رسوبی آب های سطحی
پوشاندن سطح قابل فرسایش اطراف راهها بوسیله پوشش گیاهی و بکار گیری از ابزار و روش های رسوب گیر
3- پاکتراشی و در نتیجه از بین رفتن گونه های گیاهی
اصلاح و بازیابی مناطق تخریب شده با استفاده از گونه های بومی.
انتخاب مسیر تا حد ممکن در نواحی عاری از پوشش گیاهی یا داری پوشش گیاهی کم اهمیت
4- تردد ماشین الات سنگین که منجر به کوبیدگی خاک و در نتیجه پایین آمدن پتانسیل رویشگاه های گیاهی می شود
در صورتی که منابع قرضه نزدیکترین فاصله را با خط راه یا راه آهن داشته باشد، خاک به فواصل محدود تری دچار کوبیدگی می شود
اسلاید 17 :
پارک ملی گلستان
این پارک ملی که در فهرست یونسکو نیز ثبت شده است دارای بیشترین تنوع گیاهی و جانوری می باشد. احداث جاده از میان این پارک باعث پیامدهای زیست محیطی منفی شده است که مهمترین آنها عبارتند از:
- احداث دیوار حائل که به حریم رودخانه نیز تجاوز نموده است باعث قطع کریدور ارتباطی جانوران در پارک شده است
- افزایش شکار غیر مجاز به دلیل سهولت دسترسی به پارک
احداث و تعریض جاده باعث قطع درختان و یا مدفون شدن آنها در بخش های خاکریزی شده گردیده به طوری که 1500 هکتار از گونه های گیاهی جنگل گلستان بر اثر تخریب های ناشی از وجود این جاده در طول سال های گذشته از بین رفته است. همچنین تعریض جاده باعث افزایش سرعت وسایل نقلیه شده و برخورد آنها با حیوانات مختلف باعث کشته شدن 206 گونه جانوری تنها در طی 6 ماه شده است. طی ۶ ماه نخست سال جاری ۲۰۶ گونه جانوری از جمله ۱۲ سمور سنگی، ۸ خوک وحشی (گراز)، ۵۳ بچه خوک وحشی، ۱۹ شغال ۳۹ کلاغ، ۶ روباه، ۲ راسو، یک دوپای کوچک، ۵۳ حلقه لوس مار، ۱ گرزه مار، ۲ خارپشت، ۳ پلنگ، ۲ آهو، ۴ سهره جنگلی، یک گورکن و غیره بر اثر برخورد با خودروهای عبوری در جاده میان گذر پارک ملی گلستان از بین رفته است.
اسلاید 18 :
جاده شهید کلانتری در پارک ملی دریاچه ارومیه
این دریاچه تنها زیستگاه گونه آرتمیانا ارومینا (یکی از هفت گونه آرتیمانا) در جهان است. همچنین دارای گونه های با ارزش دیگر بوده و محل تخم گذاری و جوجه آوری فلامینگوها است. همچنین نمک و لجن این دریاچه دارای ارزش درمانی بوده و اهمیت ویژه ای به لحاظ جاذبه توریستی دارد. جاده شهید کلانتری از وسط دریاچه عبور کرده و باعت دو قسمت شدن دریاچه،جمع شدن رسوبات دریاچه در دو طرف مسیر، عدم ارتباط کامل اکولوژیک و هیدرولوژیک دو بخش شمالی و جنوبی دریاچه و همچنین تغییر غلظت نمک در دو سمت دریاچه شده است. این تغییرات باعث شده تا آرتمیا در معرض نابودی کامل قرار گیرد. کاهش پرندگان مهاجر و برهم خوردن تعادل زیستی از دیگر پیامدهای احداث این جاده است. در حال حاضر، تغییرات اکولوژیک شدید، خشکسالی، تغییرات اقلیمی و اثرات سدها تاثیر منفی جاده را بیشتر کرده است.
صرفه جويي در مسافت و زمان عبور و مرور
رشد توريسم
ايجاد فرصت هاي شغلي
سهولت در صادرات و واردات
- كاهش در حجم ترافيك جاده هاي كنوني
- افزايش سطح درآمد ملي
- افزايش قيمت املاك در مجاورت بزرگراه
- كاهش خسارت هاي مالي و جاني ناشي از تصادف هاي رانندگي در جاده هاي پرپيچ و خم تبريز - اروميه
اثرات منفی:
-رسوب گذاري غير متعارف
-جابه جايي و انتقال جمعيت و تغيير در تركيب سني و جنسي جمعيت اطراف درياچه
-تاثير منفي توريسم بر فرهنگ و سنت بومي مردم اطراف منطقه
-آلودگي صوتي
-آلودگي خاك،آب و هواي منطقه
-انقطاع نسبي روند حركت طبيعي آب درياچه
تغييرات در اكولوژي منطقه -كاهش تنوع زيستي
-دوتكه شدن تدريجي درياچه
اثرات مثبت:
