بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
بنام آنكه هستي نام از او يافت فلك جنبش زمين آرام از او يافت
حكيم نظامي
. زمين هم به جهت فرو رفتن كوهها در
گوشه هاي سطح ونصب در اعماقش از
حركت و جنبش آرام گرفت .
نهج البلاغه-خطبه90-بند40
35 اسلايد نظريه زمين ساخت صفحه اي
اسلاید 2 :
نظريه زمين ساخت صفحه اي
فصل دهم
1-مقدمه
2- پانگه آ
3- زمين ساخت صفحه اي وصفحات
4- مرز بين صفحات
5- مكانيزم حركت صفحات
6- زمين ساخت صفحه اي وزمين لرزه
فهرست
اسلاید 3 :
با اكتشافات چند دهه اخير علم زمين شناسي كاملا دگرگون شد.
تحول عظيمي كه در زمين شناسي روي داده است به دنبال كشف شباهت هايي در حاشيه قاره آمريكاي جنوبي و قاره آفريقا آغاز شد.بر مبناي اين شواهد چنين ادعا شد قاره ها در ابتدا به هم چسبيده بوده اند و بعدا از چند
جا شكسته شده و از هم دور شده اند كشفيات جديدمعلوم داشته است كه سنگ كره يعني پوسته وبخش گوشته
بي تحرك نيست.بر طبق الگوي زمين ساخت صفحه اي قسمتهاي سخت و بيروني زمين همانند قطعات يخ به روي آب شناورند.جالب اينكه بخشسنگي يكپارچه نبوده و از چندين صفحه يا ورقه بزرگ و كوچك كه نسبت به هم حركت ميكنند درست شده است. در صفحات بعد با اين نظريه بيشتر آشنا مي شويم.
اسلاید 4 :
اززماني كه نقشه هاي پيشرفته زمين تهيه شداين فكرقوت گرفت كه قاره هامثل قطعات يك بشقاب چيني شكسته با هم جور مي شوند.اين نظريه اهميت زيادي نداشت تا اينكه آلفرد وگنر در سال 1915 دركتاب خودنظريه اشتقاق
قاره ها را مطرح كرد.بنا به عقيده وگنر زماني ابر قاره پانگه آ يعني تمام سرزمينها به صورت خشكي يكپارچه وجود داشته است و در حدود 200 ميليون سال قبل آغاز به شكافتن كرد و قاره هاي كوچكتري پديد آورد كه هريك به محل كنوني خودرانده شدند
10-2- پانگه آ
اسلاید 5 :
10-2-1- جدايش پانگه آ
شكستگي و چند قطعه شدن پانگه آ در حدود 200ميليون سال پيش شروع شد.شكل صفحه بعد شكستن و مسير حركت قطعات آن را نشان مي دهد همانطور كه در شكل پيداست، دو ريفت اصلي باعث شكستن پانگه آ شد. منطقه ريفتي موجود بين آمريكاي شمالي و آفريقا فورانهاي بازالتي زيادي راايجاد كردكه امروزه درطول سواحل شرقي ايالات متحده گسترش دارد تعيين سن راديومتري اين بازالتها نشان مي دهد كه شكافتن قاره در زماني
165تا200ميليون سال پيش شروع شده است.اين تاريخ را مي توان زمان تولد اين قسمت از اطلس شمالي به حساب آورد.اين ريفت كه در خشكي بزرگ گندوانا تشكيل گرديد يك شكافYشكل را بوجود آوردوموجب حركت هندوستان به طرف شمال شد و همزمان با آن آمريكاي جنوبي، آفريقا را هم از استراليا و قطب جنوب جدا كرد.
اسلاید 6 :
يكي از ادعاهاي ونگر در مورد اينكه روزي قاره ها به هم متصل بوده اند شواهد فسيل شناسي است كه وجود يك راه خشكي بين قاره ها راتاييد مي كند.
اسلاید 9 :
قبل از جدا شدن
بعد از جدا شدن
اسلاید 10 :
10-3- زمين ساخت صفحه اي و صفحات
برطبق نظريه زمين ساخت صفحه اي سنگ كره سخت زمين تقريبا از 20 قطعه مستحكم بنام صفحه(Plate)ساخته شده است.در بين اين صفحات صفحه اقيانوس آرام از همه بزرگتر است و بغير از قسمت كوچكي از آمريكاي شمالي كه شامل جنوب غربي كاليفرنيا است تماما در موقعيت اقيانوسي قرار دارد.ولي بقيه صفحات بزرگ هم داراي پوسته قاره اي و هم داراي پوسته اقيانوسي هستند. يعني مغاير با اصل اشتقاق قاره ها كه مي گويد قاره ها از وسط اقيانوس حركت مي كنند ، نه همراه با كف اقيانوس. از طرف ديگر اكثر صفحات كوچكتر از سنگ كره اقيانوسي تشكيل يافته اند مثل صفحه نازكا كه درنزديكي سواحل آمريكاي جنوبي قرار گرفته است.يكي از اصول اين نظريه آن است كه هر صفحه نسبت به صفحات ديگر به صورت يك واحد مستقل حركت مي كند.
اسلاید 15 :
چون سطح زمين به هر صورت محدود است،باز شدن دو ورقه در يك محل باعث مي شود كه در نقطه ديگر لبه يك ورقه به زير ورقه مجاور برود.البته اين لبه پايين رونده بالاخره به عمقي مي رسد كه فشار و دما زياد است و در نتيجه ذوب مي شود.
اسلاید 17 :
باز شدگي و گسترش صفحات باعث مي شود كه سنگهاي مذاب از سست كره داغ بالا آيند و فاصله بين اين صفحات را پر كنند.اين عمل موجب بوجود آمدن پوسته جديد مي شود.در عوض وقتي دو صفحه به سمت يكديگر حركت مي كنند لبه يكي از صفحات زير ديگري قرار ميگيرد و تحت فشار و دما ذوب مي شود اين عمل باعث از بين
رفتن پوسته ميشود. بدين ترتيب تعادل در پوسته حفظ مي شود.
اسلاید 19 :
10-4- مرز بين صفحات
از مدتها پيش دانسته شده است كه فعاليت زمينساختي محدود به منطقه باريكي پيرامون اقيانوس آرام است. بنابراين اولين نشانه نزديك شدن به حاشيه صفحات زمين فراواني تعداد زمينلرزه ها و فعاليت آتشفشاني بود
كارهاي بعدي تاييد كرد كه سه نوع مرز بين صفحات وجود دارد كه هريك باحركت مخصوص به خودمشخص ميشود.اين مرزها عبارتنداز:
1- مرزهاي واگرا: جايي است كه صفحات از هم جدا و سبب حركت مواد از گوشته زمين به طرف بالا شده و به اين ترتيب كف اقيانوسي جديد تشكيل مي شود.
2-مرزهاي همگرا: جايي است كه صفحات به سمت هم حركت مي كنند.در نتيجه يكي از قطعات سنگ كره در ضمن فرورانش يك صفحه به زير صفحه مقابل به داخل گوشته رفته و هضم مي شود.
اسلاید 20 :
(مرز همگرا)
(مرز واگرا)
مرز گسل تبديل
3- مرز گسل تبديل:جايي است كه صفحات بدون تخريب هم از كنار يكديگر مي گذرند.
