پاورپوینت فرایند سیاستگذاری و حکمرانی علم، فناوری و نوآوری

بخشی از پاورپوینت

اسلاید 1 :

فرایند سیاستگذاری و حکمرانی علم، فناوری و نوآوری

اسلاید 2 :

فهرست مطالب
مقدمه
1- سیاست عمومی و چشم انداز آن در حوزه STI
2- فرایند سیاستگذاری عمومی
3- نقشآفرینان درگیر در هر مرحله از فرایند سیاستگذاری
4- حکمرانی درفرایند سیاستگذاری STI
5- مطالعه موردی: انسجام سیاستی در نظام سیاستگذاری فناوری اطلاعات و ارتباطات ایران

اسلاید 3 :

مقدمه
سياستگذاري:
فرآيند تبديل چشم انداز سياسي دولت به برنامه و عمل؛ كاركرد اصلي دولتها.
ضرورت مطالعهی سیاست عمومی
علم، فناوری و نوآوری به عنوان یکی از مسائل عمومی (Public Problem)، همواره مداخلات سیاستی مستقیم و غیرمستقیم را تجربه نموده است.
سیاستگذاری STI:
مجموعهی تمام سیاستهایی که به دنبال ارتقای فعالیتها و فرایندهای مرتبط باSTI هستند تا توسعه اقتصادی و اجتماعی تحقق یابد.

اسلاید 4 :

1- سیاست عمومی و چشم انداز آن در حوزه STI

تعاریف سیاست عمومی:
«مجموعه اقداماتی که حکومت در مواجهه با يک مسئله عمومي براي انجام دادن يا ندادن آنها تصمیم میگیرد (دای)»
«مجموعهای از تصمیمات با هم مرتبط که توسط یک نقشآفرین یا گروهی از نقشآفرینان سیاسی درباره انتخاب یک هدف و نحوه دستیابی به آن اتخاذ میشود. آن هم در شرایطی که تصمیمات میباید در محدودهی قدرت این نقشآفرینان عملی شوند (جنکینز)»
اجزای یک سیاست عمومی:
اهداف سیاستی (آن چه سیاستها قصد تحقق آن را دارند) و ابزارهای سیاستی (راههای تحقق اهداف سیاستی).
 

اسلاید 5 :

گونه شناسی اجزای سیاست عمومی (محتوای سیاست و تمرکز سیاست)

اسلاید 6 :

روابط میان سیاستگذاری علم، فناوری و نوآوری

اسلاید 7 :

مراحل رویکرد مرحلهای به سیاستگذاری عمومی

2- فرایند سیاستگذاری عمومی

اسلاید 8 :

2- فرایند سیاستگذاری عمومی:

1) تنظیم دستورکار

جلب توجه یک مسئله در میان مسائل دیگر و درک مشکلزا بودن وضع فعلی؛ لازمه قرار گرفتن یک مسئله در دستورکار سیاست عمومی
تنظیم دستورکار نیز همانند سایر مراحل فرایند سیاستگذاری در خلأ اتفاق نمیافتد.
ورود و رشد یک مسئله در دستورکار میتواند تابع خود آن مسئله باشد یا به سبب نقشآفرینان، روابط، نهادها و عوامل سیاسی و اجتماعی.
فرایند مستمر منازعه بر سر جلب توجهات به موضوعات خاص و روشهای نمایش آن موضوعات به ذینفعان؛

نمونهای از حوزه STI:
انتخاب میان قرارگرفتن موضوع حمایت از نوآوری توسط کسب و کارهای نوپا یا نوآوری کسب و کارهای بزرگ و یا حمایت از بخشی از فعالیت های هر دو

اسلاید 9 :

2- فرایند سیاستگذاری عمومی:

2) طراحی وتدوین سیاستها

ارائه گزینههای سیاستی مناسب به تصمیمگیران با تحلیل فنی گزینههای پیشِ رو و ارزیابی فضای سیاسی پیرامون مسئله.
بررسی امکان پذیری فنی، اقتصادی، سیاسی و اجرایی هر گزینهی سیاستی، در قالب گزارشهای پشتیبان.

نمونهای از حوزه STI:
وقتی حمایت از طرف تقاضای نوآوری در دستورکار قرار گرفت، سیاستهای مناسب آن طراحی میشود. ساماندهی خریدهای دولت با الزام بکارگیری محصولات و خدمات نوآورانه به ویژه در پروژههای بزرگ، ترویج محصولات نوآورانه در میان عامه مردم از طریق رسانههای جمعی و ارائه مشوقهای مالیاتی به کسبوکارهای بزرگ برای همکاری با شرکتهای نوپای نوآور، نمونهای از سیاستهایی هستند که میتوانند برای این مسئله طراحی شوند.

اسلاید 10 :

3) تصمیمگیری

لزوم توجه به پیچیدگیهای فنّی و سیاسی در اتخاذ گزینهی سیاستی نهایی توسط سیاستگذاران.
تصمیمگیر با بررسی کم و کیف تحقق سیاستهای عمومی و نتایج و پیامدهایی که پس از پیادهسازی این سیاست اتفاق خواهد افتاد، تلاش میکند تا گزینهای را اتخاذ نماید که بیشترین دستاوردها را برای جامعه هدف سیاست و خودش به همراه داشته باشد (ارزیابی پیشینی سیاستها).

نمونهای از حوزه STI:
در هنگام اتخاذ یک یا چند سیاست از بین راه حلهای مطرح شده برای حمایت از طرف تقاضای نوآوری، ارزیابی پیشینی این سیاستها انجام میشود و با توجه به بازار حجم بالای پروژههای دولتی در کشور سیاست الزام خریدهای دولتی در پاسخ به مسئله ی تحریک تقاضای نوآوری در اولویت قرار گیرد.

اسلاید 11 :

4) پیادهسازی سیاستها

اجراپژوهی: مطالعه موفقیت و شکست سیاستها و یادگیری از آن برای بهبود تمامی مراحل فرایند سیاستگذاری
فهم چگونگی اجرای سیاست وضع شده و به دنبال آن، یادگیری از مشکلاتی که فراروی اجرا پیش میآید، میتواند اتخاذ روشهای بهتر برای طراحی و تدوین سیاستها برای اطمینان از اینکه همان تاثیری را که طراحان به دنبال آن بودهاند داشته باشد، تضمین کند.

نمونهای از حوزه STI:
برای پیادهسازی سیاست الزام خریداران دولتی به استفاده از محصولات نوآورانه داخلی، آگاه نمودن کلیه ذینفعان سیاست، تخصیص منابع لازم به سازمانهای دولتی و پروژههای هدف، شناسایی مصادیق خدمات و محصولات نوآورانه و نظارت بر تصویب و انجام پروژهها با رعایت این الزام و شناسایی و مقابله با تخلفهای صورت گرفته از اقداماتی هستند که در این مرحله انجام میشوند.

اسلاید 12 :

5) ارزیابی سیاستها

ارزیابی میزان عملکرد یا نتایج واقعی در مقایسه با اهداف پیشبینی شده و نتایج مورد انتظار
ارزیابی اداری: جریان اصلی ادبیات ارزیابی سیاست که به مسائلی چون کارایی، اثربخشی، فرایند و عملکرد سیاست میپردازد.

ارزیابی قضایی: انطباق سیاستها با قوانین و مقررات

ارزیابی سیاسی: از قضاوت شهروندان در باره سیاستها تا مشورت با اعضای خرده نظام سیاسی در باره نقاط قوت و ضعف این سیاستها

براي انجام ارزیابی سیاست، غالبا از شاخصها استفاده میشود.
مهم ترین دستاورد این مرحله ارائه بازخورد به فرایند سیاستگذاری و تحقق یادگیری سیاستی است.

اسلاید 13 :

3- نقشآفرینان درگیر در هر مرحله از فرایند سیاستگذاری
ساعت شنی چرخه-نقشآفرین سیاست

اسلاید 14 :

مرحله تنظیم دستورکار و مرحله ارزیابی:

جهان سیاست؛ تمامی نقشآفرینان حوزهی سیاستگذاری که درگیر تبیین مسائل و مطالبه آن از حکومت و ارزیابی سیاستهای اجرا شده هستند. (Policy Universe)

مرحله طراحی و تدوین سیاستها و مرحله پیادهسازی سیاستها:
زیرمجموعهای از جهان سیاست به نام خرده نظام سیاستی؛ تعداد محدودی از نقشآفرینان که آگاهی کافی پیرامون مسئله و منابع در دسترس برای طراحی و اجرای سیاستها را دارند. (Policy Subsystem)

مرحله تصمیمگیری:
زیرمجموعهای از خرده نظام سیاستی به نام تصمیمگیران؛ متشکل از تصمیمگیران دولتی دارای قدرت سیاسی.

اسلاید 15 :

4- حکمرانی درفرایند سیاستگذاری STI

ضرورت مطالعه ارتباط افراد وگروههای مشارکت کننده در فرایند سیاستگذاری، قدرت هرکدام برای تأثیرگذاری بر این فرایند و روابط میان آنها.

با بررسی نحوه عملکرد و تعاملات مجموعهی نقشآفرینان متعامل در فرایند سیاستگذاری میتوان حکمرانی را درفرایند سیاستگذاری STI مورد بررسی و تحلیل قرار داده و آن را بهبود داد.

حکمرانی سیاستSTI فعالیتهای مرتبط با تعاملات پیچیدهی نقشآفرینان (به ویژه در خرده نظام سیاستی) است.

اسلاید 16 :

4- حکمرانی درفرایند سیاستگذاری STI-ادامه

شناسایی این نقشآفرینان و ترسیم و تحلیل ساختار و قدرت روابط میان آنها مربوط به مطالعات حکمرانی در این فرایند است.

تعریف کلی حکمرانی: «روش دستیابی به راهبری، کنترل و هماهنگی نقشآفرینان سازمانی و فردی مستقل برای نمایندگی از منافعی که با هم به دست میآورند»

اگرچه مفهوم حکمرانی به طور گسترده تعاریف و کاربردهای مختلفی دارد، اما در فرایند سیاستگذاری به دنبال آن است تا نقشآفرینان را در عرصه سیاستگذاری عمومی شناسایی نموده و ساختار روابط میان آنها را تبیین نماید.

اسلاید 17 :

حکمرانی سیاستSTI شامل مواردی از این قبیل است:
فرایند حصول تصمیمات مربوط به موضوعات اولویتدار در راهبری سیاسی نظام ملی نوآوری
تعریف و بازتعریف نقشها و کارکردهای بهینه برای نقشآفرینان مختلف برمبنای پویایی این نظام
خلق چشمانداز مشترک پیرامون آینده
شیوهی مشارکت مستمر ذینفعان و اولویتگذاری و تنظیم دستورکار STI
تحلیل موانع پیشرفت و یا اختلال سیاستگذاریSTI
یادگیری سیاستی در چرخه سیاستگذاری

اسلاید 18 :

4- حکمرانی درفرایند سیاستگذاری STI-ارتقای هماهنگی، انسجام و یکپارچگی
هماهنگی افقی و بین بخشی: هماهنگی بین دپارتمانهای هم سطح درگیر در تدوین و یا پیادهسازی سیاست به ویژه دپارتمان های بخشی مختلف.
هماهنگی عمودی: هماهنگی بین دپارتمانهای درگیر در تدوین با دپارتمانهای درگیر در پیادهسازی سیاست.
هماهنگی سیاسی: هماهنگی میان نظام کلان سیاسی با حوزهی سیاستی هدف.
هماهنگی در زنجیره نوآوری: هم راستایی سیاستهای علمی، سیاستهای فناوری و سیاستهای نوآوری.

اسلاید 19 :

انسجام سیاستی: ناظر به محتوای سیاستها و هم خوانی میان آنها و ثبات درونی آمیختههای سیاستی.
انسجام افقی: همساني ميان يك سیاست با ساير سیاستهاي همارز است.
انسجام عمودی: همساني ميان يك سیاست با سیاستهاي كلانتر كه ازنظر حوزه سیاستی يكسان تلقی میشوند.

اسلاید 20 :

4- حکمرانی درفرایند سیاستگذاری STI-تقویت هوشمندی و یادگیری سیاستی

بهبودکمّی و کیفی یادگیری سیاستی از طریق تحریک و تقویت فرایندهای یادگیری جمعی
گسترش استفاده از علائم راهبردی، یعنی تدوین و انتشار اسناد سیاستی راهبردی که میتوانند به عنوان نقشه راه عمل کنند.
استفاده از نهادها یا مکانیزمهای مشورتی و هماهنگی که جهت هماهنگی و انسجام ایجاد شدهاند.