بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
مبانی فهم حدیث
جلسهٔ پنجم
فهم مفردات
اسلاید 2 :
آشنایی با :
شیوهٔ فهم مراد استعمالی الفاظ
نقش علم صرف، لغت و غریبالحدیث در فهم حدیث
دو شیوهٔ اصلی فهم واژهها
نقش روایات تفسیری در فهم معنای لغات
اهداف آموزشی
اسلاید 3 :
www.taalim.ir
قاعدهٔ عمومی در فهم همه زبانها
درک معانی متون در هر زبان
فهم مفردات
فهم ترکیبها
معنای اولیه و عرفی، بدون در نظر گرفتن قرائن
علم صرف و فقه اللغة
علم غریب الحدیث
زبان احادیث: عربی
علوم حدیث
ادبیات عرب
اسلاید 4 :
دانش صرف
اهمیت صرف در فهم صحیح زبان عربی
زبان فارسی، زبانی ترکیبی
کتاب + خانه کتابخانه
زبان عربی، زبانی تغییری
کتاب مکتبة
بیتوجهی به قواعد صرف، موجب ابهام و بدفهمی در بسیاری از متون عربی
کتاب + خانه کتابخانه
اسلاید 5 :
دانش صرف
اهمیت صرف در فهم صحیح زبان عربی
نمونه :
به خدا سوگند گروهی از مردم هیچ نقصی از نظر حسب نداشتند و از قریش بودند؛ اما با مردم کمتر مدارا کردند، پس از قریش طرد شدند. و گروهی از قریش نبودند اماچون خوب مدارا کردند، به خاندان والا ملحق گشتند.
أنفوا از باب افعال به معنی منتفی شدن
أنفوا از ریشه أنف به معنی به بینی زده شدن
تصحیف فألقوا به معنی انداخته شدن
تصحیف فنفوا به معنی طرد شدن
اسلاید 6 :
نقش صرف دریافتن معنای لغت
تنظیم کتابهای لغت
ریشۀ کلمه
یافتن ریشۀ کلمه
آگاهی از علم صرف
نمونه:
ریشۀ مَعَرَة
ع ر ر
ع و ر
ع ر ر
حالت کینه و آزار
﴿از ضرر و زیان رساندن به یکدیگر بپرهیزید، زیرا که این کار
کینه بر جای مینهد و عیبهای نهانی را آشکار میکند.﴾
ریشۀ مُعْوِرة
ع و ر
برهنه
دانش صرف
اسلاید 7 :
نمونه:
پيامبر اکرم
لاایمانَ لِمَنْ لاَیأمَنْ جارُهُ بوائِقه
بِ + وَائق
ریشۀ کلمه ب و ق
ووق
وَأق
و ی ق
شیر
پرندۀ دریایی
سفیدی
﴿ابو حمزه گوید: شنیدم که امام صادق (علیه السلام) میفرماید:
مؤمن کسی است که همسایهاش از (بوائق) او در امان باشد. گفتم: معنای (بوائق) چیست؟ فرمود: ستم و تعدی﴾
﴿ایمان ندارد کسی که همسایهاش از ظلم و ستم او در امان نباشد.﴾
دانش صرف
اسلاید 8 :
نقش صرف در درک زیباییها
زیبایی تعابیر به کار رفته در احادیث
نمونه :
دانش صرف
اسلاید 9 :
نمونۀ دوم:
(تصور کردن)
(متهم کردن)
توحید آن است که خدا را به وهم نیاوری و عدل آن است که خدا را متهم نکنی.
دانش صرف
اسلاید 10 :
لغتشناسی
الف) شیوۀ تقلیدی
در این شیوه با مراجعه به منابع کهن لغت، بر نظر آنها در معنای لغات اعتماد میشود
روشی آسان و سریع و سودمند برای عموم
لزوم توجه به تغییر احتمالی معنای لغات در طول زمان
اعتبار بیشتر کتابهای معاصر با عصر صدور احادیث
ضرورت آشنایی با روش استفاده از منابع لغت
اسلاید 11 :
منابع حاوی بیان معنای واژههای نا آشنا و دشوار احادیث در همان حوزهٔ معنایی احادیث
ب) شیوۀ اجتهادی
در این شیوه بدون اعتماد به منابع لغت برای یافتن معنای دقیقتر تلاش میشود. از راههایی چون:
1. کتب غریب الحدیث
در اهل سنت:
در شیعه:
مجمع البحرین
اثر فخر الدین طریحی (قرن یازدهم)
لغتشناسی
اسلاید 12 :
کاری شبیه به تلاش عالم لغت که کاربردهای واژه را نزد اهل زبان شناسایی میکرد
ب) شیوۀ اجتهادی
۲. متون دینی و ادبی کهن
لغتشناسی
تلاش ابن عباس برای دریافت فرق میان دو کلمۀ فاطر و خالق
دریافت فرق این دو کلمه در رویارویی با سخن عرب: «اَنَا فَطَرتُهٰا اوَّلَ یومٍ»
فَطَرَ: خلقت ابتدایی
فاطِرِ السمٰوٰت و الارض: خلق زمین و آسمان توسط خداوند بدون زمینۀ قبلی.
مثال:
اسلاید 13 :
منابعی که واژههای دارای معانی مشابه را کنار هم میآورند و تفاوت آنها را بیان میکنند
ب) شیوۀ اجتهادی
۳. کتب فروق اللغة
لغتشناسی
مانند علم و حکمت یا آمل و رجاء
فروق اللغة ابوهلال عسکری
فقه اللغة ثعالبی
جامع الشتات فی فروق اللغة حسامالدین فرزند طریحی
برخی منابع:
اسلاید 14 :
با توجه به تأثیر فراوان شناخت نقطهٔ مقابل هر چیز در شناخت آن
ب) شیوۀ اجتهادی
۴. متضادها
لغتشناسی
جهل
خندة بیجهت
رغبت به امور نشدنی
بدون آمادگی در پی کاری رفتن
عقل
علم
حدیث جنود عقل و جهل
اسلاید 15 :
توضیحاتی که خود ائمه دربارهٔ معنای واژهها و مفاهیم آنها ارائه میدادند
ب) شیوۀ اجتهادی
۵. گزارههای تفسیری
لغتشناسی
نمونه: احادیث معانی الاخبار
عناوین توضیحی در میزان الحکمة
گزارههای سلبی و ایجابی زمینهساز تشکیل خانوادهٔ حدیث
