بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
تاریخ فلسفة غرب (عصر جدید) هانری برگسون
طرح درسی «هانری برگسون»
1. زندگینامه و آثار هانری برگسون
2. اندیشههای هانری برگسون
ـ معرفتشناسی
ـ متافیزیک
ـ تحول خلاق
ـ فلسفه اخلاق
ـ فلسفه دین
3. نقد و بررسی
اسلاید 2 :
زندگینامه و آثار هانری برگسون
ـ متولد 1859 در پاریس.
ـ استعداد بالایی داشت و به رغم علاقه استادش برای تحصیل ریاضیات، به ادبیات و فلسفه روی آورد.
ـ در سی سالگی دکتری فلسفه گرفت و در چهل سالگی استاد «کلژ دوفرانس» شد.
ـ نویسنده توانمندی بود و این توان در آثار کم شمار او پیداست.
آثار
ـ آثار او پرشمار نیستند؛ اما مهم هستند.
معلومات بی واسطه خودآگاهی، ماده و حافظه، تحول خلاق و . .
ـ آثار وی در محورهای معرفت، اخلاق و دین تالیف یافته است.
اسلاید 3 :
اندیشههای محوری هانری برگسون
1) معرفتشناسی
ـ کار عقل نه استدلال، بلکه فراهم کردن اسباب و امکانات زندگی است. البته این امر، بسیار متفاوت با زندگی طبیعی دیگر موجودات است. عقل انسان، نیروی ابزار ساز است.
2) متافیزیک
ـ علوم و فنون، حکمت حقیقی نیستند.
ـ حکمت حقیقی همان رسیدن به حقیقت و کنه اشیاء است که تنها با اتحاد با آنها حاصل میشود. آن هم از راه درون نگری و «جان بینی» به دست میآید.
ـ پس ادراک حقیقت، ممکن است. اما راه آن تعقل و استدلال نیست.
ـ حقیقت، امری سیال و جاری است نه ثابت و مستقر؛ «استمرار احوال دارم، پس هستم».
ـ نه تنها انسان، که همه هستی در استمرار و جریان است.
ـ اساسا حرکت، انتقال شیء نیست، بلکه تبدل حال است؛ حتی ماده هم تبدل حال دارد پس حرکت دارد.
اسلاید 4 :
3) تحول خلاق
ـ به نظر برگسون، همه موجودات در تکامل و تحول هستند (شبیه سخن داروین اما او اختلافاتی با ترسیم داروین دارد).
ـ منشأ تحول در اشیاء، یک اراده غیر از خود ماده است. مثلا در طبیعت، «نشاط حیاتی» قوه و عامل تحول است.
ـ حیوان با غریزه و انسان با عقل، در مسیر تحول قرار دارد. اما منشأ هر دو یکی است.
ـ نشاط حیاتی، امری است که خالق حرکت و منشأ افزایش است؛ اما غیر از ماده است.
4) فلسفه اخلاق
ـ اخلاق دو سرچشمه دارد؛ سرچشمه سافل، منشأ حیات اجتماعی است و سرچشمه عالی، فیضی است که از عالم بالا میرسد.
ـ انسان، حیات اجتماعی دارد و جامعه نیازمند نظم و انضباط است؛ برای تامین این امر، باید تکالیفی که عقل تعیین میکند، در جامعه حاکم باشد. این آداب و رسوم و قوانین، همان است که اخلاق نام دارند.
ـ آنان که از راه یادشده به حفظ اجتماع میاندیشند جمعیت محدود و منشأ دعوت آنان به مقررات روح محدود هستند.
ـ روحی که برخی افراد را به فداکاری و احسان بر میانگیزد، روح باز است.
ـ اخلاق نوع اول، اخلاق طبیعی و اجتماعی است؛ اخلاق نوع دوم، اخلاق متعالی است که نفوس قدسی ایجاد میکنند و غایت آن کمال و ترقی فرد و جامعه است.
اسلاید 5 :
5) فلسفه دین
ـ دین دو نوع است؛ دین سافل طبیعی و دین عالی اشراقی.
ـ دین سافل طبیعی، از واهمه و متخیله و متصرفه و نیز توجه به مرگ، قدرت جامعه، ناشی میشود.
ـ دین عالی که از قوه اشراقی نهاد انسان و عشقی که در آن است سرچشمه میگیرد.
ـ دیانت طبیعی، مقدمه ورود به دیانت اشراقی (عارفانه) است.
ـ این دو نوع دین به هم کمک می کنند تا انسان به مرتبه انسان کامل برسد.
ـ انسان کامل آن است که دین مسیحیت تعیین کرده است؛ یعنی عیسی مسیح (ع).
ـ خدا عشق است و عشق خداست. عشق خلاق است و خالق عشق است.
اسلاید 6 :
نقد و بررسی
با وجود نکات ارزشمند در تفکرات برگسون، برخی نقدها بر نظرات وی وارد است:
ـ عقل میتواند هم ابزارساز باشد و هم مدرک کلیات و معرفتهای انتزاعی.
ـ عقل به دو قسم نظری و عملی تقسیم شده؛ زیرا دارای دو نوع کارکرد است؛ یکی ادراکی (نظری) و یکی رفتاری و تامین امکانات حیات (عملی).
ـ سیلان در موجودات مادی و یا ممکنات مانند نفس انسانی، پذیرفته است؛ اما نمیتوان گفت حقیقت به طور مطلق سیال است.
ـ حقیقت مطلق حرکت و تکامل ندارد؛ وگرنه حقیقت مطلق نیست.
ـ ایدة «نشاط حیاتی» تنها یک فرضیه است و دلیلی بر آن ارائه نشده است.
ـ در دینشناسی برگسون، دین طبیعی حاصل واهمه و تخیل است؛ حال آن که نمیتوان همه آداب و مناسک و احکام عملی دین را حاصل اوهام و تخیلات انسانی دانست.
