پاورپوینت فرش معیوب ؟

بخشی از پاورپوینت

اسلاید 1 :

فرش معيوب ؟

تعريفي علمي و عرفي ازواژه عيب در عرصه فرش

به فضل حق

اسلاید 2 :

عیب : به عامل یاعواملی گفته می شودکه به جهت وجود و یا پیدایش آن از مراتب هنری یا ارزش اقتصادی و یا هر دو آنها در فرش کاسته شود.
قابل رفع : این عبارت را در مورد آن دسته از عیب ها بکار می بریم که با صرف وقت و هزینه معقول قابل اصلاح می باشند .
غیر قابل رفع : این عبارت را در مورد آن دسته از عبب ها بکار می بریم که یا بطور مطلق قابل اصلاح نیستند و یا آنکه وقت و هزینه مورد نیاز برای اصلاح آنها معقول و منطقی نیست .

اسلاید 3 :

عیب های ذاتی

1 ـ طراحی

يكي از آغازين مراحل توليد يك فرش همانا طراحي مي باشد كه در اصل مي توان آن را ماكت و خشت اول بناي فرش ناميد كه اگر كج نهاده شد در نهايت فرش مطلوبي از آن حاصل نخواهد شد ؛ از اينروي لازم است بهنگام انتخاب طرح و طراح ؛ نهايت دقت را به عمل آورده وبا عنايت به اقتضاء زمان ووسواس درظرائف هنري ؛ زمينه تهيه يك فرش ايده ال را مهيا نمود ؛ و به عبارت ديگرطراحي دقيق و طرح مناسب ؛ اولين نيازلازم و واجب براي توليد يك فرش خوب است.
عیب هایی که می تواند از ناحیه طراحی بر فرش عارض گردند در زمینه هایی که بدانها اشاره می کنیم می توانند بروز یابند.

اسلاید 4 :

عیب های ذاتی

الف ـ تقارن ( غیر قابل رفع)
تقارن طرحها با يكديگر ونقاط تلاقي آنها باهم در پيكره كل طرح ؛ در مراحل مختلف طراحي و يا توليد ؛ چنانچه به هر دليلي مراعات نشود موجب از هم گسيختگي طرح بوده و در نهايت منظره نامنسجمي را در فرش بعمل آمده بوجود خواهندآورد؛اين امرعلاوه برآنكه بيانگرعدم تسلط طراح برطراحي آن مي باشد ؛ ناگزيرزحمات سايرين را نيز از پي خود ضايع مي نمايد .

توضیح :البته درمواردی شاید این عیب بواسطه عدم مهارت بافنده و بکار گیری نابجا ی قطعات طرح بوجود آید .
نكته : نا متقارن بودن عمدي طرح در بعضي موارد طرح جديدي را پديد مي آورد كه اصطلاحا طرح غلط خوانده مي شود در اينگونه موارد عيب نامتقارن بودن چنانچه مورد تائيد اهل خبره باشد به حسن مضاعفي براي فرش بدل می شود .

اسلاید 5 :

عیب های ذاتی
ب ـ تناسب ( غیرقابل رفع )

تناسب عامل اصلي بالانس اجزاء طرح بوده وشاخصي مهم در ارزشيابي طرح از نظر هنري و اقتصادي مي باشد. بگونه ايكه عدم مراعات آن در هر كدام از اجزاء طرح مي تواند به پيكره كلي طرح آسيب رسانده و علاوه بركاستن از زيبائي هنري طرح به ارزش اقتصادي آن نيز لطمه وارد سازد.

نكته : تناسب در طراحي فرش قانون و قاعده همگاني و لا يتغيري نداشته ؛ بلكه در هر طرحي با توجه به موضوع طرح ؛ طراح به سليقه خود تناسب اجزاء طرح را مراعات مي نمايد .

توضيح عكس : اين خطوط فرضي با ايجاد اشكالي هندسي جاي هر كدام از اجزاء طرح را بطور تقريبي معين مي نمايند و چنانچه هر يك از اجزاء طرح بطور چشمگيري اين هارموني هندسي را به هم بزند موجب عدم تناسب در كل طرح خواهد بود . البته لازم به ذكر است که اين خطوط بر روي طرح رسم نشده ؛ بلكه بطور ذهني و از روي عادت توسط طراحان ماهر در طراحي مراعات مي گردد .

اسلاید 6 :

پ ـ نا همخوانی سایز طرح و فرش ( غیر قابل رفع )

طرح فرش بايد دقيقا مطابق با سايز فرش بوده و معادل چله هائي باشد كه براي بافت چله كشي شده اند ؛ به عبارت ديگرسايز فرش و طرح دقيقا بايد منطبق بر هم باشند و درصورت نا همخواني فرش بعمل آمده متحمل عيوبي از قبيل كشيده گي و يا كوبيده گي طرح ؛ عدم كيفيت مطلوب بافت ؛ و غيره خواهد شد.
توضیح : کوبیده گی و کشیده گی فرش همچنین می تواند به جهت عدم تسلط بافنده بر امر بافت و یا انتخاب مصالح نا مناسب نیز بوجودآید.

اسلاید 7 :

ت ـ نقطه چینی ( غیر قابل رفع )

پس از اتمام مرحله طراحي ؛ نوبت به نقطه چيني طرح مي رسد كه يكي از ظريفترين و شايد سخت ترين مرحله از مراحل طراحي بوده و لازمه بافت فرش مي باشد ؛ البته اين امر بيشتر در مناطق بافت آذربايجان مرسوم و متداول است .
نقطه چيني طرح در حقيقت نوعي آناليز طرح مي باشد كه مسير بافت را براي بافنده روشن ميكند و مطمئنا چنانچه اين امر توسط فرد خبره و با تجربه انجام نپذيرد علاوه بر صدماتي كه به طرح وارد مي شود ؛ موجب غلط بافي هاي فاحشي نيز در فرش بعمل آمده خواهد بود كه جزو عيوب بارز درفرش بحساب آمده و در اولين نگاه شكسته گيهاي حاصل ازاين نقطه چيني غلط چشم هر بيننده خبره اي را خواهد آزرد .

اسلاید 8 :

ث ـ کارت بندی ( رنگ بندی)(غیر قابل رفع)

پس ازاتمام مرحله طراحي ؛ نوبت به تعيين رنگ مي رسد كه طراح بر اساس موضوع طرح وذهنيت وابتكارات خود كارت بندي مي نمايد وبه نسبت كاربرد رنگهاي موجود بر روي كارت رنگ ؛ شماره هاي متعلق به هررنگ را برروي طرح در جاي خود ثبت مي نمايد وبدين منوال كل طرح براساس شماره هاي همان كارت تعيين رنگ مي شود ؛ لذا با توجه به حساسيت موضوع؛ دراين مرحله نيزهرگونه بي دقتي ويا كج سليقه گي مستقيما در كيفيت فرش بعمل آمده تاثير گذارخواهد بود ؛ از اينروي عدم دقت در تطبيق شماره هاي مندرج بر روي طرح و كارت رنگ ؛ و يا احيانا عدم مراعات هارموني لازم در كارت رنگ ؛ موجب عيوبي از قبيل كاربرد نابجاي رنگها در فرش و ياعدم هماهنگي لازم در رنگ آميزي فرش خواهد بود كه عيوبي جبران ناپذير بوده و موجب افت كيفيت هنري و اقتصادي فرش بعمل آمده خواهد شد .
لازم به ذكراست اين شيوه بيشتردرآذربايجان معمول مي باشد كه البته بررسي محاسن و معايب آن مجال ديگري مي طلبد ؛ نا گفته نماند كه گاهي عمل كارت بندي ورنگ آميزي توسط فردي ديگري بغير از طراح انجام مي پذيرد .

نكته : در آذربايجان اكثرا درتوليد فرشهاي تصويري ( تابلو بافي ) به جهت تنوع بالاي رنگ و گاهي اجبار به تلفيق چندين رنگ باهم ؛كارت رنگ بندي مورد استفاده نبوده وانتخاب رنگ به سليقه و تشخيص بافنده از روي مدل انجام مي پذيرد .

اسلاید 9 :

2 ـ مواد ومصالح اولیه

مواد و مصالح اولیه اعم از پشم ونخ و رنگ و مرغوبیت آنها نقشی اساسی در تکامل فرش داشته و هرگونه نقصانی در آنها مستقیما در کیفیت فرش تولیدی اثر گذار خواهد بود.

اسلاید 10 :

الف ـ پشم (غیر قابل رفع )

يكي ازاصلي ترين مواد اوليه كه در توليد فرش تقريبا نقش اساسي دارد پشم مي باشد كه در كيفيت و بقاء يك فرش خوب نيز از مؤلفه هاي اصلي بشمار مي رود . لذا عيب هایی كه در درجات مختلف موجب افت كيفيت پشم بوده و سبب عدم مطابقت آن با استانداردهاي فني شناخته شده مي باشند عينا به فرش منتقل خواهند شد عیب هایی از قبیل عدم مقاومت لازم ، افت کیفیت بر اثر مرور زمان ، کاهش مرغوبیت اقتصادی فرش ، و. مواردی هستند که عدم مرغوبیت پشم بر فرش تحمیل می نماید.

اسلاید 11 :

ب ـ چله ( غیر قابل رفع )

نوع چله اعم از ابريشم يا پنبه چنانچه ازاستاندارد فنی لازم برخوردارنبوده و متناسب با مشخصات فني فرش توليدي انتخاب نگردند و يا چنانچه در نحوه ريسندگي آن نكات فني لازم مراعات نشود؛ عيوبي ازقبيل ؛ پارگی مکرر چله ها در حین بافت ، عدم تناسب مشخصات فني چله با ساير اجزاء فرش ، كيس هاي موضعي بر اثر تفاوت تاب؛ عدم توان حفظ کیفیت در مقابل عوامل محیطی و. را به فرش توليدي تحميل خواهد نمود.

اسلاید 12 :

پ ـ پود ( غیر قابل رفع )

پود نيزاعم از نوع كلفت يا نازك آن ؛ هرچند درظاهراز اجزاء قابل روئيت فرش نيست ؛ اما همانند چله از عوامل اصلي شكل دهنده پيكره فرش مي باشد كه در صورت وجود هر نقصاني در آنها موجب عيب در فرش خواهد بود .
پودهااعم ازپود كلفت ونازك ؛ به علت عدم كيفيت مناسب ساختاری ؛عدم رنگرزي مناسب ؛عدم تناسب دركاربري وياشيوه ناصحيح كاربرد؛مي توانندعيب هابي را از قبيل : عدم تناسب بافت؛ عدم استحكام گره ها؛ بهم خوردن آرايش صحيح رج ها وچله ها؛ كيس هاي عرضي و.. بر فرش عارض نمايند .

اسلاید 13 :

ت ـ رنگ ( غیر قابل رفع )

رنگ بعنوان يكي ديگر از عوامل اصلي شكل دهنده فرش از آن جهت قابل توجه است كه مستقيما با مصرف كننده در ارتباط بوده و شايد بتوان آنرا از اركان اصلي فلسفه وجودي فرش از منظر زيبائي شناسي بحساب آورد ؛ كه البته هر گونه نقصي در آن ؛ در كوتاه و يا بلند مدت موجب عيوب جبران ناپذيري در فرش خواهد بود.
هر رنگي اعم از گياهي و يا شيميائي داراي خواص و ويژه گي هائيست كه بايد هنگام بكارگيري ؛ بدآنها توجه تام و تمام داشت ؛ چرا كه در غير اينصورت وبا استفاده نا آگاهانه و غير كارشناسانه از اين مواد رنگين ؛ لاجرم عيوبي از اين قبيل بر فرش عارض خواهد شد : عدم ثبات رنگ نسبت به دوام فرش؛عدم تناسب پايداري رنگها دريك فرش ؛عوارض شيميائي بر پشم فرش؛ تغيير رنگ اوليه و بهم خوردن هارموني رنگ فرش در دراز و يا كوتاه مدت .

اسلاید 14 :

ث ـ رنگرزی ( غیر قابل رفع )

فن و صنعت رنگرزي به شکل سنتی و یا صنعتی در فرآوري رنگ و پشم رنگين اعم از طبیعی و شیمیایی ازاهميت بسزائي برخورداراست و چنانچه اينكار توسط افراد متخصص ؛ مجرب وآشنا به رنگها و دندانه ها انجام نگيرد مطمئنا نتيجه مطلوبي نداشته وچه بسا عيب هابي ازقبيل : دورنگي ؛ عدم ثبات لازم رنگ ؛ عدم فر آوري رنگ مطلوب وامثالهم.. دردرازو يا كوتاه مدت ؛ از اين رهگذر نصيب فرش خواهد شد .
دقت : امروزه افرادی با عنوان زنگرز به قصد اصلاح بعضی موارد اقدام به عملیات بر روی فرش می نمایند که چنانچه افرادی غیر حرفه ای بوده و خارج از اصول فنی وعلمی مبادرت به این کار نمایند قطعا صدمات جبران ناپذیری به فرش وارد خواهند نمود .
البته باید توجه داشت بطور کلی هرگونه رنگ آمیزی فرش غیر مجاز بوده و علاوه برآنکه عملی غیر علمی و غیر اخلاقی می باشد ، موجب هتک حیثیت و آبروی فرش نیز خواهد بود .

اسلاید 15 :

3 ـ ابزار و آلات بافت و تولید

آلات بافت و يا به عبارت ديگرهر ابزاري كه بنحوي در توليد فرش نقش دارد ؛ در صورت عدم تناسب و يا فقدان استانداردهاي لازم فنی و علمی موجب بروز عيب هاي غير قابل جبراني در فرش بعمل آمده خواهند بود.

اسلاید 16 :

الف ـ دار بافت ( غیر قابل رفع )

در گام نخست ؛ داربافت ( دزگاه) اعم از نوع چوبي سنتي و يا مدرن فلزي آن؛ از جمله آلات مهم و موثر در توليد يك فرش سالم و استاندارد است؛ كه هر گونه نقص كيفي و يا فني آن مستقيما به فرش توليدي منتقل مي شود . دار بافت ممكن است داراي يكي از اين عيوب باشد: تربودن تیر های چوبی داركه بمرور زمان و درحين بافت قالي كج مي شوند ؛ خشكي بيش از حد و عدم استحكام لازم كه در طول بافت قالي موجب شكستن يكي از اجزاء دار مي شود ؛ عدم دقت در زواياي داربهنگام نصب كه موجب شانه و يا كجيهاي ضربدري در قالي بافته شده مي شود و ..
نكته : دستگاههاي مدرن فلزي در صورت استاندارد بودن بندرت موجب عيب در فرش مي شوند مگر آنكه عامل انساني موجب عيبي شود.

اسلاید 17 :

قلاب بافت ( چاقو ) ازابزارهاي مهم قاليبافي است كه درصورت معيوب بودن موجب آسيب جدی فرش می شود؛ لذا حتما بايد متناسب با رجشمارفرش انتخاب گرديده و به نوك آن هنگام انتخاب ازنظركيفيت كاملا دقت نمود؛چراكه درغيراينصورت ؛ عامل نا همگوني گره ها و عدم استحكام لازم آنها خواهد بود .
سيخ كه براي رد كردن پود مورد استفاده قرار مي گيرد بايد از نوع مرغوب و كاملا صاف و بي عيب باشد و در صورت معيوب بودن موجب پاره گي چله ها و يا بريده شدن پود نازك و يا بهم خوردن نظم بافت خواهد بود .
شانه ( دفه ) براي شانه كردن و خواباندن رجهاي بافته شده در جاي خود و كوبيدن پودها در لابلاي رجها بكار گرفته مي شود ؛ بايد نوع آن بگونه اي انتخاب شود كه با فرش توليدي كاملا منطبق باشد ؛ در غير اينصورت علاوه بر آنكه كارائي لازم را نخواهد داشت ؛ موجب بهم خوردن نظم بافت خواهد بود .

ب : قلاب بافت ( چاقو)؛ سيخ ؛ قيچي ؛ شانه( دفه)
قيچي كه درگذشته به جهت پرداخت زني دستي قالي بهنگام توليد بر روي دستگاه جزو لوازم لاينفك بافت بوده ؛امروزه نقش چنداني درامرتوليد ندارد ؛ مگر در موارد استثننا ئي كه هنوزبعضي از بافندگان اصيل وحرفه اي به جهت اظهارسليقه ومهارت خويش؛ به روش سنتي كار پرداخت زني را بر روي دار و با دست به انجام مي رسانند كه البته اين امر تاثير بسزائي دركيفيت ودوام فرش دارد؛ لكن در چنين مواردي استفاده از قيچي مناسب امري كاملا ضروريست كه درغير اينصورت صدماتي از قبيل: ته افتاده گي پرز ؛ عدم يكدستي پزر ؛ عدم ارتفاع مناسب پرز با رج فرش و امثالهم بر فرش عارض خواهد شد .

اسلاید 18 :

4 ـ بافت

مهمترين مرحله پروسه توليد يك فرش مرحله بافت است كه البته عوامل مختلفي در انجام صحيح اين مرحله نقش آفريني مي كنند ؛ كه وجود نقص كمي و يا كيفي در هر كدام از اين عوامل فنی و انسانی موجب اختلال وچه بسا توقف مرحله بافت گردیده و یا موجب تحمیل عیب هایی بر فرش خواهند بود؛ به این عوامل و عیب هایی که از جانب آنها احتمال بروز دارد به ترتيب اهميت اشاره مي شود .

اسلاید 19 :

الف ـ چله کشی ( غیر قابل رفع )

چله كشي درحقيقت اولين مرحله ازآغازمراحل اجرائي بافت فرش است ؛ در اين مرحله سه عامل مهم نقش اساسي برعهده دارند : چله ؛ چله كش ؛ دار بافت قالي ؛ و چنانچه هر كدام از اين عوامل از نظر كيفي و يا فني حائز شرائط لازم نباشند مسلما موجب بروز عيب در فرش توليدي خواهند بود ؛ يعني چله خوب و استاندارد ؛ چله كش ماهر و مجرب ؛ و دار بافت قالي استاندارد ضامن گذر صحيح و سالم از اين مرحله توليد مي باشند.
پاره گي مدام چله ها در حين توليد ؛ تغيير حالت غير معمول چله ها بمرور زمان ؛ عدم نظم لازم در چينش چله ها ؛ عدم تناسب لازم در حالت چله ها در مجموعه دار ؛ كيس هاي طولي و امثالهم که در صورت بروز در این مرحله ، عيب هابي قابل توجه از اين رهگذر نصيب فرش توليدي خواهد شد.

اسلاید 20 :

ب ـ بافنده ( غیر قابل رفع )

يكي از مهمترين عوامل در توليد فرش ؛ بافنده ميباشد كه در حقيقت بايد اذعان نمود نقش اصلي را در فرآوري مواد و مصالح اوليه در مسير توليد برعهده دارد ؛ از اينروي تخصص و تجربه لازم در اين زمينه امري نيست كه بتوان به راحتي ازآن چشم پوشي نمود ؛ زيرا فقدان آن باعث بروزعيب هابي اساسي در فرش خواهد بود كه اكثرا غير قابل برگشت مي باشند ؛ مواردي از قبيل : غلط بافی ؛ عدم تسلط وتمرکز برنقشه خواني ؛ جا گذاري نا مناسب پود ها ؛ دفه زني نا موزون ؛ گره زني نا هماهنگ ؛ عدم درك وضعيت چله ها ؛ عدم رفع صحيح پاره گي بعضي از چله ها ؛ عدم دقت در انتخاب رنگهاي هم خانواده ؛ و امثالهم را مي توان نمونه هايي از عيوب مورد اشاره بر شمرد كه اكثرا رفع و رجوع آنها در مراحل بعدي نا ممكن خواهد .