بخشی از پاورپوینت
اسلاید 2 :
درس هشتم: روش تحقیق در فلسفه
اسلاید 3 :
ارزیابی روش تعقلی
گفته شده بود که سنخ مسائل فلسفه به گونه ایست که باید با روش تعقلی اثبات شود اما متاسفانه با برخی از نظر های متاثر از گرایش های پوزیتویستی مواجه می شویم که ارزش این روش را پایین می آورند به گمان اینکه تنها روش علمی تجربه هست و با روش علمی نمی توان به یقین در چیزی رسید.
در اسلاید های بعدی با برخی از این آرا و بررسی آن ها آشنا می شویم.
اسلاید 4 :
1. فلسفه دوران کودکی علوم
کارل یاسپرس فیلسوف اگزیستنسیالیست آلمانی: فلسفه دانش قطعی به دست نمی دهد و به محض اینکه شناختی با دلایل قطعی نزد همه مسلم گشت و مقبول افتاد دیگر آن شناخت معرفتی فلسفی محسوب نمی شود بلکه فی الحال به معرفتی علمی تبدیل می یابد.
طبق قول این طیف فلسفه حداکثر کاری که می کند فرضیه سازی می کند و پس از فعالیت های تجربی و علمی اثبات می شوند و تبدیل به گزاره ای علیم میشوند.
اسلاید 5 :
2. پیشرفت های علمی متاثر از ترک روش تعقلی
گروهی دیگر هستند که توهم می کنند پیشرفت های علمی از زمانی حاصل شد که دانشمندان روش تعقلی و قیاسی را کنار گذاشتند و رو به روش استقرائی و تجربی آوردند و مخصوصا از زمانی که فرانسیس بیکن بر روش تجربی تاکید کرد این پیشرفت ها سرعت بیش تری به خود گرفتند.
این مدل استدلال ها ناشی از این مغالطه هست که وقتی ببینیم گروهی یا فردی در یک زمینه موفقیت به دست آوردند تمام رفتار های آن ها را علت موفقیتشان بدانیم و برای اینکه ما هم آن موفقیت را بدست آوریم خودمان در همه رفتار ها شبیه آن ها می کنیم. در صورتی که اگر یه رفتاری باعث یک موفقیتی شد دلیل نمی شود که تمام رفتار های خوب خودمان را کنار بگذاریم و از تمام رفتار های آن گروه پیروی کنیم
اسلاید 6 :
3.1 توهم برخی از مسلمانان
برخی از مسلمان ها نیز همان اشتباه گروه قبلی را تکرار کردند و گفتند که پیشرفت های مسلمانان برگرفته از همین روش بود که متاثر از آموزه های قرآن با روش تعقلی و فرهنگ یونانی مبارزه کردند و بعد ها با نفوذ فرهنگ اسلام به غرب همین امر موجب شد تا غرب نیز گرایش به این روش پیدا کند و با پیشرفت مواجه شود.
این توهمات کار را به آن جا کشانید که گفتند چنین روش تحقیقی را قرآن کریم برای همه مسائل حتی خداشناسی ارائه داده و نص آیه قرآن است که :أفلا ینظرون إلی الابل کیف خلقَت با بر این روش خد اشناسی هم روشی حسی است
اسلاید 7 :
تلاش برای کشف مجهول با استفاده از معلوم دیگر
سیر از جزئی به جزئی دیگر
دو موضوعی که مشابه یکدیگرند و حکم یکی از آن ها معلوم است همان حکم را برای دیگری اثبات کنیم
تمثیل
سیر از جزئی به کلی
استقراء
سیر از کلی به جزئی
قیاس
با بررسی افراد یک ماهیت و یافتن خاصیت مشترک بین آن ها حکم کنیم که خاصیت مزبور برای آن ماهیت ثابت و در همه افراد تحقق دارد.
نخست محمولی برای یک موضوع کلی ثابت شود و بر اساس آن حکم جزئیات موضوع معلوم شود.
قیاس به لحاظ صوری یقین آور است و با فرض یقینی بودن مقدمات میشود برهان که استدلالی یقین آور است.
تام:همه افراد موضوع بررسی می شوند و خاصیت مشترک در همه آن ها دیده می شود، این کار عملا ممکن نیست چراکه افراد گذشته و آینده را نمی توان بررسی کرد مگر اینکه از موضوعی جزئی تر استفاده کنیم
ناقص: افراد بسیاری از یک ماهیت مورد بررسی واقع شوند و خاصیت مشترک بین همه ی آن ها به همه ی افراد ماهیت نسبت داده شوداما این روش مورد یقین واقع نخواهد شد.
اسلاید 8 :
اشکال به قیاس:در قیاس سیر از کلی به جزئی است وقتی می گوئیم کبری کلی است یعنی نتیجه یکی از مصادق کبری می باشد پس قیاس در صدد بیان چه چیزی است.
جواب:درکبری علم ما اجمالی است و علم تفصیلی به جکم نتیجه ،نداریم ولی در نتیجه علم تفصیلی به حکم پیدا می کنیم
اسلاید 9 :
نکته:
گفته بودیم که در منطق 3 نوع استدلال داریم اما اکنون قصد داریم بگوئیم که تمثیل و استقراء نیز خودشان نوعی قیاس است که کبری آن ها مضمر در استدلال است.
اسلاید 10 :
قیاسی که در تمثیل اجرا می شود
الف این حکم را دارد
نتیجه: ب که شبیه الف است همان حکم را دارد
کبری مضمر: اگر چیزی حکمی را داشته باشد، هر چیز شبیه آ« نیز همان حکم را دارد
این کبری را از آن جهت می گوئیم که اگر مفروض نگیریم حکم احدالمتشابهین را می توان به دیگری نسبت داد چطور می خواهی نتیجه بگیریم این همان حکم را دارد؟ البته ماده این استدلال یقینی نیست
اسلاید 11 :
قیاسی که در استقراء اجرا می شود
الف1 ب است ، الف2 ب است، الف3 ب است..
نتیجه: الف در همه جا ب است.
کبری مضمرهرگاه حکمی برای برخی از افراد یک کلی ثابت باشد برای همه ی افراد آن کلی ثابت است.
اسلاید 12 :
اشکال و جواب
برخی گفته اند در استقراء از قیاس استفاده نمی کنیم بلکه از قوانین حساب و احتمال استفاده می شود.
در جواب این افراد باید گفته شود حتی اگر از حساب و احتمال هم استفاده شود در حساب و احتمال هم از قوانین کلی استفاده می کنیم و استفاده از یک قانون کلی می شود که سیر از عام به خاص همان قیاس است.
اسلاید 13 :
فرق بدیهیات ثانویه با گزاره های نظری این است که در نظری باید فکر کرد و حد وسطی پیدا کرد تا به نتیجه برسیم اما در بدیهیات ثانوی بدون فکر کردن به نتیجه می رسیم.
فرق تجربیات با حسیات در این است که حسیات حس می شوند و جزدی اند اما تجربیات قضایایی کلی اند.
اسلاید 14 :
برخی تجربه را روشی استقرائی می دانند اما همانگونه که گذشت استقراء خودش نوعی قیاس است اما در باب تجربه اینگونه باید گفت که علاوه بر اینکه با قیاس تقابلی ندارد مرادف استقراء هم نیست چرا که از مقدمات جداگانه ای تشکیل می شود و حتی خودش مقذمه ای برای قیاس های دیگر می شود.
تحلیل روش تجربی، روشی استقرائی یا قیاسی؟
اسلاید 15 :
در این باره 3 نظر مطرح است
نظر اول: الاتفاق لا یکون اکثریا و لا دائمیا
اتفاق در مقابل ضرورت و لزوم است که این دو عنصر از ویژگی های اصلی علیت محسوب می شوند بنابراین معمولا اتفاق را در مقابل علیت قرار می دهند.
اتفاق گاهی مطلق است یعنی همینجوری و بی علت گاهی هم به معنای عدم وجود علت برای همراهی 2 چیز است
ممکن است بین 2 چیز رابطه علیت نباشد ولی باهم باشند حال اگر این این اتفاق در اکثر موارد باشد یا دائمی باشد معلوم می شود که این اتفاق نیست و علیت وجود دارد.
تحلیل روش تجربی، کبری قیاس تجربی چیست ؟
اسلاید 16 :
نظر دوم: حکم الامثال فی ما یجوز و فی ما لا یجوز واحد یعنی هرچه برای الف ثابت باشد برای ب هم ثابت است و هرچه برای الف ثابت نباشد برای ب هم ثابت نیست
نظر سوم: تجربه از هردو مقدمه مذکور تشکیل می شود یعنی ابتداء گزاره اول مطرح می شود و سپس گزاره بعدی.
تحلیل روش تجربی، کبری قیاس تجربی چیست ؟
