بخشی از پاورپوینت
اسلاید 2 :
قنات و چاه ها
اسلاید 3 :
فهرست
مقدمه
قنات چیست؟
تعريفي دیگر از قنات
تاریخچه قنات
سابقه تاریخی حفر قنات
مهم ترین قناتهاي ايران
ساختمان قنات
مشخصات قنات
طرز کار قنات
حفرکاريز
معایب کاریز
کاربردهای قنات
انواع قنات
اسلاید 4 :
مقدمه
پژوهشگران بهاتفاق معتقدند كه بهرهبرداري از قنات ابتدا در ايران صورت گرفته و در دورهی هخامنشي توسط ايرانيان به عمان، يمن و شاخ آفريقا نيز راه يافت سپس مسلمانان آن را به اسپانيا بردند. مهمترين و قديميترين كاريزها در ايران، افغانستان و تاجيكستان وجود دارد. در حال حاضر در ٣٤ كشور جهان قنات وجود دارد ولي چهلهزار قنات فعال موجود در ايران چند برابر بيشتر از مجموع قناتها در ساير كشورهاي جهان است. مهمترين قناتهاي ايران در استانهاي كويري خراسان، يزد، كرمان، مركزي و فارس وجود دارد.
اسلاید 5 :
قنات چیست ؟
کاریز یا قنات به راهی که در زیر زمین کنده شده باشد تا آب از آن جریان یابد گویند.
اسلاید 6 :
تعريفي دیگر از قنات
مجموعهاي از چند ميله و يك كوره زيرزميني كه با شيبي كمتر از شيب سطح زمين، آب موجود در لايه آبدار مناطق مرتفع زمين يا رودخانهها يا مردابها و بركهها را به كمك نيروي ثقل و بدون كاربرد نيروي كشش و هيچ نوع انرژي الكتريكي يا حرارتي با جريان طبيعي جمعآوري ميكند و به نقاط پست تر ميرساند.
اسلاید 7 :
تاریخچه قنات
قنات که توسط مقنيان ايراني اختراع شده، هزاران سال قدمت دارد. قدمت بسياري از قناتهای ايران، از پنج يا شش هزار سال متجاوز است و عمري برابر با تاريخ کهن ايران دارد. با وجود اينکه چندبن هزار سال از اختراع آن مي گذرد، با این وجود هنوز هم ازاين روش، در بعضی از روستاها و مناطق مسکوني و کشاورزي و دامداري کشور معمول و متداول است
اسلاید 8 :
سابقه تاریخی حفر قنات
درحفاریهای رومی دسترسی به مجاری زیرزمینی باستان شناسان را به این تصور انداخت که رومیها مخترع قنات بودند ولی سنگ نوشته ها و دیگر مدارک مستندی که اخیرا توسط باستان شناسان در حفاریهای جدید به دست آمده هیچ گونه شک وشبهه ای در مورد آنکه ایران اولین زادگاه و به وجود آورنده این سیستم آبیاری بوده نگذاشته است پژوهشگران معتقدند كه بهرهبرداري از قنات ابتدا در ايران صورت گرفته و در دورهي هخامنشي توسط ايرانيان به عمان، يمن و شاخ آفريقا نيز راه يافت سپس مسلمانان آن را به اسپانيا بردند.
اسلاید 9 :
مهم ترین قناتهاي ايران
تصویری از قنات قصبه
طولانی ترین قنات جهان و عمیق ترین قنات در شهرستان گُناباد با نام قنات قصبه قرار دارد که تاریخ حفر آن به دوره هخامنشی و یا قبل از آن می رسد.
قديميترين قنات ايران، قنات ابراهيمآباد و پر آب ترین قنات ایران قنات پای کم در شهر بم می باشد.
اسلاید 10 :
ادامه ساختمان قنات
تنوره: به شكل قيف است. قطر دهانه بالايي آن به ١ تا ٢ متر و قطر پایین آن خيلي كمتر است و داراي روزنه هاي كوچك در قسمت انتهايي براي عبور آب مي باشد.
اهرو مجرا: كانالي كه مقطع آن به شكل نعل اسب است و در داخل زمين در جهت شيب حفر شده و باشيبي ملايم استمرار جريان آب را در داخل قنات تضم مي كند .
خشكه كار یا خشكون: به قسمتي از راهروی قنات، حدفاصل بین منطقه آبدار يا زه آب قنات تا مظهر گفته مي شود و هر چه از عمر قنات بگذرد نوعاً به طول آن اضافه مي شود. چنانچه قنات در منطقه اي قرار داشته باشد كه سطح آبهاي زيرزميني آن مرتباً كاهش يابد موضوع افزايش طول خشكه كار كاملاً در آن مشهود خواهد بود.
تره کار: به قسمتي از راهروی قنات گفته مي شود كه آب به داخل مجراي قنات تراوش مي كند و ميزان آبدهي قنات بستگي به ميزان تراوش و طول تره کار قنات دارد.
اسلاید 11 :
مشخصات قنات
اسلاید 12 :
ساختمان قنات
مظهر قنات: آغاز قنات است و جايي است که آب از دل قنات بيرون مي آيد و مي تواند براي آبياري و ديگر مصارف مورد استفاده قرار گيرد.
پيشکار قنات: قسمت انتهايي قنات، پيشکار قنات ناميده مي شود که در آخرين قسمت آن، مادر چاه قرار دارد.
ميله قنات: به چاههاي حفر شده در طول مسير قنات گفته مي شود كه عمق آنها هرچه به مادرچاه نزديكتر شود افزايش مي یابد.
پشته: حدفاصل بین دو ميله قنات پشته ناميده مي شود. مادر چاه: به آخرين ميله قنات كه در انتهاي پيشكار است گفته مي شود. مادر چاه با حفر پيشكار به ميله قنات تبديل مي شود.
اسلاید 13 :
طرز کار قنات
سيستم استخراج آب در قنات به گونه ای است که آب بدون کمک و صرف هزينه فقط با استفاده از نيروي ثقل از زمين خارج مي گردد.
با توجه به چاهها و قناتهاي موجود، آب قنات در مقابل آبي که از چاه استخراج مي شود، ارزانتر تمام مي شود.
اسلاید 14 :
حفرکاريز
کندن کاريز معمولاً از مظهر آن که همان سطح زمين و خشک است، شروع و به مناطق آبده مادر چاه، ختم ميشود. بنابراين، اول دهانه کاريز يا هرنج که خشک است و بعد اولين چاهها يا ميلهها که اينها هم خشک است و آب ندارد و به اصطلاح قسمت خشک کار کاريز ناميده ميشود، حفر ميشود.
اسلاید 15 :
معایب کاریز
1- در زمین های همواری که شیب کافی ندارند و نیز زمین های خیلی سست و ماسه ای امکان حفر قنات نیست.
2- در فصولی که به آب احتیاج کمتری است امکان جلوگیری یا کنترل قنات وجود ندارد.
3- افت کوچکی در سطح سفره آب زیرزمینی، باعث خشک شدن یا کم شدن آب قنات می شود.
4- برای استفاده از سفره های آب زیر زمینی عمیق نمی توان از قنات استفاده کرد.
5- منطقه ای که بتواند به وسیله آب قنات مشروب شود الزاماٌ در محلی پایین تر از مظهر قنات است در نتیجه دامنه مرتفع را نمی تواند آبیاری کند.
6- در اثر صنعتی شدن کشور و ازدیاد دستمزد احتمال دارد حفر قناتهای جدیدی در بعضی نقاط کشور مقرون به صرفه نباشد.
7- معمولاٌ همیشه احتمال اینکه قنوات به علت ریزش یا پر شدن کم آب شده یا آب آنها قطع شود وجود دارد.
اسلاید 16 :
کاربردهای قنات
تأمین آب شیرین در جزایر مناطق گرمسیری مانند جزایر خلیج فارس
آبادانی کویرها توسط قنات ها
پرورش ماهی در قنات ها
کارکردن آسیاب ها با قنات
سیستم قنات به عنوان عاملی برای جلوگیری از سیلاب ها درون شهرها
اسلاید 17 :
انواع قنات
1-قنات های ساده: این نوع قنات همان تونل های زیرزمینی با یک سری چاه های عمودی است.
2-قنات های دو طبقه: در این نوع قنا تها به جای یک تونل سرتاسری دو تونل وجود دارد که یکی از آنها با فاصله ای در بالای دیگری قرار دارد.
3-قنات های منشعب از رودخانه: این نوع قنات ها برخلاف قنات های ساده، آب را از کوهستان نمی گیرند بلکه از رودخانه ها به زمین های زراعتی منتقل می کنند.
اسلاید 18 :
شرایط لازم برای احداث قنات
مهمترین شرط، وجود آبهای زیرزمینی و دائمی و سپس شیب زمین و بالاتر قرار گرفتن طبقات آبده از مظهر آن می باشد که باعث جریان پیوسته آب می شود.
اسلاید 19 :
قنات گناباد
