بخشی از پاورپوینت
اسلاید 2 :
بسیج ملی کنترل فشارخون
اسلاید 3 :
بخش اول
اهمیت و کلیات اجرای برنامه بسیج ملی کنترل فشارخون
اسلاید 4 :
بیماری فشار خون بالا، اصلیترین عامل خطر قابل تغییر برای ناتوانی و مرگ و میر زودرس ناشی از بیماریهای قلبی، بیماریهای مزمن کلیه و سکته مغزی در جهان و ایران است.
بر اساس پیمایش ملی در سال ۲۰۱۶، حدود یک سوم جمعیت بالای 30 سال ایران مبتلا به فشار خون بالا هستند.
در سال 2017، بالغ بر 10 میلیون نفر در سطح جهان به علل مرتبط با فشار خون بالا جان خود را از دست داده اند.
برنامه بسیج ملی کنترل فشارخون - چرا؟
بالغ بر 15 میلیون فرد مبتلا به فشار خون بالا در ایران
فقط ۶۰ درصد آنان از بیماری خود اطلاع دارند.
فقط نیمی از بیماران برای کنترل بیماری خود دارو دریافت میکنند.
فشار خون فقط ۱۹درصد از این بیماران کنترل میشود.
از سال ۱۹۹۰ الی ۲۰۱۶، شیوع پرفشاری خون در ایران، حدود ۳ برابر شده است.
اسلاید 5 :
اهداف کلی
افزایش نسبت شناسائی و شروع مراقبت و درمان در بیماران مبتلا به پرفشاری خون در کشور
افزایش آگاهی جامعه نسبت به عوامل خطر، پیامدها و اهمیت تشخیص زودرس و کنترل فشارخون بالا
گروه هدف
کلیه افراد 30 سال و بالاتر ایرانی و غیر ایرانی ساکن در کشور(کلیه متولدین 1368/12/29 و قبل از آن)
بیماران کلیوی در همه گروه های سنی (افراد مبتلا به نارسایی کلیه تشخیص داده شده)
زنان باردار در همه گروه های سنی
زمان اجرا
از تاريخ 1398/2/27 لغايت 1398/4/15، در دو مرحله
مرحله آموزش و اطلاع رسانی از 13988/2/28 تا پایان برنامه
مرحله غربالگری از 1398/3/18 لغایت 1398/4/15
ادامه طرح ارزیابی و شناسایی بیماران مبتلا به فشارخون بالا و پیگیری و مراقبت بیماران در شبكه هاي بهداشتي درماني در قالب برنامه خطرسنجی قلبی عروقی(برنامه ایراپن) یا در مراکز بخش خصوصی پیگیری می گردد.
کلیات اجرای برنامه
اسلاید 6 :
فراخوان
فراخوان و اطلاع رساني همگاني از طریق رسانه ملی و سایر رسانه ها در سطح کشور و استان ها
فراخوان از طریق پایگاه های اینترنتی و فضای مجازی و تولید پلاكارد، پوستر، بنر و .
روش اجرای حضوری
پذيرش افراد گروه هدف (در خانه های بهداشت و پايگاه های سلامت و مراكز خدمات جامع سلامت مجري طرح) و ثبت اطلاعات در سامانه یکپارچه بهداشت(سیب) در خانه یا پایگاه بهداشتی یا مراکز خدمات جامع سلامت
پذیرش افراد در ایستگاه های غربالگری ادارات، وزارتخانه ها، سازمان ها و . و ثبت در وبسایت معرفی شده(salamat.gov.ir)
پذیرش افراد در ایستگاه های موقت همکار مجری طرح و ثبت اطلاعات در وبسایت معرفی شده
روش اجرای غیر حضوری
خود ارزیابی (غیر حضوری) از طریق تکمیل پرسشنامه الکترونیک (رایانه، تبلت، تلفن هوشمند)در وبسایت معرفی شده
نحوه اجرای برنامه
اسلاید 7 :
پرسشگري(مشخصات فردی و تاريخچه بيماري ) و معاينه باليني(اندازه گيري فشارخون ) توسط كاركنان بهداشتي درماني و داوطلبین همکار
خدمت "پرسشنامه بسيج ملي کنترل فشارخون بالا" (کد 8264) ویژه این برنامه، در ایام اجرای بسیج ملی برای ثبت ارزیابی فشارخون توسط بهورز، مراقب سلامت، پزشک و سایر افراد در دسترس خواهد بود. در وبسایت نیز دقیقاً همین خدمت طراحی شده و ارائه میگردد.
تحویل مواد آموزشي متناسب به افراد سالم، مشکوک به فشارخون بالا و بيماران مبتلا به فشار خون بالا توسط بهورزان، مراقبین سلامت، ماماها، سایركاركنان بهداشتي درماني و داوطلبین همکار
ارجاع فوري یا غیر فوری افراد مشکوک و بیماران مبتلا به فشارخون بالا به پزشك مركز خدمات جامع سلامت یا پزشکان همکار و سایر مراکز همکار و تحویل کارت ثبت میزان فشارخون
ارسال پيام هاي كوتاه اطلاع رساني و اعلام نتيجه بررسي فشارخون به افرادي كه نياز به مراجعه مجدد دارند
پذیرش موارد ارجاع شده و تکمیل خدمت تشخیص و درمان فشارخون بالا (کد 7974) توسط پزشک در مراکز خدمات جامع سلامت و در صورت تشخیص قطعی، ثبت فرد به عنوان بیمار مبتلا به فشارخون بالا در سامانه سیب
ارجاع موارد نیازمند خدمات تخصصی به سطح 2 طبق پروتکل اعلام شده از کارگروه درمان
نتیجه بیماریابی توسط پزشکان همکار در بخش خصوصی یا سایر مراکز دولتی طبق برنامه ریزی کمیته اجرائی متعاقباً تعیین می گردد.
نحوه اجرای حضوری بسیج ملی فشار خون
اسلاید 8 :
راهکارهای پیاده سازی الکترونیک بسیج ملی کنترل فشارخون
مراجعه حضوری به واحد های شبکه بهداشت و درمان کشور:
ارسال پیام در سامانه سیب به پزشکان، مراقبین سلامت و بهورزان مبنی بر الزامی بودن اندازه گیری و ثبت فشارخون در طول اجرای بسیج ملی کنترل فشارخون بالا برای کلیه افراد 30 سال و بالاتر، زنان باردار و بیماران مبتلا به نارسایی کلیه
سوال در مورد سابقه سکته قلبی و یا مغزی، سابقه فشارخون بالا و یا نارسائی کلیه و یا بیماری دیابت و اندازه گیری فشارخون طبق دستورالعمل و ثبت نتیجه فشارخون در سامانه یکپارچه بهداشت (سیب) خدمت 8264 (جدید)
ادامه روند بر اساس روال جاری مراقبت فشارخون در سطح یک(کد خدمت 7974 پزشک و کد خدمت 7971 غیرپزشک)
ارسال پیامک به مراجعه کنندگان در صورت داشتن فشارخون بالا جهت پیگیری و بررسی بیشتر
مراجعه حضوری به سایر واحد های ارائه کننده خدمات بهداشتی درمانی یا ایستگاه های موقت غربالگری فشارخون بالا:
ایجاد دسترسی به سامانه سیب برای پزشکان در بخش خصوصی مطابق خدمات جاری سامانه سیب
استفاده از سامانه الکترونیک تهیه شده توسط شرکت دانش پارسیان در قالب یک وبسایت(salamat.gov.ir) که با گوشی هوشمند یا رایانه یا تبلت امکان دسترسی به خدمت غربالگری فشارخون بالا را میسر می سازد.
اسلاید 9 :
راهکارهای پیاده سازی الکترونیک بسیج ملی کنترل فشارخون - ادامه
روش غیر حضوری :
وب آدرس یا درگاه(salamat.gov.ir) با امکان دسترسی از طریق رایانه و گوشی هوشمند جهت خوداظهاری فشارخون
اندازه گیری فشارخون توسط خود فرد و یا اطرافیان با دستگاه های سنجش خانگی فشارخون
تبلیغات و اطلاع رسانی جهت آشنایی و تشویق جمعیت هدف به ثبت خوداظهاری فشارخون در درگاه
ورود با کد ملی به عنوان شناسه کاربری و تاریخ تولد به عنوان رمز عبور
بر اساس نتیجه ثبت شده (یا میانگین دو نوبت) توصیه و راهنمایی به فرد ارایه می گردد .
بسیج ملی کنترل فشارخون بالا کاملاً بصورت الکترونیک اجراء می شود اما جهت پیش بینی کلیه حوادث غیرمترقبه اگر به هر دلیلی سامانه الکترونیک به شکل سراسری قطع شود و دسترسی به آن امکان پذیر نباشد، یک لیست خطی برای ثبت مشخصات و فشارخون افراد تهیه شده و در همه ایستگاه ها تعداد 3 برگ از این فرم ها موجود خواهد بود تا درصورت وقوع اخلال در سیستم ارائه خدمات و ثبت موارد دچار اختلال نگردد.
تاکید می شود که این فرم تنها برای زمانی مورد استفاده است که سامانه بصورت سراسری دچار اختلال شود.
اسلاید 10 :
بخش دوم
راهنمای مجریان
اسلاید 11 :
دستورالعمل پرسشگری
حضور پرسشگران در محلهای تعيين شده قبل از ساعت شروع با کارت شناسایی و با پوشیدن کاور و آغاز کار از زمان مراجعه مردم
مراجعه گروه هدف(تمام افراد 30 سال و بالاتر ، بیماران کلیوی و زنان باردار در همه گروه های سنی) از طريق اطلاع رساني به مراكز و ایستگاه ها
بررسی روزانه دستگاههای فشارسنج و گوشی باید از نظر سلامت
در ابتدا پرسشگر باید خود را معرفی کند و اهداف این بررسی را به زبان ساده برای فرد واجد شرایط حاضر در مركز توضیح دهد و سپس در مورد این که آیا فرد در گروه سنی 30 سال و بالاتر(متولدين 1368/12/29 و قبل از آن) قرار دارد یا مبتلا به بیماری کلیوی است(در هر سنی) یا در صورت زن بودن آیا باردار است(در هر سنی)، سوال کند و در صورتی که فرد در گروه سنی مورد نظر است یا سابقه بیماری کلیوی دارد یا زن باردار است،
قبل از مصاحبه، محرمانه بودن اطلاعات را یاد آوری کند و رضایت افراد را برای شرکت در "پرسشگری و اندازه گیری جسمی" به طور شفاهی اخذ کند(با بیان عبارتی مشابه اینکه اجازه می دهید چند سوال از شما بپرسم و فشارخونتان را اندازه گیری کنم؟)
اسلاید 12 :
دستورالعمل پرسشگری- ادامه
در ضمن هیچگونه وعدهای بجز آگاه نمودن فرد از نتایج سنجشهای جسمی به او داده نشود.
در صورت همکاری و مشارکت افراد مصاحبه شونده، از آنها تشکر و قدردانی شود و در صورت لزوم قرار ملاقاتهای بعدی براي بررسیهای تكميلي گذاشته شود.
دقت بفرمایید که نحوه برخورد همکاران عزیز با مردم دیدگاه آنها را نسبت به نظام سلامت ترسیم می کند، لذا یکی از مهمترین راههای جلب اعتماد مردم برقراری ارتباط توام با احترام به آنها است.
مصاحبه با خانم ها توسط پرسشگران زن و مصاحبه با آقایان توسط پرسشگران مرد انجام شود.
از آنجا که وسیله ارتباط با مراجعه کنندگان شماره تلفن همراهی است که معرفی می کنند باید به ایشان یادآور شد که پیام های آموزشی به این شماره تلفن ارسال خواهد شد.
لازم است در مورد وجود سایر افراد 30 سال و بالاتر در خانواده سوال گردد و اگر افرادی در گروه سنی فوق و یا مبتلا به بیماری کلیوی و یا زن باردار در خانواده وجود داشته باشند، براي بررسي دعوت شوند.
اسلاید 13 :
دستورالعمل پرسشگری- مراحل
در ابتدا از فرد بخواهيد بر روي صندلي آرام بنشيند و شرایط آمادگی برای اندازه گیری فشارخون همچون عدم استعمال دخانیات یا نوشیدن چای/قهوه و..را سئوال کنید.
سوالات را به ترتیبی که در خدمت 8264 مشاهده میشود از وي بپرسید.
بعد از تكميل سوالات پرسشنامه و حدود 5 دقيقه استراحت فرد، فشارخون فرد را اندازه گیری و ثبت کنید.
به هیچ وجه اعداد حاصل از اندازه گیری را گرد نکنید. دقیقاً اعدادی که در نمایشگر دستگاه فشارسنج دیده می شود را بصورت 3 رقمی ثبت نمائید
در کارت های کوچکی که برای ارائه به افراد تهیه شده میانگین فشارخون را دقیقا بصورت 3 رقمی یادداشت نمائید. برحسب نتیجه ارزیابی روی کارت نوع ارجاع را تیک بزنید و کارت را به فرد بدهید.
اسلاید 14 :
اندازه گيري فشارخون
وسيله مورد نياز: در کلیه ایستگاه ها از فشارسنج الکترونیک(دیجیتالی) با کاف متوسط یا بزرگ استفاده می شود.
تذکر مهم : اندازه گیری خانم ها توسط پرسشگر زن و اندازه گیری آقايان توسط پرسشگر مرد انجام شود.
ابتدا باید از کارکرد درست وسایل اندازه گیری اطمینان حاصل شود.
مراحل اندازه گیری فشارخون:
1-پرسش در مورد رعايت شرايط قبل از اندازه گيري فشارخون
2- از فرد خواسته شود 5 دقیقه آرام بنشیند. (در اين زمان مي توان سوالات پرسشنامه را تكميل كرد)
3-اندازه گيري فشارخون نوبت اول
4-اندازه گيري فشارخون نوبت دوم (در صورتي كه در نوبت اول فشارخون سيستول 140 ميلي متر جيوه و بيشتر و يا فشارخون دياستول 90 ميلي متر جيوه و بيشتر باشد)
5-محاسبه ميانگين فشارخون (توسط نرم افزار محاسبه می شود و طبق آن راهنمایی انجام میگردد)
اسلاید 15 :
اقدامات بعد از اندازه گیری فشارخون و ثبت خدمت
بعد از اندازه گیری فشارخون و ثبت خدمت، بر حسب نتایج یکی از حالت های زیر توسط سامانه پیشنهاد میشود:
الف-اگر فشارخون نوبت اول كمتر از 140/90 ميلي متر جيوه باشد، در این وضعیت دو حالت مفروض است:
اگر فرد مبتلا به بیماری فشارخون باشد، چون فشارخون بيمار كنترل شده است، نياز به ارجاع نيست ولي به عنوان يك بيمار مبتلا به فشارخون(و هم چنين فرد در معرض خطر بيماري قلبي عروقي) بايد در مورد پای بندی به درمان و رعایت شيوه زندگي سالم به وی آموزش داده شود.
اگر فرد مبتلا به بیماری فشارخون بالا نباشد، بايد در مورد شيوه زندگي سالم به وی آموزش داده شود. در این افراد اگر فشارخون كمتر از 120/80 ميلي متر جيوه باشد به وی توصیه شود، سالانه برای اندازه گیری فشارخون به پزشک مراجعه کند. و اگر فشارخون بين 120/80 ميلي متر جيوه و 139/89 ميلي متر جيوه باشد(مرحله پیش فشارخون بالا)، به وی توصیه شود در هر مراجعه به پزشک، درخواست کند فشارخون وی اندازه گیری شود یا حداکثر سالانه به پزشک مراجعه کند. افرادی که در وضعیت پیش فشارخون بالا هستند مستعد ابتلا به پرفشاری خون هستند و لذا اصلاح شیوه زندگی باید به آنها توصیه گردد.
به افرادي كه فشارخون نوبت اول يا ميانگين دو نوبت اول و دوم آنها كمتر از 140/90 ميلي متر جيوه است، علاوه بر آموزش اصلاح شیوه زندگی، برگههای آموزشي مخصوص اين گروه ها تحويل داده شود.
اسلاید 16 :
شرایط ارجاع به پزشك
ب-اگر میانگین فشارخون 140/90 ميلي متر جيوه و بیشتر باشد، در این وضعیت دو حالت مفروض است:
اگر فرد بیمار قبلی نباشد:
1-در صورتي كه فشارخون 140/90 ميلي مترجيوه تا 179/109 ميلي متر جيوه باشد، براي بررسي بيشتر و تعيين ابتلاء به بيماري فشارخون بالا، توصیه کنید، حتما" طی هفت روز آینده به پزشک نزدیکترین مرکز خدمات جامع سلامت محل زندگی خود مراجعه كند.
2-اگر فشارخون سيستول180 ميلي متر جيوه و بيشتر و يا فشارخون دياستول110 ميلي متر جيوه و بيشتر باشد، توصیه کنید حتما" طی همان روز به نزدیکترین پزشک، مرکز خدمات جامع سلامت، درمانگاه یا بیمارستان مراجعه كند.
3- اگر فشارخون سيستول220 ميلي متر جيوه و بيشتر و يا فشارخون دياستول130 ميلي متر جيوه و بيشتر باشد، با اورژانس تماس بگیرید.
4-به این افراد، علاوه بر آموزش اصلاح شیوه زندگی، برگه های آموزشي مخصوص افراد مشکوک به بیماری فشارخون بالا، یا بیمار مبتلا به فشارخون بالا تحويل داده شود.
اسلاید 17 :
شرایط ارجاع به پزشك-ادامه
اگر فرد بیمار قبلی باشد:
1-در صورتي كه فشارخون 140/90 ميلي مترجيوه تا 179/109 ميلي متر جيوه باشد، به فرد توصيه شود داروهای خود را بطور منظم مصرف کند و توصیه کنید حتما" طی هفت روز آینده به پزشک نزدیکترین مرکز خدمات جامع سلامت محل زندگی خود مراجعه كند.
2-اگر فشارخون سيستول 180 ميلي متر جيوه و بيشتر و يا فشارخون دياستول 110 ميلي متر جيوه و بيشتر باشد، توصيه شود تا هرچه سریع تر طی همان روز به نزدیکترین پزشک، مرکز خدمات جامع سلامت، درمانگاه یا بیمارستان مراجعه كند.
3- اگر فشارخون سيستول220 ميلي متر جيوه و بيشتر و يا فشارخون دياستول130ميلي متر جيوه و بيشتر باشد، با اورژانس تماس بگیرید.
4- به بیماران مبتلا به فشارخون بالا، علاوه بر آموزش اصلاح شیوه زندگی، برگه های آموزشي مخصوص بیماران تحويل داده شود.
اسلاید 18 :
نکات مورد توجه
در زنان باردار اندازه گيري فشارخون در وضعيت نشسته يا درازكشيده به پهلوي چپ انجام مي شود.
اقدامات در زنان باردار و افراد معمولي مشابه است. يعني در صورتي كه ميانگين فشارخون ۱۴۰/۹۰ ميلي متر جيوه و بيشتر باشد ، بايد به پزشك ارجاع شوند.
لازم است به افرادی که مایل به مراجعه به پزشک خارج از مرکز خدمات جامع سلامت هستند توصیه شود که نتیجه بیماریایی خود را به مرکز خدمات جامع سلامت نزدیک محل زندگی خود که تحت پوشش آن هستند، اطلاع دهند.
در اطلاع رسانی قبل از مراجعه به مراکز ارزیابی می توان از روش های اطلاع رسانی مانند ارسال پیامک، تیزر، نصب پلاکارد،.. برای آگاهی گروه های هدف استفاده کرد. در این پیام ها شرایط قبل از اندازه گیری فشارخون، پوشیدن لباس هایی که دارای آستین گشاد باشند و همراه داشتن کارت ملی باید اطلاع رسانی گردد.
اسلاید 19 :
بخش سوم
راهنمای اندازه گیری فشارخون
اسلاید 20 :
تعریف فشارخون بالا و علل ایجاد آن
براي اين كه خون در شریان ها(سرخرگ ها) جریان پیدا کند و اکسیژن و مواد غذایی را به قسمت های مختلف بدن برساند، به نيرويي نیاز دارد که به آن فشارخون گفته می شود. عامل مولد فشارخون در بدن قلب است.
فشارخون به دو عامل مهم بستگي دارد: برونده قلب و مقاومت جدار رگ. با تغيير هر یک از این دو عامل، مقدار فشارخون تغيير مي كند.
هنگامی که قلب منقبض مي شود، خون وارد شریان ها شده و فشارخون به حداكثر مقدار خود مي رسد كه به آن فشارخون سيستول مي گويند. در زمان استراحت قلب كه خون وارد شریان ها نمي شود، با خروج تدريجي خون مقدار فشارخون به حداقل مي رسد كه به آن فشارخون دياستول مي گويند.
فشارخون در طول روز تحت تاثير عوامل مختلفي مانند وضعيت قرارگیری بدن، فعاليت مغز، فعاليت دستگاه گوارش، فعاليت عضلات بدن، محرک های عصبی، درد، مثانه پر، و نیز عوامل محيطي مانند دماي هوا، ميزان سروصدا، میزان مصرف دخانيات، الكل، قهوه و داروها قرار می گیرد.
فشارخون بالا یا پرفشاری خون به دو نوع اوليه و ثانويه تقسيم مي شود.
در نوع اوليه كه 90 تا 95% موارد فشارخون بالاست، افزايش فشارخون علت مشخصي ندارد ولي عوامل خطري مانند زمينه ارثي و خانوادگي فشارخون بالا، مصرف زیاد نمك، چاقي و ديابت در بروز آن نقش دارند.
در نوع ثانويه اغلب تغيير در ترشح هورمون ها و يا كاركرد كليه ها عامل بالا رفتن فشارخون است و می تواند ناشي از یک بيماري زمينه اي مانند كم كاري یا پركاري تيروئيد، فئوكروموسيتوم (نوعی تومور غده فوق کلیه)، كواركتاسيون آئورت، و یا سایر بیماریها باشد.معمولاً با درمان بیماری زمینه ای، فشارخون در این بیماران به مقدار طبيعي بازمی گردد.
