بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
درآمدی بر ارتباط عدالت اجتماعی و مدیریت دولتی
بسم الله الرحمن الرحیم
اسلاید 2 :
عدالت اجتماعی ارزشی است مطلق که جهت دهنده و ارزش گذار فعالیت های بشری است.
عدالت یک مشترک لفظی است که از نگاههای مختلف، بیانگر وضع مطلوب است. از نظر ایدئولوژی اسلامی، وضع مطلوب حقیقت دارد.
این وضع مطلوب، عینیت خارجی ندارد اما مابه الانتزاع خارجی دارد که همان مصالح و مفاسد حقیقی امور است.
مصالح و مفاسد امور نیز ذیل عنوان مصلحت، تابعی از ثابتات و متغیرات هستند که فتح بابی به حوزه Context است.
صاحبنظران مختلف، عدالت را به نحوی تعبیر کرده اند. این تعبیرات در قالب تعاریف یا همان نظریات عدالت بیان شده اند: انصاف، برابری، تناسب، شایستگی، استحقاق، اعطای حق و . .
این دسته از نظریات در حوزه چیستی و مفهوم عدالت قرار گرفته و به بحث در مورد ماهیت پدیده عدالت به عنوان مفهومی پیچیده و گسترده می پردازند.
تجلی این ارزش در خط مشی ها و برنامه ها، نتایج و فرایندهای مختلفی را به دنبال دارد که گاه ممکن است با یکدیگر معارض باشند.
ارزشی به نام «عدالت»
اسلاید 3 :
جایگاه موضوعی عدالت اجتماعی در مدیریت دولتی
جایگاه عدالت اجتماعی در مطالعات مدیریت دولتی
جایگاه عدالت اجتماعی در متون درسی و دوره های آموزشی مدیریت دولتی
عدالت اجتماعی و مدیریت دولتی
اسلاید 4 :
اگر بپذیریم که حیات و قوام جامعه به استحکام مولفه ها و عناصر سازنده آن است، عدالت عامل بقا و حیات جامعه خواهد بود زیرا عدالت است که مردم را کنار یکدیگر منسجم می سازد؛ در حالیکه بی عدالتی آنان را متفرق کرده و بقای جامعه را مورد تهدید قرار می دهد. بنابراین حکومت به مثابه نماینده جامعه ای متشکل از افرادی با اهداف، سلیقه ها، خواسته ها، توانایی ها و قابلیت های گوناگون مسئول تحقق عدالت اجتماعی است.
آنچه رصد مباحث رایج درباره عدالت را ضروری می سازد، تاثیر عمیق این مباحث بر مکاتب این رشته علمی است تا جایی که می توان گفت شکل گیری رویکردهای مختلف به مدیریت دولتی تا میزان قابل توجهی تحت تاثیر دیدگاه ها و اجماع نظرات دانشمندان این حوزه علمی درباره مفاهیمی اساسی چون عدالت، آزادی و رفاه بوده است. به بیان دیگر آنچه در آرای مکاتب فلسفی مختلف پیرامون ماهیت عدالت و وظایف حکومت درباره تحقق و سنجش آن بیان شده است به آرامی و روشنی در مجادلات صاحبنظران مدیریت دولتی نیز ظاهر شده و منجر به شکل گیری پارادایم ها یا شبه پارادایم ها در این حوزه گشته است.(پورعزت1، 1387؛ 413-414). مهمترین پارادایم اثرگرفته از عدالت، اداره امور عمومی نوین است.
ضرورت عدالت اجتماعی در مدیریت دولتی
اسلاید 5 :
آنچه که می تواند مورد نظر باشد:
رابطه فرد با دیگران.
کیفیت کارکرد نهادهای اجتماعی (فرایندها و نظام ها): نهاد یک فرایند اجتماعی و تعادل پایدار است که برایند عوامل اجتماعی است. اراده افراد زیادی در آن دخیل است. مثل یک قانون عادلانه یا ناعادلانه.
ساختار نهادها و نظام کلی اجتماعی در تطبیق با سایر نهادها: اصل وجود یا نحوه تاسیس آن در کلیت نظام اجتماعی. مثل عادلانه بودن یا نبودن حق قانونگذاری و وجود نهاد قانونگذار، تفکیک قوا.
وضعیت نهایی توزیع بهره مندی ها یا محدودیت های اجتماعی (توسلی، 1375، 41-50)
ساختار نهادها و نظام کلی اجتماعی در تطبیق با شرایط جامعه
اساس نیاز مدیریت دولتی به عدالت اجتماعی:
ضرورت وجود حکومت
ضرورت وجود عدالت اجتماعی برای بقای حکومت
جایگاه موضوعی عدالت اجتماعی در مدیریت دولتی
اسلاید 6 :
در رشته مدیریت دولتی، موضوع عدالت اجتماعی چندان مطمح نظر نبوده است و به آن به صورت جدی پرداخته نشده است.
بیشترین حوزه اثر نظریه های عدالت را می توان در پارادایم اداره عمومی نوین و در آراء فردریکسون بررسی کرد.
تاکید وی بر ارزش برابری، اخلاق و مشارکت شهروندی.
جایگاه عدالت اجتماعی در مطالعات مدیریت دولتی
اسلاید 7 :
رابطه بین اداره عمومی نوین و عدالت اجتماعی بسیار قوی است چنانکه شفریتز و راسل اداره عمومی نوین را اینگونه بیان کرده اند:
«جنبش آکادمیک برای عدالت اجتماعی در عملکرد و خدمات دهی عمومی»
این پارادایم برای مدیر فعالی است که در جهت عدالت اجتماعی به سمت تغییر بوروکرات های سنتی بی طرف می رود(Wooldridge & Gooden, 2009; 224). در واقع این مدیران دولتی هستند که به ایجاد یک جامعه عادلانه و منصفانه کمک می کنند. مدخل ورود عدالت به مدیریت دولتی در تاریخ ادبیات آن، همزمان با رشد این تفکر بود که دولت خوب، برای تک تک افراد خوب است و هر گونه جانبداری و بی انصافی نسبت به افراد، نامناسب و ناعادلانه است (Frederickson, 2005; 31-32).
اسلاید 8 :
افرادی دیگر هم به ندرت به این مساله پرداخته اند.
مثلا روزنبلوم: محور اصلی مدیریت، حاکمیت قانون است و باید از قانون تبعیت کرد و برای مدیران، اندیشیدن به عدالت اجتماعی معنایی ندارد چون نمی توانند کاری کنند. آنها تنها باید قانون را اجرا کنند نه چیز دیگری. پس عدالت اجتماعی محور نیست بلکه محور، قانون است. Svara & Brunet,2005 ;253-258)).
وی تعریف تناسب را هم نپذیرفته و نظرش در برابری و حمایت برابر است. در مجموع نظر وی در مدیریت دولتی، اجرای قانون است و اگر هم عدالتی تعریف شود، ناظر به برابری است.
اسلاید 9 :
هنری فایول در اصول عمومی مدیریت خود، برابری و انصاف را یکی از اصول چهارده گانه خود می داند(Frederickson, 2005; 31). این مساله ناظر به ابعاد داخلی یک سازمان و متوجه انصاف در برخورد با کارکنان بود.
Wooldridge & Gooden نیز ماهیت عدالت اجتماعی در مدیریت دولتی و خط مشی گذاری دولتی را چنین بیان کرده اند که این ماهیت، دو بُعد دارد: یکی ماهیت تجربی عدالت اجتماعی. دوم هم ماهیت هنجاری عدالت اجتماعی که متمرکز بر ساختار نهادهایی است که منجر به رفع بی عدالتی های اجتماعی می شوند. در بعد عملی، عدالت ناظر به بیطرفی در خصوص اقلیتها و جنسیت و طبقه درآمدی است. اما ماهیت هنجاری عدالت در مدیریت دولتی ناظر به این است که چگونه بیعدالتی اجتماعی در حوزه ای خاص کاهش می یابد (Wooldridge & Gooden, 2009; 225-227).
Johnson and Borrego در مقاله خود به بیان مساله عدالت هنجاری در حوزه نژادها، تنوع جمعیتی، جامعه چند فرهنگی و . می پردازند.
اسلاید 10 :
اولین آثار عدالت، به کنفرانس مدیریت دولتی مینوبروک1 (دهه 1960) برمی گردد. جایی که والدو، فردیکسون و تعدادی دیگر از اندیشمندان مدیریت دولتی فضایی را فراهم می کنند و مساله عدالت طرح می شود (Wooldridge & Gooden, 2009; 223). نگاه آنها متاثر از نظریه عدالت رالز است. فردریکسون، یکی از مهم ترین عناصر اداره امور دولتی نوین(NPA) را برابری اجتماعی است.
تئوری عدالت رالز از دو زاویه قابل توجه است: 1. نقش تئوری رالز در تکامل مدیریت دولتی در دوره بعد از جنگ جهانی. 2. خدماتی که این تئوری می تواند ارائه دهد. بسیاری از اندیشمندان مدیریت دولتی، به رالز مراجعه کرده و کار او را مورد توجه قرار داده اند. شاید بیشترین تاثیر از نظریه رالز را جورج فردریکسون به خود اختصاص داده باشد اما این بدان معنی نیست که تنها اوست و فقط اوست که توانسته، نظریه رالز را به خوبی وارد مدیریت دولتی کند بلکه فردریکسون مدخلی است مهم، برای ورود به حوزه عدالت در مدیریت دولتی.
رالز، فردریکسون و اداره عمومی نوین
اسلاید 11 :
رالز به صورت محدود به مطالعه و عمل حکمرانی در سازمانهای پیچیده پرداخته است.
در حوزه نهادهای دولتی وی تنها به اصول قانونی سنتی مثل تفکیک قوا یا حاکمیت قانون اشاره دارد.
در حوزه عملکردی دولت، وی بین وظایف اقتصادی دولت تمایز قائل می شود. این تمایز به عدم دخالت و نیز دخالت دولت در حوزه اقتصاد مطابق نگاه لیبرالیستی مربوط می شود.
رالز تصمیم گیری مدیریتی را به عنوان شکل خاصی از تعقل گرایی سیاسی که محدودیت های خاص خود را دارد تعریف نمی کند بلکه اداره و تصمیم اداری را ناظر به اجرای قوانین بالادستی میداند.
وی همچنین، وابستگی جامعه به شکلی از مدیریت دولتی که مبتنی بر اصول نفع انگارانه کلاسیک بنتهام و هیوم است را نفی می کند. وی به سیاست اداری نفع انگارانه منتقد است: اول اینکه رد می کند که نهادهای شکل دهنده ساختار اولیه و اصلی یک جامعه مطلوب، باید به مدیریت منابع اجتماعی جامعه به صورت کارا بپردازند. دوم اینکه این اداره کارا، در خدمت اغراض بیطرفانه نیست بلکه جهت دار است (Esquith, 1997; 328-329).
اسلاید 12 :
اداره امور دولتی کلاسیک به دنبال پاسخ به دو سوال بود: اینکه چگونه می توانیم خدمات بهتری را ارائه کنیم(کارایی) و چگونه می توان هزینه یک خدمت را کاست (صرفه جویی)؟ اما اداره امور دولتی نوین سوال دیگری را نیز افزود: آیا این خدمت، برابری اجتماعی را افزایش می دهد؟
در سال 1989، فردریکسون، نه مقوله مهم را برای اداره امور دولتی بیان می کند. سه مقوله «برابری اجتماعی، اخلاق و مشارکت شهروندی» را می توان به عنوان حوزه های اثر تئوری عدالت رالز در اندیشه وی و مدیریت دولتی دانست. وی بیان می کند که شهروندان باید حق انتخاب بیشتری در خدمات عمومی داشته باشند. بوروکراسی ها باید پاسخگوتر باشند. اراده شهروندان باید در تغییرات قدرت دخیل باشد. مسائلی از قبیل طبقات اقتصادی یا مسائل نژادی نباید در توزیع خدمات تاثیر بگذارند. و بنابراین فردریکسون به اصول عدالت اجتماعی رالز بازگشت (Esquith, 1997; 331-333).
این ایده برخاسته از نقد وی به لیبرالیسم مطلوبیت گرای بنتهامی بود و تمایل وی به قرائت جدیدی از لیبرالیسم که بتواند آزادی و برابری را با یکدیگر پیوند دهد؛ دو مساله ای که در ظاهر دو سر یک طیف بودند.
اسلاید 13 :
وی معتقد است که ایده انصاف نظریه رالز به خوبی مساله پویایی و چرخش قدرت را هدف گرفته است. این همان چیزی است که در لیبرالیسم کلاسیک تامین نمی شود. لذا اداره امور دولتی نوین به دنبال یافتن این نوع از دموکراسی است. نکته مهم این است که رالز به دنبال قرائت جدیدی از لیبرالیسم بود و فردریکسون به دنبال اجرای این نظریه در حوزه مدیریت جامعه. وی به دنبال تلفیق پلورالیزم و آزادی با مسائلی از قبیل حمایت از اقلیت ها بود. این همان چیزی است که در تلفیق آزادی و برابری نیز مطرح شد. از طرف دیگر، فردریکسون می خواست تا سطح موجود اخلاق را در شهروندان و نیز افراد ارائه کننده خدمات ارتقا دهد.
فردریکسون معتقد بود که عدالت در مدیریت دولتی تنها نباید محدود به عدالت اداری شود. عدالت اداری تنها محل رفع منازعات در حوزه مدیریت است که دادگاه با حکمی، به نتیجه پایان می بخشد. اما او بیان داشته که این عدالت باید در رفتار و نهاد خدمتگزاران عمومی و نیز شهروندان استقرار یابد و عدالت باید نصب العین مدیران دولتی در اجرا باشد.
نکته مهم دیگری وجود دارد و آن اینکه ورود این دسته اصول نظریه عدالت رالز به مدیریت دولتی همزمان با ایجاد یک سری مزایا، محدودیت هایی را نیز بر مدیریت دولتی تحمیل میکرد: با ورود مشارکت شهروندی، اخذ تصمیم چگونه انجام خواهد پذیرفت؟ چه روشی اخلاقی، برای این گفتگوها وجود دارد؟ فردریکسون برای حل این سوالات، مجدداً دست به دامان نظریه رالز شد و قراردادگرایی اجتماعی رالز را راه حل این مشکلات دانست. باید توجه داشت که همان دسته نقدهای نظریه رالز، مطمئنا به نظریات فردریکسون و اداره امور دولتی نوین وارد خواهد بود(Esquith, 1997; 333-337).
اسلاید 14 :
به تناسب اینکه افراد معدودی در خصوص عدالت اجتماعی در مدیریت دولتی سخن رانده اند، نباید توقع داشت که در دوره های آموزشی مدیریت دولتی هم جایی برای عدالت اجتماعی باشد. باید توجه داشت که طرح عدالت اجتماعی متناسب با نظر فردریکسون با وسعت خود در سه قالب قابل آموزش است: مباحث اخلاق اداری، خصوص مساله عدالت اجتماعی و نظریات آن و شاخص های کاربردی عدالت اجتماعی و سوم هم مباحث مشارکت شهروندی. اخلاق اداری و مشارکت شهروندی را به طور گسترده در متون آموزشی مدیریت دولتی می توان مشاهده کرد اما در باب نظریات و شاخصهای عدالت، چندان کار شاخصی موجود نمی باشد.
NASPAA به عنوان سازمانی که برنامه های آموزشی مدیریت دولتی را اعلام می دارد، بیان می کند: دوره هایی که در آموزش مدیریت دولتی برقرار است باید عدالت اجتماعی را نیز در خود جای دهد. در هر حال رشد پژوهش در عدالت اجتماعی به شدت به آموزش عدالت اجتماعی در نهادهای آموزشی دارد. ما هم نیاز به انجمن های تخصصی و هم نیاز به نهادهای آموزشی در این زمینه داریم (Wooldridge & Gooden, 2009; 230).
در کشورهای غربی دوره های عدالت و مدیریت دولتی وجود دارند که تا حد زیادی به عدالت اداری ذیل مجموعه مباحث حقوق عمومی، می پردازند اما متون آموزشی هنوز تغییر خاصی نیافته اند. در ایران هم عدالت پژوهی بسیار کند پیش می رود و نهادهای علمی تخصصی برای این مساله وجود ندارند. به تبع این مساله در مدیریت دولتی هم مباحث عدالت بسیار مورد بی توجهی قرار گرفته است؛ به حدی که نه تنها متون آموزشی در این خصوص به چشم نمی خورند بلکه هنوز اساتید این رشته در وجود نسبتی بین عدالت و مدیریت دولتی در شک و شبهه به سر می برند.
عدالت اجتماعی در متون درسی و دوره های آموزشی مدیریت دولتی
اسلاید 15 :
میزان مطالعات عدالت پژوهی در ایران
اسلاید 17 :
اهم موضوعات عدالت سازمانی در غرب و ایران:
ادارک: عدالت سازمانی
واقعیت: عدالت جنسیتی، تنوع، نژادی و .
تعداد مقالات حوزه عدالت سازمانی فارسی: حدود 55 مقاله
اما.
موضوعات عدالت پژوهشی چه می تواند باشد؟
عدالت در مدیریت
اسلاید 18 :
چیستی و مفهوم شناسی عدالت سازمانی
مفهوم شناسی عدالت در مدیریت
مفهوم شناسی عدالت سازمانی
فلسفه عدالت در مدیریت
فلسفه عدالت سازمانی
در اسلام
در غرب (وضعیت موجود)
مبانی ارزش شناختی عدالت در مدیریت: تبیین نسبت اخلاق و عدالت در مدیریت؛ دوگانگی یا ارتباط
گونه شناسی نظریات عدالت سازمانی/ عدالت در مدیریت
روش شناسی عدالت پژوهی در مدیریت
موضوعات عدالت پژوهی در مدیریت
اسلاید 19 :
7. ترابط عدالت در مدیریت با سایر مفاهیم مدیریت
کارایی
اثربخشی
رفتار شهروندی
سرمایه اجتماعی
آزادی و دموکراسی
برابری
تصمیم گیری و اولویت گذاری
فرهنگ
رقابت
انگیزش
موضوعات عدالت پژوهی در مدیریت
بازار و بخش خصوصی
تعاون
حق
عقلانیت
انصاف
بهره وری
قانون
شایسته سالاری
ساختار
مدیریت منابع انسانی
ادراک
عدالت جغرافیایی/ منطقه ای
اسلاید 20 :
8. چگونگی تحقق عدالت در سازمان
تجارب موفق در زمینه تحقق
شاخصها و معیارهای عدالت سازمانی
الزامات پیشینی
ابزارها
علل بروز بی عدالتی
مصادیق بی عدالتی در مدیریت
اقتضائات اجرای عدالت در یک حوزه خاص سازمان و مدیریت
9. پیامدهای بی عدالتی در مدیریت
10. عرصه های عدالت سازمانی و نیز عدالت در مدیریت(نحوه ورود و بسط عدالت در عرصه سازمان و مدیریت)
11. ابعاد عدالت سازمانی: رفتاری، ساختاری، محیطی و .
موضوعات عدالت پژوهی در مدیریت
