بخشی از مقاله
كاربردليكا درساختمان
ليكا چيست؟
امروزه دانه هاى سبك خاك رس منبسط شده در بيش از 30 كشور جهان با نامهاى تجارى گوناگون توليد و عرضه مى شوند. در اروپا و آمريكا اين دانه ها را با عناوينى نظير لايتگ، ليكا، آگلايت و آرژكس مى شناسند. اين دانه ها به طور مشابه در ايران با نام ليكا توليد مى شوند.
دانه خاك رس منبسط شده سبك( LECA ( Light Expanded Clay Aggregate
ويژگى هاى اين دانه ها باعث شده است تا در طيف وسيعى از كارهاى عمرانى و صنعتى به كار روند. در اين نگاشت برخى مسائل اساسى در مورد توليد و مصرف ليكا بررسى مى گردد.
)ليكا چيست؟ يكى از روشهاى تهيه دانه هاى سبك استفاده از كوره گردان است. وقتى برخى از انواع رس با دانه هايى به ريزى صفر تا دو ميكرون در دماى بالاتر از 1000 درجه سانتى گراد در اين كوره ها حرارت مى بينند، گازهاى ايجاد شده در داخل آنها منبسط مى شوند و هزاران سلول هواى ريز تشكيل مى دهند. با سرد شدن مصالح، اين سلولها باقى مى مانند و سطح آنها سخت مى شود.
مهم ترين ويژگى هاى ليكا عبارتند از : وزن كم، عايق حرارت، عايق صوت، بازدارنده نفوذ رطوبت، مقاومت در برابر يخ زدگى، تراكم ناپذيرى تحت فشار ثابت و دائمى، فسادناپذيرى، مقاوت در برابر آتش و PH نزديك به نرمال. وزن كم اين دانه ها و در نتيجه هزينه حمل پائين آن باعث شده است تا از ليكا در پر كردن فضاهاى خالى استفاده شود. در كاربردهاى خاص نظير زير سازى ساختمان و تسطيح و شيب بندى بام، خواص عايق حرارتى و دوام ليكا مشخصات فنى مناسبى براى آن فراهم مى كند. در راهسازى نيز از تراكم ناپذيرى ليكا براى كنترل نشست پلاستيك بسترهاى سست استفاده مى شود. همچنين جذب آب مناسب ، تخلخل و دوام ليكا آن را براى كشاورزى بدون خاك مناسب ساخته است. همين خواص باعث شده است تا در تصفيه فاضلابهاى خانگى از فيلترهاى ساخته شده از ليكا استفاده شود.
) ويژگيهاى بتن ليكا
خواص ليكا باعث شده است تا بتن سبك ليكا كاربردهاى فراوانى داشته باشد. مهم ترين ويژگى هاى بتن ليكا عبارتند از:وزن كم، سهولت حمل و نقل، بهره ورى بالا هنگام اجرا، سطح مناسب براى اندود كارى، مقاومت و باربرى، عايق حرارت، مقاومت در برابر آتش، عايق صدا ،مقاومت در برابر يخ زدگى، بازدارندگى در برابر نفوذ رطوبت و دوام در برابر مواد آهكى.
متناسب با وزن و مقاومت مورد نظر از بتن سبك ليكا به عنوان پر كننده ، عايق و يا باربر استفاده مى شود. بتن ليكا مى تواند در جا ريخته شود و يا بصورت بلوك، اجزاى ساختمانى وساير قطعات پيش ساخته بكار رود. در هر مورد متناسب با كاربرد و روش اجرا از دانه بندى هاى مناسب ليكا استفاده مى شود.
بتن هاى پر كننده و عايق اغلب در پى سازى و زير سازى ساختمان، شيب بندى كف و بام، بلوك ها يا اجزاى ديوارهاى جدا كننده و محيطى غيرباربر به كار مى روند.
در حالى كه از بتن هاى سبك سازه اى – كه البته عايق نيز خواهند بود- در ساخت اجزاى مقاوم نظير بلوك هاى باربر، پانل هاى ديوارى و سقفى مسلح و نيز اسكلت بتن مسلح ساختمانها استفاده مى شود. قابل توجه است كه به دليل الزامات مقاومت و دانه بندى ، تنها با استفاده از دانه هاى ليكا مى توان در ايران بتن سبك سازه اى ساخت.
ليكا در شيب بندى كف و بام
ليكا دانه هاى مدور و سبك رس منبسط شده ايست كه در كوره هاى گردان و در حرارت بالاى 1100درجه سانتى گراد در يكى از مدرن ترين واحدهاى صنعتى ايران توليد مى شود. ليكا فى الواقع پوكه ايست صنعتى و داراى كاربردهاى وسيع در ساختمان و كشاورزى.
ويژگيهاى پوكه صنعتى ليكا
دانه هاى ليكا بشكل تقريبأ مدور و با سطحى زبر و ناهموار است. قشر ميكروسكپى خارجى آن قهوه اى و داحل دانه ها بشكل بافت سلولى و برنگ سياه است.
دانه هاى توليدى كارخانه در اندازه هاى متفاوت و كلأ در چهار نوع دانه بندى (20-10, 10-3, 3-0) ميلى متر و مخلوط(20-0) عرضه مى گردد.
وزن فضايى دانه هاى خشك ليكا بصورت فله و براى دانه بندى 20-10ميلى متر حدود 330كيلوگرم در متر مكعب است، اين سبكى بعلت هواى موجود بين و داخل دانه هاست كه بر حسب دانه بنديها بين 73تا88درصد فضاى كل را اشغال مى كند.
ويژگيهاى مهم دانه هاى ليكا بشرح زير است:
- فوق العاده سبك است .
- غير قابل احتراق و فسادناپذير است.
- بهترين عايق حرارتى است كه تعادل گرما و سرما را در فصول مختلف در داخل ساختمان برقرار مى كند.
- عايق فوق العاده مناسبى براى صدا است
بهترين ماده شناخته شده براى جلوگيرى ار نفوذ رطوبت است.
- مقاومت بسيار عالى در مقابل يخ زدگى
در مقابل فشار مكانيكى دائمى فشرده نمى شود و نسبت درصد هواى موجود ثابت مى ماند.
- ضريب انتقال حرارتى دانه هاى ليكا بصورت فله بر حسب دانه بنديها بين 9 0.0 تا 0.101 W/M.k متغير است.
كاربرد ليكا در صنعت ساختمان
براى شيب بندى كف و پشت بام: پوكه صنعتى ليكا بهترين مصالح ساختمانى براى پوشش كف و سقف پشت بام است. كاربرد انجام پذير بوده و طريقه مصرف آن كاملأ براى معماران و مهندسين شناخته آن بسادگى شده است . لايه ليكا كه بضخامت حدود 10تا15سانتى متر بكار گرفته مى شود بدو طريق سفت مى گردد:
در حالت كارهاى بزرگ
نخست دانه ها با پاشيدن آب خيس و سپس بصورت آزاد و يا در داخل بتونير با سيمان مخلوط مى شود. عيار مخلوط بازاى يكصد كيلوگرم ليكا حدود 16كيلوگرم سيمان است.
به اين مخلوط آنقدر آب اضافه مى كنند تا رنگ آن بصورت حاكسترى تند و شفاف در بيايد.
مخلوط در محل كار قرار مى گيرد و به آرامى با تخته كوب تسطيح مى شود.
بمنظور جلوگيرى از خشك شدن ، اين مخلوط تسطيح شده بطور منظم آب پاشى و يا با ورقه پلاستيكى پوشانده مى شود.
در حالت استقرار يافته
در اين حالت روى لايه ليكائى كه قبلأ خيس و تراز شده مايع سيمان(حدود 60ليترآب بازاى يك كيسه 50كيلوئى سيمان) بمقدار 12ليتر در يك متر مربع سطح، روى لايه ريخته مى شود-بدين ترتيب در هر مرحله 6تا7متر مربع پوشش ليكا آماده مى گردد.
حفاظت آن مانند آنچه در پيش ذكر شد انجام مى گيرد.
براى عايق بندى كف
براى كف هاى چوبى: كف اتاق قبلأ با ورقه اى از پلاستيك يا قير گونى پوشانده مى شود. پس از اطمينان به اينكه كف چوبى قدرت تحمل فشار حدود 35تا40 كيلوگرم بر متر مربع را دارا مى باشد دانه هاى ليكا در داخل كادرها به ضخامت 10تا15 سانتى متر ريخته مىشودوسپس تخته چوبهاى فشرده بضخامت 18 ميلى متر روى كادرهاى چوبى ميخكوب مى گردد.
براى كف هاى شفته اى: در طول اتاق يا سالن بفاصله هاى دو متر تخته هائى بارتفاع 10 تا 15 سانتى متر (ضخامت لايه بتن ليكا) كادر بندى مى شود سپس دانه هاى ليكا در داخل اين كادرها ريخته و به آرامى تخته كوب مى گرددسپس با تخته اى صاف و بطول بيش از 2متر تراز مى شود و در مرحله آخر با دوغاب سيمان عمل تثبيت انجام مى گيرد.
انواع بلوك هاى ديوارى ليكا
مشخصات فنى كد اندازه ها
(سانتى متر) نوع بلوك هاى ساختمانى ليكا
وزن قطعه: 11كيلو گرم
ضخامت ديوار: 19سانتى متر
مجموع وزن يك متر مربع ديوار تمام شده: 165/3kg/m3
تعداد قطعه در ديوار: 9/27 قالب در متر مربع WB 49.3/20 20×19×49 ديوارى توخالى ته پر با سه سوراخ
وزن قطعه: 5/16كيلو گرم
ضخامت ديوار: 19سانتى متر
وزن ديوار: يك متر مربع ديوار تمام شده با ليكا 218 كيلوگرم بر متر مربع
تعداد قطعه در ديوار: 9/27قالب در متر مربع WB 49.0/20 20×19×49 ديوارى توپر
وزن قطعه: 9/6كيلو گرم
ضخامت ديوار: 20سانتى متر
وزن ديوار: يك متر مربع ديوار تمام شده با ليكا 172/5kg/m2 كيلوگرم بر متر مربع
تعداد قطعه در ديوار: 3/11قالب در متر مربع
ليكا در بتن سبك و نيمه سبك
بتن سبك ليكا از مخلوط كردن دانه هاى ليكا با سيمان و آب بدست مى آيد-دوغاب سيمان عمل بهم چسباندن دانه ها به يكديگر و ايجاد پيوستگى در دانه هاى ليكا را انجام مى دهد.
افزايش ماسه بافت بتن را پيوسته تر و در نتيجه تخلخل را كاهش مى دهد. با اين عمل حجم هواى داخل بتن كاهش و در عوض استحكام ساختار بتن افزايش پيدا مى كند . اين نوع بتن ساخته شده از سيمان، ليكا، ماسه و آب، بتن نيمه سبك ناميده مى شود.
اين دو نوع بتن اصولأ براى نيل به هدف سبك كردن در صنعت ساختمان به كار گرفته مى شود. مصرف ليكا ضمن كاهش وزن فضايى بتن هدايت حرارتى بتن را نيز فوق العاده كاهش مى دهد.
مقاومت فشارى
بتن ليكا با وزن فضايى بين 750 تا 1500 كيلوگرم بر متر مكعب داراى مقاومت بسيار عالى است. بطور نمونه بتن ليكايى كه به صورت مكعب 15×15×15 سانتى متربا وزن فضايى1500كيلوگرم بر متر مكعب(وزن خشك) در مركز تحقيقات ساختمان و مسكن ايران تحت آزمايش مقاوت فشارى قرار گرفت، مقاوت 28روزه آن به 208كيلوگرم بر سانتى متر مربع بالغ گرديد.
توليد سه نوع بتن مطابق توصيه فرم (Comite europeen du Beton C.E.B) يا كميته اروپايى بتن با مشخصات زير انجام مى گيرد.
تيپ structural) S) با وزن فضايى 1600تا 1900 كيلوگرم بر متر مكعب و مقاومت فشارى بيشتر از 600 كيلوگرم بر متر مربع
دانه كاربرد بتن هاى ليكا
بتن ليكا داراى كاربردهاى فوق العاده وسيع بوده كه اهم آنها به شرح زير است.
_ شيب بندى و پوشش هاى سقف و كف
_ پركننده سبك و افزايش هواى لايه بندى ها
_ توليد بلوك هاى سبك ساختمانى عايق و باربر
_ پانل هاى ساندويچى پيش ساخته
_ سنگفرش محوطه(دال) و درپوش هاى راه آب و ... غيره
مزاياى كاربرى بتن سبك ليكا
_ وزن فضايى كاهش يافته و راحتى و آسانى حمل و نقل
_ ايزولاسيون حرارتى و بادوام به دليل نسج سلولى دانه ها و توده هواى بسيار زياد بين و داخل دانه ها
_ مقاومت فوق العاده در مقابل آتش و عدم ايجاد گازهاى سمى در آتش سوزى
_ كاهش هزينه هاى دستمزدى و سرعت بخشيدن به كار به دليل سبكى بتن
_ سهولت ماله كشى و اندودهاى سنتى به دليل نسج باز و رويه زبر بتن ليكا
_ مقاومت بسيارخوب در مقابل فشارهاى وارده
_ ضريب هدايت حرارتى فوق العاده پايين
_ عايق بسيار خوب براى صدا با ضريب بسيار مناسب جذب آكوستيك
_ مقاوم در مقابل يخ زدگى، نفوذ رطوبت و مواد آهكى
