بخشی از مقاله
معرفي سمپاش ميكرونر
مقدمه:
باتوجه به مشكلات عديده كار با سمپاشهاي مرسوم از جمله ايجاد ذرات بسيار غيريكنواخت، مصرف آب و سم زياد، تأثيرپذيري كم سمپاشي و نياز به قطعات يدكي گران قيمت همراه با قيمت خريد اوليه بالا ايده استفاده از ديسك چرخان (Spining Disc) براي ايجاد ذرات ريز و يكنواخت 60 سال قبل ارائه گرديد. زماني كه يك فرد انگليسي به نام ادوارد بالس در جاده‌اي خيس با ماشين خود به سمت منزل مي‌رفت و چرخ‌هاي ماشين‌هاي كناري آب جاده را به صورت ذراتي ريز به شيشه‌هاي اتومبيل او پرتاب مي‌نمود، او مشاهده كرد كه مقدار كمي از آب توسط چرخ‌هاي اتومبيل به صورت ذرات ريز
و در عين حال يكنواخت شيشه‌هاي ماشين او را كاملاً پوشاند. وي دريافت كه اگر همين اصل در سمپاشي گياهان بكار رود مقدار كمي از محلول سم مي‌تواند پوششي كامل و يكنواخت را بر روي گياهان ايجاد نمايد. يكي از كمپاني‌هاي معتبر كه نقش اصلي را در توليد انواع سمپاشهاي ميكرونر داشته است، كمپاني ميكرون (MICRON) در انگلستان به مديريت آقاي بالس بوده از سال 1975 تلاش‌هاي ارزنده‌اي در توليد و عرضه انواع سمپاشهاي ميكرونر داشته است.
اصول كار ميكرونر:
سمپاشي با قطرات كنترل شده كه به اختصار CDA
(CONTROLED DROPLED APPLICATION) ناميده مي‌شود روش بسيار مؤثر براي مبارزه با آفات، بيماري‌هاي گياهي و علفهاي هرز مي‌باشد كه ضمن ايجاد ذرات يكنواخت و يكسان، حداقل محلول سم در هكتار را بكار مي‌گيرد. سمپاشهاي مرسوم محدوده‌اي وسيع از قطرات را از نظر اندازه توليد مي‌نمايند. قطرات درشت سم در روي برگ‌ها به يكديگر پيوسته و تشكيل قطرات درشت‌تري مي‌دهند اين قطرات درشت به طرف پايين غلتيده و روي خاك مي‌افتند و سبب آلودگي مي‌شوند. قطرات بسيار ريز نيز در نتيجه بادبردگي (drift) از دسترس هدف دور مي‌شوند. لذا لازم است كه باتوجه به هدف سمپاشي از اندازه مشخصي از قطرات استفاده شود تا نتيجه مطلوب از عمليات بدست آيد. جدول ذيل اندازه مناسب قطر ذرات را باتوجه به نوع آفت نشان مي‌دهد.
حشرات پرنده حشرات روي سطح گياه
(خزنده)
بيماري‌هاي گياهي
علفهاي هرز
50 – 10
ميكرون 150-30
ميكرون 150 – 30
ميكرون 300 – 100
ميكرون
يك روش مؤثر براي كنترل اندازه قطرات در يك محدوده كاملاً مشخص، استفاده از تكنولوژي ميكرونر يا نازلهاي چرخان است. در اين روش مايع سم در وسط يك ديسك چرخان ريخته شده و روي سطح دوار به صورت يك لايه نازك گسترش يافته و به شكل قطراتي كاملاً مجزا در مي‌آيد.
با اين روش اندازه قطرات محلول سم (قطر ذرات) در كنترل خواهد بود و بدليل ايجاد ذرات ريز و كاملاً يكنواخت حجم محلول سم پاشيده شده 20 – 10 برابر كمتر از مقدار مورد استفاده در سمپاشيهاي مرسوم خواهد بود. از ويژگي‌هاي صفحات چرخان وجود شيارهاي فوق‌العاده ظريف در لبه آن است كه همچون مخزني براي محلول سم به شمار مي‌رود و باعث ايجاد ذراتي كاملاً يكنواخت از محلول سم مي‌شود.
ميكرونرها را مي‌توان بر روي انواع سمپاشهاي بوم‌دار پشت تراكتوري، سمپاش اتومايز و همچنين بر روي سمپاشهاي بوم‌دار پشتي نصب نمود. تكنولوژي استفاده از ميكرونر از نظر مناسبت و سازگاري با شرايط كاري كشاورزان ايران از جايگاه بالايي در بين ساير تكنولوژي‌هاي موجود برخوردار است چرا كه باتوجه به خصوصيات كشاورزان همچون ضعف بنيه مالي و پايين بودن سطح سواد ايشان، اين سمپاشها از قيمت خريد اوليه و هزينه تعمير و نگهداري پاييني برخوردارند و كشاورزان با يك آموزش 1 ساعته قادر به كار با اين سمپاشها هستند. هزينه‌هاي عملياتي اينگونه سمپاشها نيز باتوجه به صرفه‌جويي قابل توجه در ميزان محلول مصرفي تا حد زيادي كاهش مي‌يابد.
از نظر سهولت و انعطاف‌پذيري عملياتي نيز از جمله مكانيسم‌هاي ساده، فاقد صدا و لرزش محسوب مي‌شوند و مي‌توان باتوجه به شرايط محصول از ميكرونرها براي سمپاشي زراعت‌هاي كوتاه و بلند و همچنين سمپاشي باغات بخوبي بهره برد.
اصولا سمپاشهائي که درمبارزه با علفهاي هرز مزارع باسموم هورموني ازجمله املاح مختلف علفکش 2,4-D , 2,4-D مورد استفاده قرار ميگيرند تجربه نشان داده است که در اين قبيل سمپاشها بقاياي سموم علفکش هورموني با شستشوي عادي ازبين نرفته و هنگام استفاده مجدد ازاين سمپاشها باسموم حشره کش ،قارچ‌کش و غيره برعليه آفات و بيماري هاي گياهي باقيمانده علفکشهاي مذکور درداخل سمپاش ايجاد خسارت در محصولات زراعي رانموده است و ازآنجائي که اختصاص دادن يک سمپاش فقط براي علفکشهاي هورموني در بسياري از موارد براي کشاورزان مقدور نبوده لذا دراين بررسي مواد مختلف پاککننده و جاذب براي ازبين بردن بقاياي سموم فوق‌الذکر موردآزمايش قرار خواهدگرفت در اين طرح يکي از حساس ترين گياهان درمقابل علفکشهاي هونحوه تنظيم و استفاده صحيح از سمپاشها
با توجه به تنوع ارقام مورد كشت محصولات مختلف زراعي و باغي در دنيا، تنوع اقليم، تنوع آفات و بيماريها و حتي مراحل مختلف زندگي و نوع سموم قابل استفاده و ... سمپاشهاي زيادي در سطح جهان طراحي و ساخته شده كه هر كدام كاربرد خاص خود را دارد. و پرداختن به همه آنها در اين مجال نمي گنجد. بهمين جهت سعي گرديده به سمپاشيهايي كه درمنطقه ساوجبلاغ و مناطق همجوار داراي كاربرد عمومي است. پرداخته شود.
الف) سمپاشهايي كه در امر مبارزه با آفات بيماريها و علفهاي هرز در سطح منطقه مورد استفاده قرار مي گيرند.
1- سمپاش پشت تراكتوري بوم دار
الف ) سوار ( كه ممكن است داراي لانس نيز باشند)
ب ) كششي ( عمدتاً داراي لانس براي سمپاشي مزارع صيفي و باغ هستند)
2- سمپاش توبولاينر
الف ) كششي ( 2000 ليتري)
ب ) سوار ( 800 و 700 ليتري)
3- سمپاش توربيني ( عمدتاً در باغات ميوه براي سمپاشي بين درختان ميوه كاربرد دارند)
4- سمپاش پشتي موتوري
الف) براي محلولپاشي
ب ) براي گردپاشي ( سابقاً در باغات انگور براي پاشيدن گوگرد ميكرونيزه استفاده مي شد).
5- سمپاش پشتي تلمبه اي ساده ( فشار سمپاش با تلمبه زدن تأمين مي شود).
6- سمپاش پشتي تلمبه اي كتابي( فشار سمپاش با تلمبه زدن تأمين مي شود و فشار آن يكنواخت تر است)
7- سمپاش مه پاش ( فوگر)
8- سمپاش فرقوني يا زنبه اي يكصد ليتري
ب ) نحوة كاليبره نمودن سمپاش ها
كاليبره نمودن يا در واقع تعيين مقدار محلول سمي كه توسط سمپاش در يك واحد سطح مشخص ( مثلاً هكتار) بخش مي شود را كاليبره نمودن مي گويند. با توجه به تنوع كاركرد سمپاشها مسلماً كاليبره نمودن سمپاشها با هم متفاوت مي باشد و گاهاً اهداف كاليبره نمودن نيز متغير است برخي از شركتهاي سازنده با طراحي جداولي كه همراه سمپاش ارائه مي شود نحوة كاليبره نمودن را توضيح مي دهند. ولي بطور كلي كاليبره نمودن سمپاشها از يك اصل كلي تبعيت مي نمايد.
براي كاليبره نمودن سمپاشها نسبت به نوع سمپاش مقداري آب ( براي مايع پاشها) در مخزن سمپاش ريخته و مسافتي كه طول آن مشخص باشد سمپاشي مي شود. مسافت طي شده در عرض كار سمپاش ضرب شده و سطح سمپاشي به دست مي آيد. و با استفاده ازتناسب ساده مقدار مصرف محلول سمي در هكتار بدست مي آيد.
مثال : اگر با يك سمپاش 400 ليتري پشت تراكتوري كه عرض كار آن 6 متر است طول 100 متر طي شود و مقدار مصرف محلول سمي 23 ليتر باشد مقدار محلول سمي مورد نياز براي يك هكتار ازروش زير محاسبه مي شود.
كل مساحت سمپاشي شده در مترمربع 600= 100×6
ليتر 383= X
بايستي نازلها و سرعت حركت در زمان كاليبره نمودن و در زمان سمپاشي عمومي پس از آن يكسان باشد در خصوص سمپاشهاي لانس دار نيز مي توان با اندازه گيري مساحتي از باغ يا زراعت كه با 100ليتر با 50 ليتر محلول سمي قابل سمپاشي باشد مقدار پاشش محلول سمي در هكتار را محاسبه نمود. در سمپاشهاي پشت تراكتوري بوم دار توجه به نوع نازل كه دبي و زاويه آن را مشخص ميكند براي تنظيم ارتفاع بوم سمپاش از گياه هدف ضروري است.
• در خصوص سمپاشهاي توبولاينر نيز روش كار تقريباً به همين منوال بوده ولي لازم است در صورت وجود باد در جهت پاشش محلول سمي عرض كار 35 متر و در هواي تقريباً آرام عرض كار بمنظور پوشش كامل 25 متر محاسبه شود.
• براي كاليبره نمودن سمپاشهاي پشتي تلمبه اي بهتر است كل مخزن با آب پر شده و با زدن تلمبه و بالا بردن فشار سمپاش به حد مطلوب اقدام به سمپاشي نمود كه البته در بين كار و تا تخليه كامل سمپاش شايد نياز به چند مرتبه تلمبه زني براي ايجاد فشار مطلوب در مخزن باشد. مساحتي كه با يك مخزن سمپاشي مي گردد از طريق متراژ بدست آورده و آنگاه نسبت به يك هكتار محاسبه مي شود.
سمپاش يكصد ليتري و زنبه اي
اين سمپاشها بطور معمول داراي يك مخزن يكصد ليتري بوده كه با استفاده از موتور بنزيني و يا الكترو پمپ عمل ايجاد فشار در محلول سمي ( در مسير انتقال سم از مخزن به نازل و در محل پمپ) صورت مي گيرد.
• براي كاليبره نمودن اين سمپاشها نيز همانند ساير سمپاشها ، در سرعت حركت مناسب كارگر مساحت سمپاشي شده با حجم معيني از محلول سمي اندازه گيري و نسبت به واحد سطح محاسبه مي كنند.
محلول سمي در سمپاشها به دو صورت مورد استفاده قرار مي گيرد:
1- محلول سمي تحت فشار
الف) تحت فشار در مخزن همانند پشتي تلمبه اي
ب ) تحت فشار در مسير مخزن از پمپ تالانس همانند 100 ليتري
2- محلول سمي بدون فشار
الف ) سمپاش ميكروتري و سمپاش پشت موتوري
• در سمپاشهاي پشتي موتوري نيز بايستي با پر نمودن مخزن سمپاش به اندازه مشخص و با تنظيم اهرم خروجي محلول سمي اقدام به سمپاشي يكنواخت و با سرعت حركت مناسب كرد و در انتها نسبت به متراژ قسمت سمپاشي شده و تعميم آن به يك هكتار اقدام نمود.
• كم و زياد نمودن گاز تغييري در مقدار محلول خروجي ندارد و فقط در زمينه ريز نمودن قطرات محلول سم و كم و زياد نمودن سطح گسترش محلول سمي مؤثر است كه لازم است اهرم گاز را نيز در نقطه اي علامت گذاري نموده تا در سمپاشيهاي بعدي نيز روي همان ميزان تنظيم گردد
سمپاشهاي ميكرونري ( ديسك چرخان):
در سمپاشهاي ميكرونري چه سه ميكرونره و چه چهار ميكرونره ميزان خروج محلول سمي و دور ميكرونرها تقريباً در همه مواقع يكسان بوده و تغييري ندارد. بهمين جهت نكته اساسي در كاليبره نمودن اين سمپاشها حركت رو به جلو كارگر سمپاش مي باشد كه هر چه سرعت بيشتر باشد حجم محلول سمي در هكتار و زمان سمپاشي در هكتار كمتر خواهد بود. افزايش سرعت به حد غير متعارف ضمن جلوگيري از پوشش يكنواخت محلول سمي باعث عدم ريزش تعداد مناسب قطرات سمي در واحد سطح شده و در امر تأثير سم اخلال ايجاد مي كند.
نكته اي كه همواره در زمينه استفاده از سمپاشهاي ميكرونري بايد مدنظر داشت عدم كاربرد اين سمپاش درمواقع وزش باد و بالا بودن دما بويژه در اواسط روز مي باشد.
بهر جهت با اندازه گيري مقدار مشخصي از محلول سمي كه در مساحت معيني از مزرعه استفاده شده مي توان مقدار محلول مورد نياز براي يك هكتار را محاسبه نمود. البته مقدار محلول سمي مصرف شده در واحد سطح در اين سمپاشها با عنايت به تعبيه نازلهاي مختلف براي آفات ، بيماريها يا علفهاي هرز متغير بوده كه براي هر نازل نياز به كاليبره نمودن سمپاش وجود دارد.
سمپاشهاي فوگر:
از ســـمپاشهاي مه پاش قبلاً عمدتاً در انبارهاي غله براي ضدعفوني محصولات انبار شده استفاده مي گرديد ولي به تازگي بنا به راحتي كار ، حجم كار محلول سمي مصرفي در واحد سطح، نفوذ ذرات محلول سم به سطح زيرين شاخ و برگ گياهان و همچنين توان پوشش يكنواخت و كامل سم در سطح قسمتهاي كشت شده در گلخانه ها مورد استفاده قرار مي گيرند. مقدار محلول سمي با توجه به نازلهاي مورد استفاده در فوگر در واحد ساعت تعريف مي شود و هر چه اندازه نازلها بالاتر رود مقدار حجم مصرفي درواحد زمان ( ساعت) بيشتر مي شود حجم محلول سمي مورد نياز براي هر 1000 متر مربع
