بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
مقدمه
تكنولوژي نسبتاً جديدي كه براي مهار آبهاي سطحي به كار گرفته شده است تكنولوژي ساخت سدهاي لاستيكي مي باشد . قبل از اين نوع سدها براي مهار و هدايت آب به سوي زمينهاي وسيع و آبروها ، از دريچه هاي فولادي و تخته هاي چوبي استفاده مي شد كه در جلوي دريچه ها قرار مي گرفت تا آب با فشار بيشتري جريان داشته باشد . در اين كار نيز به نيروي انساني نياز بود و اگر در باز كردن اين دريچه ها تأخيري روي مي داد سيل ايجاد مي شد و دريچه را با خود مي برد .
ايدة استفاده از سدهاي لاستيكي اولين بار در سال 1950 توسط «ايمبرسون» مطرح شد . در سال 1965 اولين سد لاستيكي بادي در ژاپن براي ذخيره سازي آب به بهره برداري رسيد .
هم اكنون در حدود 100 سد لاستيكي در آمريكاي شمالي ، بيش از 1000 سد لاستيكي در ژاپن و خاور دور ، و در مجموع 2600 سد در نقاط مختلف جهان به طور موفقيت آميز در دست بهره برداري ميباشند
اسلاید 2 :
اساس كار سدهاي لاستيكي
اساس كار سدهاي لاستيكي ، استفاده از يك تيوپ بزرگ با فضاي بسته كه با دميدن هوا يا آب به درون تيوپ ، لاستيك متورم مي شود و به صورت ايستاده در مي آيد.
در اين حالت ، لاستيك شبيه يك سازند صلب و به عنوان يك سد يا بند عمل مي كند . سدهاي بادي به علت سهولت در عمليات پر و خالي كردن توسط دمنده هاي هوا ، سرعت عمل در تخليه و يا باد كردن آنها و كاهش هزينه نسبت به سدهايي كه با آب پر مي شود ،ارجحيت دارد. محدوديت هايي از جمله كمبود آب صاف در محل ، آلوده بودن آب ، نبودن آب زيرزميني براي استفاده در تيوپ سدهاي لاستيكي آبي ، در سدهاي لاستيكي بادي وجود ندارد واز اين رو حدود 70 درصد سدهاي لاستيكي جهان از نوع بادي است.
اسلاید 3 :
هدف هاي كلي از ساخت سدهاي لاستيكي :
ذخيره موقت دبي پايه آب رودخانه ها و كاهش هزينه پمپاژ آب به اراضي كشاورزي
جداسازي آب هاي آلوده يا شور از آب شيرين
استفاده از سدهاي لاستيكي براي افزايش ارتفاع سدهاي بتوني موجود به منظور ازدياد حجم ذخيره آب
استفاده از تيوپ لاستيكي به جاي دريچه هاي فولادي
كاهش فرسايش در رودخانه پرشيب
توليد الكتريسته توسط نيروگا ه هاي آبي كوچك.
اسلاید 4 :
بررسي امكان احداث سدهاي لاستيكي در ايران:
امكان اجراي طرح هاي سد لاستيكي در كشور ، اعم از سواحل شمالي ، جنوبي و نواحي مركزي بسيار زياد است . در واقع ،در بررسي هاي اوليه در سواحل شمالي مي توان بيش از 200 طرح سد لاستيكي اجرا كرد كه فوايد اقتصادي آن براي كشاورزي منطقه محرز است . در نقاط ساحلي جنوبي به علت پراكندگي جمعيت و غير متراكم و غير كشاورزي بودن بسياري از اراضي آن ، استفاده از اين سدها كاهش مي يابد . اما در هر حال با توجه به مسائل گوناگون از جمله حفظ محيط زيست ، بهبود وضع اكولوژيكي منطقه ، طرح هاي تغذيه مصنوعي ، پرورش ميگو و... مي توان تعدا قابل توجهي طرح سد لاستيكي را در حاشيه ساحلي درياي عمان و خليج فارس قابل اجرادانست.
در بخش مركزي كشور پتانسيل زيادي براي استفاده از سدهاي لاستيكي مشاهده مي شود ، ضمن اينكه در تعدادي از سدهاي بزرگ كشور مسئله افزايش ارتفاع مطرح است ، از جمله سدهاي پيشين ، درودزن ، زاينده رود ، قشلاق ، اكباتان ... كه با اجراي چنين طرح هايي مي توان مقدار زيادي به حجم ذخيره اين سدها افزود.
اسلاید 5 :
كنترل سيلابها و تنظيم جريان رودخانه :
اين كار نوسط دستگاههاي الكترونيكي در اتاق كنترل و به طور خودكار انجام مي گيرد . پايي آمدن رقوم سطح آب از يك سطح مشخص به معناي پايان سيلاب است ، كه در اين صورت دستگاه الكترونيكي كنترل ، دستور افراشتن سد را اعلام مي دارد كه با اين اعلام كمپرسور هوا به كار افتاده و سد را باد ميكند .
كنترل رسوب رودخانه :
از آن جا كه سكوي بتني محل استقرار سد لاستيكي ، در كف رودخانه و هم تراز با بستر آن كار گذاشته مي شود ، در هنگام خواباندن سد ، شرايط رودخانه مانند شرايط قبل از احداث سد لاستيكي است . اين ويژگي باعث مي شود كه پشت سدهاي لاستيكي را رسوب پر نكند ، زيرا در هنگام وقوع سيل كه بيشترين بار رسوب گذاري رودخانه است ، سد به صورت اتوماتيك به حالت خوابيده در مي آيد و رودخانه شرايط طبيعي پيدا مي كند .
اسلاید 6 :
كنترل سيلابها و تنظيم جريان رودخانه :
اين كار نوسط دستگاههاي الكترونيكي در اتاق كنترل و به طور خودكار انجام مي گيرد . پايي آمدن رقوم سطح آب از يك سطح مشخص به معناي پايان سيلاب است ، كه در اين صورت دستگاه الكترونيكي كنترل ، دستور افراشتن سد را اعلام مي دارد كه با اين اعلام كمپرسور هوا به كار افتاده و سد را باد ميكند .
كنترل رسوب رودخانه :
از آن جا كه سكوي بتني محل استقرار سد لاستيكي ، در كف رودخانه و هم تراز با بستر آن كار گذاشته مي شود ، در هنگام خواباندن سد ، شرايط رودخانه مانند شرايط قبل از احداث سد لاستيكي است . اين ويژگي باعث مي شود كه پشت سدهاي لاستيكي را رسوب پر نكند ، زيرا در هنگام وقوع سيل كه بيشترين بار رسوب گذاري رودخانه است ، سد به صورت اتوماتيك به حالت خوابيده در مي آيد و رودخانه شرايط طبيعي پيدا مي كند .
اسلاید 7 :
1. سدهاي لاستيكي به فونداسيون پيچيده اي نياز ندارند .
2. اين سد ها مي توانند تا دهانه اي به طول 100 متر اجرا شوند .
3. اين سدها به حداقل حفاظت و نگهداري نياز دارند . قسمت عمدة تعميرات مربوط به سيستمهاي مكانيكي سد مي باشد . تعمير و نگهداري بدنة سد نيز شباهت بسياري به تعمير لاستيك اتومبيل دارد و در صورت سوراخ شدن بدنة سد آن را مانند لاستيك اتومبيل پنچر گيري مي كنند .
4. انعطاف پذيري سد در مقابل زلزله .
5. نصب و ساختن بسيار سريع .
اسلاید 8 :
تا به امروز در كشور 4 سد لاستيكي در ايران با مشخصات فني زير ساخته شده است :
1- سد لاستيكي مياندشت : با ارتفاع 8/2 متر ، طول لاستيك در قاعده 60 متر ، در تاج 70 متر ، ضخامت كل لاستيك 9 ميليمتر ، تعداد لايه هاي منجيد 2 لايه .
2- سد لاستيكي عرب خيل : با ارتفاع 3 متر ، طول لاستيك در قاعده 5/36 متر ، در تاج 5/45 متر ،ضخامت كل لاستيك 9 ميليمتر ، تعداد لايه هاي منجيد 2 لايه .
3- سد لاستيكي آرميچ كلا : با ارتفاع 5/3 متر ، طول لاستيك در قاعده 40 متر ،در تاج 5/50 متر ، ضخامت كل لاستيك 10 ميليمتر ، تعداد لايه هاي منجيد 3 لايه .
4- سد لاستيكي خواجه نفس در استان گلستان با ارتفاع 3 متر ، طول لاستيك در قاعده 34 متر ، تاج 39 متر ، ضخامت كل لاستيك 10 ميليمتر ، تعداد لايه هاي منجيد 3 لايه
اسلاید 9 :
تا به امروز در كشور 4 سد لاستيكي در ايران با مشخصات فني زير ساخته شده است :
1- سد لاستيكي مياندشت : با ارتفاع 8/2 متر ، طول لاستيك در قاعده 60 متر ، در تاج 70 متر ، ضخامت كل لاستيك 9 ميليمتر ، تعداد لايه هاي منجيد 2 لايه .
2- سد لاستيكي عرب خيل : با ارتفاع 3 متر ، طول لاستيك در قاعده 5/36 متر ، در تاج 5/45 متر ،ضخامت كل لاستيك 9 ميليمتر ، تعداد لايه هاي منجيد 2 لايه .
3- سد لاستيكي آرميچ كلا : با ارتفاع 5/3 متر ، طول لاستيك در قاعده 40 متر ،در تاج 5/50 متر ، ضخامت كل لاستيك 10 ميليمتر ، تعداد لايه هاي منجيد 3 لايه .
4- سد لاستيكي خواجه نفس در استان گلستان با ارتفاع 3 متر ، طول لاستيك در قاعده 34 متر ، تاج 39 متر ، ضخامت كل لاستيك 10 ميليمتر ، تعداد لايه هاي منجيد 3 لايه
اسلاید 10 :
بدنه سد پيشرفته ترين جز تشكيل دهندة سد لاستيكي مي باشد كه تركيبي از لاستيك و الياف تقويت كننده بوده و به صورت ورق توليد مي گردد . ورقه هاي لاستيكي در طولهاي مورد نياز به عرض 1 متر الي 2 متر توليد مي گردد كه از اتصال آنها به يكديگر به صورت عرضي بدنة سد به صورت يكپارچه توليد مي شود .
براي حفاظت بدنه در برابر عوامل جوي و همچنين اجسام معلق در آب از مواد مختلفي براي مقاومكردن بدنه استفاده مي شود از جمله كلروپرن ( CR ) و اتيلن پروپيلن مونومد ( EPDM ) كه هر دو ماده مقاومت بالايي در برابر عوامل جوي و تغييرات گستردة درجه حرارت محيط دارند كه اين نوع مواد از فيبرهاي سخت كه تحت فشار و حرارت زياد قرار مي گيرند تشكيل مي گردد
