بخشی از مقاله
چکيده
کار در دکل هاي حفاري از خطرناکترين مشاغل دنياست ، از همين نظر بررسي ايمني در دکل هاي حفاري از اهميت خاصي برخوردار است . از جمله حوادث در دکل ها ميتوان به بي احتياطي کارکنان ، عدم آموزش صحيح و استفاده نکردن از وسايل ايمني اشاره کرد. حوادث بيشتر به خاطر بي احتياطي کارگران در دکل ها اتفاق مي افتد و با رعايت يکسري استانداردهاي ايمني و دستورالعمل هاي موجود در دکل ها بيش از ٩٠ درصد حوادث قابل پيشگيري ميباشد. خود بررسي ايمني در دکل ها را ميتوان به دو بخش ايمني در برابر حوادث فيزيکي و حوادث شيميايي تقسيم بندي کرد.
حوادث فيزيکي به ترتيب بر روي اعضاي پا، سر و دست بيشتر اتفاق مي افتد. با ايمن کردن اين اعضا توسط لباس هايي که با استانداردهاي NIOSH و ANSI مورد تاييد قرار گرفته اند، ميتوان در حدود ٧٩ درصد از وقوع اين نوع حوادث پيشگيري کرد.
حوادث شيميايي توسط محيط صورت ميپذيرد که پخش گازهاي سمي در هوا مهمترين و اصلي ترين عامل اين نوع حوادث ميباشد. مهمترين گاز خطرناک موجود در دکل ها گاز HS٢ است . افراد در سر دکل ها را ميتوان با ماسک هاي استاندارد مخصوصي که توسط شرکت هاي خارجي استاندارد توليد مي شود، در مقابل اين گازها ايمن کرد.
تاکنون در ايران ايمن سازي افراد در حفاري چاه هاي نفت و گاز در مقابل حوادث شيميايي مورد بررسي قرار نگرفته است ، با بررسي اين موضوع در اين مقاله اميد است تا افراد حفار در سر دکل هاي حفاري از تمامي جهات در مقابل حوادث ايمن شوند.
واژگان کليدي : ايمني ، دکل هاي حفاري ، حوادث شيميايي ، گاز HS٢، حوادث فيزيکي
مقدمه
مهمترين بخش از هر برنامه ايمني و بهداشتي و به عبارت کاملتر هر سيستم مديريت ايمني و بهداشت ، شناسايي خطرات وحوادث است که در واقع موتور سيستم محسوب مي شود. در ابتدا بايد خطرات را شناسايي نمود تا بتوانيم بر اساس آن راه مقابله و حذف خطر را پيشنهاد کنيم .
ميزان بروز حوادث شغلي در کشورهاي مختلف جهان بخصوص در بخش صنايع نسبتا بالاست و با گذشت زمان همچنان رو به افزايش است به طوريکه که سالانه حدود ٢٥٠ ميليون حادثه شغلي منجر به جرح و ٣٠٠ هزار حادثه شغلي منجر به مرگ در جهان رخ مي دهد. در کشور ما سالانه حدود ١٤ هزار حادثه شغلي رخ مي دهد که اغلب آنها مربوط به کارکنان صنايع مي باشد.
بنابر گزارش سازمان تامين اجتماعي ،دربررسي نوع حادثه هاي اتفاق افتاده سقوط کردن و لغزيدن ، ضرب خوردگي و بريدگي و قطع اعضاء بيشترين موارد حوادث ناشي از کار بوده است . همچنين بالاترين ميزان حادثه هاي صورت گرفته در حين کار در گروه سني ٢٥ تا ٢٩ ساله رخ داده و در علل وقوع حوادث نيز بي احتياطي مهم ترين علت مشخص شده است .براساس اين گزارش ، فعاليت هاي مرتبط با فلزات اساسي ، ماشين هاي الکتريکي و غيرالکتريکي و کارهاي ساختماني مشاغلي بودند که بيشترين آمار حادثه هاي ناشي از کار در اين فعاليت ها روي داده است .
به گفته سيف الله جشن ساز، مديرعامل شرکت ملي نفت ايران عمليات حفاري يکي از پرخطر ترين مشاغل است و ١٢٠ نفر از کارکنان صنعت نفت در عمليات حفاري چاه هاي نفت و گاز در طول ٧ سال گذشته کشته شده ا ند. از ٨ سال پيش تاکنون استاندارد ١٠٠ ميليون نفر ساعت کار، ٣ کشته بوده در حالي که در حال حاضر اين رقم در صنعت نفت ايران به ٢٠ نفر رسيده است . بنابراين نياز است در اين بخش هم محيطي ايمن و سالم ايجاد شود تا کارکنان صنعت نفت با مخاطرا ت فراوان روبه رو نشوند
در بيشتر گزارشات کمتر به بررسي حوادث شيميايي در دکل هاي حفاري پرداخته شده است و بيشتر اين گزارشات مربوط به حوادث فيزيکي در دکل هاي حفاري ست که در همان لحظه براي کارکنان پيش آمده است . از مهمترين حوادث شيميايي ميتوان به مسموميت هاي تنفسي که توسط گاز HS2 پخش شده در هوا ايجاد ميشود اشاره کرد. اين مسموميت ممکن است در همان لحظه کارکنان را مسموم کند يا طي تنفس هاي طولاني مدت در محيط به وجود آيد.
در اين مقاله به بررسي اين دو نوع حادثه ميپردازيم و سپس راهکارهاي ايمني مقابله با هر کدام از اين حوادث و راههاي پيشگيري را بررسي ميکنيم .
بررسي ايمني در دکل هاي حفاري
کار در دکل هاي حفاري يکي از پر خطرترين مشاغل دنياست ، از اين رو ايمني کارکنان در حين انجام کار و حتي بعد از انجام کار ضروري است . در طي تحقيقي که در سال ١٣٨٧ و ١٣٨٨ بر روي ٦٣ مورد حادثه که در دکل هاي ايران رخ داده بود انجام شد، عوامل حوادث رخ داده بصورت زير اعلام شد: (شکل ١)
بي احتياطي (٥٠%)، ليز خوردن (١٣%)، عدم آموزش (١٠%)،
شرايط جوي (٨%)، تعجيل در انجام کار(٨%)، تجهيزات فرسوده (٥%)، روشنايي نامناسب (٣%)، گاز گرفتگي (٣%).
شکل ١- شکل شماتيک درصد علل حوادث
کليه ي حوادث در دکل ها را ميتوان به دو نوع حادثه تقسيم بندي کرد:
١- حوادث فيزيکي ٢- حوادث شيميايي
که حوادث فيزيکي توسط افراد و حوادث شيميايي توسط محيط صورت ميپذيرد.
حوادث فيزيکي
حوادثي است که بر روي کارگران در دکل هاي حفاري اتفاق مي افتد، با رعايت يک سري نکات و دستور العمل ها توسط افراد قابل پيشگيري است . طي تحقيقات انجام شده درصد اعضاي آسيب ديده به شرح زير اعلام شد: (شکل ٢)
پا(٣٩%)، سر(٢٢%)، دست (١٨%)، کمر(٧%)، شکم (٧%)، لگن (٧%).
شکل ٢- شکل شماتيک درصد اعضاي حادثه ديده در اينجا به بررسي ايمني سه عضوي که بيشتر در معرض خطر قرار دارند (پا، سر و دست ) ميپردازيم :
تمام تجهيزات و لباسهاي حفاظتي بايد با طراحي هاي متناسب با نوع کاربرد، توليد شده و در شرايط بهداشتي و به شيوه صحيح نگهداري شوند. تنها مواردي از اين تجهيزات و لباسهاي قابل استفاده و مورد پذيرش مي باشند که استانداردهاي NIOSH و ANSI را دارا باشند. تجهيزاتي که به تازگي خريداري شده اند نيز بايد با استانداردهاي به روز ANSI که با قوانين مربوط به تجهيزات ايمني OSHA ترکيب شده اند، تطابق داشته باشند که شامل موارد زير مي باشند:
محافظت از پا : استاندارد ١٩٩١ – ANSI Z٤١١
محافظت از سر: استاندارد ١٩٨٦ -ANSI Z٨٩١
