بخشی از مقاله
چکیده
دشت کنگاور در غرب ایران در استان کرمانشاه و در جنوب غربی حوضه آبریز رودخانهخرمرود واقع شده است و دارای توانها و پتانسیل های نسبتا مناسبی از نظر آب ، خاک، اقلیم و... میباشد، که درصورت برنامهریزی و استفاده بهینه از آنها، میتوان امیدوار به توسعه کشاورزی و افزایش تولیدات آن در این منطقه باشیم. لذا ضرورت دارد نوسانات دمای این شهرستان با تاثیر گذاری از عوامل مختلف مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته و آشکار گردد.
تا بتوان با عنایت به میزان نوسانات و روند این عنصر اقلیمی مهم و حساس، تصمیمات لازم در چشم اندازهای آتی اخذ شود.در این پژوهش با استفاده ازنرم افزار SPSSمقادیر همبستگی پیرسیون دمای حداکثر و حداقل ایستگاه سینوپتیک کنگاور با الگوهای جوی - اقیانوسی اقیانوس اطلس به دست آمد وسپس شود از روش رگرسیون جندگانه پس رونده، جهت تعیین الگوهای که بیشترین نقش را در توجیه نوسانات دمای این شهرستان دارند. استفاده شد.نتایج تحقیق نشان داد که که شاخصهای TSA،CAR وAMO دارای بیشترین میزان همبستگی با دمای حداکثر و 0/47 درصد از تغییرات دمای حداکثر را توجیه می کند و شاخصهای AO،NAO و TSA دارای بیشترین میزان همبستگی با دمای حداقل و 0/57درصد از تغییرات دمای حداقل را توجیه می کند.
واژه های کلیدی: الگوهای جوی - اقیانوسی اقیانوس اطلس، دمای حدی، ایستگاه سینوپتیک کنگاور، رگرسیون جندگانه - پس رونده - .
مقدمه
امروزه نوسانات اقلیمی در سرار جهان به اثبات رسیده است.گرم شدن دمای کره زمین،کم شدن بارش های برف و باران، پسروی جنگلها و مراتع، پیشروی بیابانها و کویرها، افت منابع آبی و حتی مهاجرت جوامع انسانی ناشی از نوسانات کره زمین است. - جهادی،. - 1378 از آنجای که متغییر دما یکی از شاخصهای اصلی در مطالعات اقلیمی بوده و نقش عمده ی در تعیین سایر پارامترهای اقلیمی دارد و نوسانات آن، عامل تعیین کننده ای در برنامه ریزی های زیست محیطی است و نیز شاخص مناسب جهت ردیابی نوسانات اقلیمی به شمار می رود، لذا مطالعات نوسانات آن در درازمدت و کوتاه مدت، مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است.. در این پژوهش به دنبال بررسی نقش الگوهای دمای سطحی اقیانوس اطلس . - SST - بر روی وقوع دماهای حدی کنگاور هستیم.
مبانی نظری
اولین بار در قرن نوزدهم به وسیله یک هواشناس انگلیسی به نام گیلبرت واکر با استفاده از محاسبه همبستگی بین سری های زمانی مانند درجه حرارت، بارندگی و فشار اتمسفر مورد توجه واقع شد. دورپیوند یکی از ویزگی های آب و هوای درمقیاس جهانی می باشد. طی این سازوکار تغییرات رخداده در الگوهای دما یا فشار در منطقه از کره زمین از طریق سامانه های بزرگ مقیاس میانی به نواحی دیگر منتقل شده و به صورت های مختلف شرایط جوی و آب و هوایی را متاثر می سازند. - اسبورون و همکاران،1999؛ به نقل از خوش اخلاق - . این الگوها در امواج اتمسفری، موقعیت رودبادها، بارش، مسیر طوفانها در سطح وسیعی اثر می گذارد بنابراین آنها اغلب موجد الگوهای هوایی ناهنجاری می شوند. که به طور همزمان در مناطق دورتری اتفاق می افتد.
محدوده مورد مطالعه در این پژوهش مربوط شهرستان کنگاور می باشد آمار و داده های دمای مورد نیاز در مورد ایستگاههای مربوط از سازمان هواشناسی استان اخذ گردید. داده های مربوط به الگوهای دمای گردآوری ناسا بینی پیش مرکز طریق از اطلس اقیانوس سطحی خواهد شد. سال های آماری مورد استفاده در یک دوره ای از سال 1987 تا 2009 را شامل می شود. .نوع مولفه های - متغییر وابسته - . شامل دماه های حداکثر و حداقل است.برای بررسی تاثیر الگوهای دمای سطحی اقیانوس اطلس - SSTمتغییرمستقل - بر روی نوسانات دمای - متغییر وابسته - از روش رگرسیون چندگانه استفاده می شود.
با استفاده ازنرم افزار SPSSمقادیر همبستگی پیرسیون دمای حداکثر و حداقل ایستگاه سینوپتیک کنگاور با الگوهای جوی اقیانوسی اقیانوس اطلس به دست آمد وسپس شود از روش رگرسیون جندگانه پس رونده، جهت تعیین الگوهای که بیشترین نقش را در توجیه نوسانات دمای این شهرستان دارند. استفاده شد.
موقعیت جغرافیایی شهرستان کنگاور
شهرستان کنگاور با وسعتی برابر با 884/000 متر مربع در شرق استان کرمانشاه قرار دارد این شهرستان حدود 3/5 درصد از کل وسعت استان کرمانشاه را تشکیل میدهد شهرستان کنگاور بین 16 و 34 درجه تا 39 و 34 درجه عرض شمالی و 34 و 47 درجه تا 50 و 48 درجه طول شرقی از نصفالنهارگرینویچ قرار دارد. مقادیر ضریب همبستگی چندگانه و درصد تغییرات تبیین ایستگاه سینوپتیک کنگاور با الگوهای گردش جوی - اقیانوسی اقیانوس اطلس در طول دوره ای آماری است.
بحث و نتیجه گیری
در بین پارامترهای دمای مورد مطالعه از نظر همبستگی دمای حداکثر دارای بیشترین میزان همبستگی با شاخهای مورد مطالعه است. که با شاخصهای TSA ، CARو AMO دارای همبستگی مستقیم به ترتیب با 0/652**، **609. و.**597 در سطح خطای 0/1 معنی دار است.
دمای حداقل با شاخصهای AO و NAO دارای همبستگی معکوس ناقص به ترتیب با **627.-، **556.- در سطح خطای 0/1 معنی دار است. و با شاخص TSA دارای همبستگی مستقیم با عدد 0*500/ در سطح خطای 0/5 معنی دار است. که در دمای حداقل در شرایط ورود تمامی الگوهای گردش جوی - اقیانوسی اقیانوس اطلس - 10 الگو 0/71 درصد از تغییرات دمای حداقل را توجیه می کنند و در حالی که خروج 7 الگو و باقی ماندن سه الگو - AO،NAO و 0/57 . - TSA درصد از تغییرات دمای حداقل را توجیه می کنند.
