بخشی از مقاله
چکیده:
به منظور استفاده از روشهای بهینه دست یابی به نور طبیعی و مصنوعی مطلوب در فضاهای اداری ، ابتدا کلیه فعالیت های جاری این نوع فضاها را بررسی و سپس روشهای کاربرد نور طبیعی و مصنوعی را که از شاخص های مهم عملکردی در معماری محسوب می شوند ، انتخاب می نماییم. در بخش دیگر این مقاله نک ته های مربوط به راه های تلفیق نور طبیعی و مصنوعی برای ارتقاء کارای ی و بهره وری بیشتر از فضاهای اداری ارادئه می گردد. هر جسمی که از خود نور تولید کند می تواند چشمه نور باشد. نور در معماری مدرن بیش از پیش اهمیت پیدا کرده است. دیگر کمتر خانه ای پیدا می شود که فضای داخلی و بیرونی ان به زیبای ی نورپردازی نشده باشد. نورپردازی محیط های عمومی قواعد ویژه ای دارد و استانداردهای ی جدا از محیط های خصوصی و مسکونی می طلبد. امروزه به علت ماشینی شدن بیشتر مشاغل و حرفه ها و شیوع پشت میز نشینی کارمندان، علم ارگونومی اهمیت روز افزونی پیدا کرده است. ارگونومی علمی است که به دست ا وردن بهترین ارتباط میان انسان و محیط - کار و زندگی - هدف اصلی ان است. ارگونومی با ارزیابی قابلیت ها و محدودیت های انسان، استرس های کاری و محیطی و طراحی ایستگاه کاری و ابزارها سر و کار دارد. یکی از مهم ترین مباحث علم ارگونومی ارزیابی و طراحی نور مناسب محیط کار است. - - Articles در پایان مقاله استانداردهای مربوط به انواع نورها ارائه گردیده و همچنین راه کارهای استفاده از مناظر و دیدهای مطلوب و کنترل نور بوسیله تبیین ابعاد و اندازه های بازشوها ،نورگیرها،پرده ها ،پوشش های مختلف و هدایت نور توضیحاتی ارائه شده است.
مقدمه:
انسان كه خود افريده نور است، بقا و سالمت جسمي و رواني و اخالقي اش نيز در گرو نور مي باشد .هدف از اين تحقيق تاكيد بر ارتباط حفظ تعادل رواني، اخالقي و سالمت جسماني و رشد و شكوفاي ي و خالقيت1 و كيفيت زندگي 2 انسان به سبب تاثير پذيريهاي محيطي و نيز نور مي باشد" .هللا نور السموات و االرض " به نظر مي رسد كه اصل و مبدا هستي و پيدايش كائنات بر پايه و اساس نور است. در ادبيات جهان، داستانها و تعاريف و تعابير استعاره اي، هميشه گرمي با روشني و نور، و سردي با تاريكي و سياهي همراه بوده است. اين مبحث صرفا به نورهاي مرعي 3 پرداخته و به مباحث ديگر از قبيل : نورهاي نامرعي 4 مانند پرتوهاي فرابنفش 5 و غيره كه چشم انسان قادر .به ديدن انها نيست، نمي پردازد روشن است كه هستي و بقاء بشريت و همچنين يادگيري، پيشرفت و ارتقاء مداوم كيفيت زندگي اك ثر انسا نها در گرو نگاه كردن و ديدن است و الزمه ديدن، همانا نور مي باشد .قطعا اگر نور نبود هستي هم به وجود نمي امد و پديدة نورخواست 6 بود كه توفيق حيات در روي زمين را به انسان داد .در ارتباط با اين موضوع ، هدف مقاله حاضر با توجه به گستردگي طيف استفاده نور در زندگي روزمره ، ادارجات و صنعت، پزشكي و غيره، بيشتر كمك به شناخت تاثير كيفي نور مناسب بر حفظ تعادل جسمي – رواني و اخالقي با توجه به اثر محيط بر رشد و شكوفاي ي انسان مي باشد كه در نهايت به ارتقاء كيفيت زندگي او نيز مي انجامد .اين مقاله به مباحث نور و بيناي ي، نور و معاني نمادين، نور و تاثيرگذاري هاي غيرمستقيم، نور و درمان افسردگي ها، معماري و ارتباط ان با شاخص هاي ويژه اخالقي، تاثيرپذيري هاي محيطي و ارتباط ان با شكوفاي ي هوش هيجاني 7 و رشد ممتاز اخالقي و سپس به نتيجه گيري مي پردازد. - بتول - فرشته نايبي و همكاران - ، -
نور و بيناي ي
نور، سفيدي و روشناي ي و تداعي هرچه ارام بخش و نيكوست را با خود به همراه مي اورد .هميشه در فيلم ها و داستا ن ها، ادم هاي خوب با لباس هاي سفيد و روشن ظاهر مي شوند و كال ه هاي سفيد بر سر مي نهند كه البته چشم ها توسط نور و ديدن در انتقال اين احساس، نقش اساسي را عهده دار مي باشد .مي دانيم كه انسان بيشترين اطالعات خود را از طريق چشم ها به مغز م يبرد .متخصصان مغز و اعصاب، ثابت كرده اند كه اطالعات كسب شده از راه بيناي ي دهها بار بيشتر از اطالعاتي هستند كه از طريق شنواي ي به ما مي رسند و اين بدان دليل است كه بايت هاي واحد اطالعات موج هاي نوراني بارها بيشتر از مو ج هاي صوتي است .اگر دقت كرده باشيم هنگامي كه فقط با چش م هايمان و بدون تكلم مطلبي را مي خوانيم بسيار سريع تر از انكه با صداي بلند ان مطلب را بخوانيم، خواندن را به پايان مي بريم بيناي ي مهم ترين حس انتقالي در ميان پنج حواس ديگر انسان است، ولي در ادراك زيباشناختي و برداشت احساس خوب كه توسط بيناي ي به مغز منتقل مي شود و چشم تصاوير را مي گيرد و ادراكات بوسيله نور در سيستم عصبي مغز انجام مي گيرد، عوامل و عناصر ديگري نيز تاثيرگذار هستند .در اين ميان نقش" نور "كه تمام خلقت و معجرة هستي بر ان استوار است از اهميت بسيار ويژه اي برخوردار مي باشد .در تفكر و ذهن انسان هميشه روزهاي افتابي و روشن با عشق و شادي و نوعي دلگرمي خاص و هيجان توام با اميد همراه است .ديدن نور خورشيد، در تصوير ذهني انسان ياداور خاطراتي از اين دست مي باشد و نوعي تحرك و انرژي مثبت بوجود مي اورد و در مقابل ان هميشه روزهاي ابري و تاريك و بعضا باراني با يك نوع احساس گرفتگي، تنهاي ي نگراني، افسردگي و بي انگيز گي همراه است. - نايبي فرشته. - 1381
نور و معاني نمادين
نور در بيشتر فرهنگ ها نماد تعالي، اوج گرفتن، به كمال رسيدن، رويش و اعتماد به نفس و بسياري خصوصيات عالي ديگر مي باشد .چنانچه در اثار نقاشان معروف دوران هاي متفاوت تاريخ هنر هاله نور در اطراف سر شمايل قدسيان را مي بينيم كه نمادي از تعالي، و غايت رسيدن به كمال و تفكر و انديشه خاص ان بزرگان است .به طور كلي در بيشترين اثار ادبي دنيا اشعار و داستان ها ناكامي ها و سختي ها را به شب تاريك و تمام اميدها و نويدها را به سپيده دم صبح تشبيه كرده اند" . پايان شب سيه سفيد است "و يا صبح و طلوع افتاب كه نشانه دولت و كاميابي است. "باش تا صبح دولتت بدمد كاين هنوز از نتايج سحر است "
نور و تاثيرگذاري هاي غير مستقيم
نويسندگان و فيلم سازان از اين ادراكات و احساسات و برداشتهاي طبيعي و عك سالعمل هاي بالقوه انسان، بيشترين بهره را مي برند تا بتوانند توسط همين عوامل و عناصر جانبي كه بعضا نيز بيشترين سهم را در انتقال پيام ها دارند مخاطب خود را تحت تاثير قرار داده و او را به حال و هواي داستان و يا فيلم بكشانند . مثال زمانيكه از هواي ابري، سايه و روشن و بدون نور كافي،تاريكي، رعد و برق در صحنه هاي داخل و يا فضاهاي بيروني استفاده مي كنند، در واقع شرايط را براي نشان دادن جنايت، سرقت يا يك عمل غير اخالقي طراحي و برنامه ريزي كرد هاند يكي از عوامل بسيار مهمي كه سبب مي شود انسان با قرار گرفتن در برخي از فضاها و مكانها احساس شادي و شعف كند و بيشترين لذت را از بودن و ماندن در ان محيط ببرد و يا بالعكس در فضاها و مكانهاي ي غمگين، دل مرده، افسرده و بي قرار شود با اصل مهم نور و نورپردازي ارتباط دارد. متن كوتاه زير دعاي فرعون در سيزده قرن پيش از ميالد 1300 - بوده است - BC چه زيباست منظره طلوع خورشيد در افق اسمان، اي خورشيد زنده كه سرچشمة حياتي. و با برخاستن از افق شرق، به همه چيز زيباي ي مي بخشي. و همچنين زرتشت در شش قرن پيش از ميالد ديني را برپايه نور و تاريكي بنياد نهاد . او جهان را به دو بخش روشناي ي و تاريكي، درستي و نادرستي، نيكي و بدي تقسيم كرد و در بخش روشناي ي كه اهورامزداست پاك دامني، زيباي ي و نيكي و در بخش تاريكي كه اهريمن است ك ژخوئي، زشتي و پليدي را قرارداد اما مسلم است كه قر نها پيش از فرعون و زرتشت و دور زماني پيش از تولد نخستين انسان، پديده" نور"، هستي را افريد
نور و درمان افسردگی ها
مبحث نور در تمامي حوزه ها و علوم متفاوت از جمله پزشكي، ستاره شناسي، دين، فلسفه، فيزيك، هنر و غيره منظر تخصصي همان شاخه محور اصلي و ريشه اين ع لوم است . اين مقاله مجال پرداختن به موارد مهم و شيريني مانند داستانهاي اسطوره اي، روايات، منظومه شمسي، زمين و ماه و خورشيد و ارتباط ان ها با نور و تعاريف گوناگون ديگر از قبيل سا لهاي نوري، سياره ها ويا نظريات متفاوت و يا سرعت هاي گوناگون نور مانند سرعت ان در خالء و يا ... را ندارد. ولي روشن است كه انرژي نور نه تنها در پيدايش و بقاي نخستين موجودات زنده كه به امر پروردگار خلق شده بودند عامل اصلي بوده بلكه، پديدة نورخواست كه استعداد پايداري حيات برپايه انرژي نور مي باشد، به حيات و بقاء گيتي و هستي، شكو فاي ي بخشيده و در اصل معجزه نور، سبب شده است كه حيات در چهار ميليارد و ششصد ميليون سال پيش اب را ترك گويد و به خشكي بيايد. تاريخ پيدايش زمين و خشكي البرت انيشتين دربيش از يكصد سال پيش - 1905 میالدی - در نظرية نسبيت خاص، اين فرضيه را كه در گيتي هيچ چيز تند تر از نور حركت نمي كند، امري مسلم فرض كرد و بر پايه و اساس ان به تحقيقات بعدي خود ادامه داد و هنوز فيزيكدانان تا به امروز نتوانسته اند. خالف انرا ثابت كنند خلقت انسان پيچيده ترين و شگ فت اورترين پديده هستي روي كره زمين است تا جائيكه شايستگي ان را پيدا مي كند كه خالق هستي، به خاطر خلق او به خود تبريك گ فته" فتبارك هللا احسن الخالقين "و خود را سرامد همه مبتكران و نواوران بداند . بايد اذعان كرد كه بدن پر رمز و راز انسان و دستگاه بيناي ي و ساختمان اجزاء و شيوه كاركرد ان، باالترين حد كمال را دارا است و در عين ظرافت، يكي از پر رمز و رازترين و شگ فت انگيزترين دستگاه ها در دائره خلقت است. - بوا بن. - 1376
انواع چشمه نور
هر جسمی که از خود نور تولید کند می تواند چشمه نور باشد این منابع به دو دسته کلی تقسیم میشوند.
چشمه نور طبیعی : مانند خورشید ستارگان بعضی از موجودات زنده مثل کرم شب تاب
چشمه نور مصنوعی : مانند شمع چراغ نفتی المپ های الک تریکی و هر جسم داغی که به حالت التهاب رسیده است
نور در معماری داخلی
هر انچه در محیط زندگی و زیبای ی های ان وجود دارد را بوسیله روشنای ی می توانیم ببینیم پس ما با تاکید بر نور و طراحی در نورپردازی و به کارگیری هوشمندانه از نوع روشنای ی که در محیط استفاده میکنیم میتوانیم محیط زندگی خود را مطلوب تر کرده و بر زیبای ی ان بیافزاییم. در نور پردازی از منابع طبیعی و مصنوعی در ساعات مختلف روز و با توجه به نوع فعالیت خود میتوانیم استفاده کنیم وقتی که روز شروع میشود و تا وقتی که خورشید غروب میکند میتوانیم از منابع نور طبیعی که بیشتر خورشید مد نظر است استفاده کنیم و هرچه به پایان روز نزدیک میشویم میتوانیم از نورهای مصنوعی استفاده کنیم. نور در معماری مدرن بیش از پیش اهمیت پیدا کرده است. دیگر کمتر خانه ای پیدا می شود که فضای داخلی و بیرونی ان به زیبای ی نورپزدازی نشده باشد.
نور خورشید
استفاده از روشنای ی طبیعی در محیط زندگی ضروری می باشد و مهم ترین منبع نور در معماری داخلی ، خورشید است. اما نور خورشید حرارت و گرما هم ایجاد میکند و باید در بهره گیری از ان درایت الزم را اعمال کرد و مهم ترین مسئله توجه به اقلیم منطقه می باشد که منطقه و یا اقلیم سرد یا گرم و خشک است.
نور شمالی
از انجای ی که نور شمال مستقیم نیست و دارای پراکندگی می باشد و سرد و تمیز است به همین جهت می توان از پنجره های بزرگ استفاده کرد و فضاهای ی که می توان از نور شمال استفاده کرد برای مثال فضای نشیمن، غذا خوری ، فضای مطالعه،محل تماشای تلویزیون و کار با کامپیوتر وکال هر فضای ی که بارنگ کار میشود مثل کارگاهای نقاشی و فضاهای ی مثل انباری و پارکینگو راه پله نیز میتواند در شمال نقشه باشد . و ترجیحا اتاق خواب رو به نور شمال نباشد چون افرادی که در اینگونه اتاق ها هستند و تماس کمی با نور خورشید دارند احساس افسردگی بیشتری می کنند.
نور جنوبی
میدانیم خورشید که خورشید از شرق طلوع و در غرب غروب میکند و برای کشورهای ی مثل ایران که در نیمکره شمالی قرار دارند خورشید یک خط سیر جنوبی را طی میکند و همین دلیل در نیمکره شمالی در قسمت جنوب با نحراف بیشتر و شدت گرم کنندگی کمتر در زمستان و برعکس ان در تابستان می باشد و به همین دلیل کنترل نور جنوب بسیاار پراهمیت می باشد و از طرفی دارای سایه و انعکاس می باشد و برای کارکردن مناسب نیست ولی در عوض اجازه میدهد با حجم ها بازی شود و از نظر بصری منظره زیبای ی بوجود می اورد.به هرجهت جدا از نتایج یزیکی ان از نظر روانی ایجاد سرزندگی و شادابی در فرد ایجاد میکند.
نور شرقی
بهترین نور برای اتاق خواب و اشپزخانه و فضای صبحانه خوری است
نور غربی
وقتی در غروب خورشید کامال پایین امده است بروی تمام سطوح رنگی مایل به زرد میدرخشد و سطوح تیره تر رنگهای نارنجی به خود کمیگیرد و فضاهای ی که در غرب هستند باید از اخرین نورهای خورشید محافظت شود.
نور عمودی
نور سقفی در فضاهای ی مانند اتاق زیر شیروانی و محیط های شلوغ و بسیار متنوع که فضای کمی هم دارند برای تامین روشنای ی باید از پنجره های سقفی استفاده کرد نور عمودی نور نور واقعی را به فضای داخل وارد میکند. - اکبری،علی اصغر، - - - 1372
منابع مصنوعی نور در معماری داخلی
