بخشی از مقاله
چکیده
این پژوهش در سال 1393 به منظور بررسی تاثیر سه گونه قارچ میکوریزا روي میزان فسفر، کلسیم و منیزیم برگ چهار گونه چمن سردسیري انجام شد. گونههاي چمن شامل رايگراس چند ساله - Lolium perenne - 1 ، کنتاکی بلوگرس - Poa pratensis - 2، فستوکاي پابلند - Festuca aurandiancea - 3و اگروپیرون - - Agropyron elongatum بوده و گونههاي قارچ میکوریزا شامل Glomus clarum، Glomus fasiculatum و Glomus mosseae و شاهد بودند. گلدان ها با 50 گرم از خاك حاوي قارچ میکوریز تلقیح شدند. این آزمایشبصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی اجرا شد. طبق نتایج بدست آمده قارچ میکوریزا بر میزان فسفر، کلسیم و منیزیم برگ تاثیر معنیدار داشت. بیشترین میزان فسفر مربوط به چمن لولیوم با گونه فسیکولاتوم و کمترین فسفر در چمن فستوکا بدون قارچ مشاهده شد. یشترین میزان کلسیم در برگ چمن لولیوم و کمترین آن در برگ چمن اگروپیرون مشاهده شد ولی تفاوت معنیدار بین گونههاي مختلف قارچ وجود نداشت. در خصوص منیزیم فقط قارچ فسیکولاتوم نسبت به شاهد تفاوت معنی دار داشت و بیشترین میزان منیزیم برگ مربوط به چمن پوآ بود. طبق نتایج میتوان این چنین اظهار داشت که کاربرد قارچهاي میکوریزا آربوسکولار میتواند باعث افزایش جذب عناصر غذایی توسط چمن شود با توجه به اینکه هر یک از گونههاي قارچ میکوریزا میتواند تاثیر متفاوتی روي گونههاي مختلف چمن داشته باشد بنابراین براي شناسایی گونههاي سازگارتر با یکدیگر باید تحقیقات بیشتري انجام شود.
مقدمه
نتایج حاصل از مطالعات واندرهیجن و همکاران - Van der Heijden et al., 1998 - بر ضرورت توجه به قارچ هاي AM و سایر ریز موجودات در عملیات مدیریتی تأکید می نماید. هیف هاي توسعه یافته، ضمن کمک به جذب مواد غذایی، در انحلال عناصر غیر متحرك از قبیل فسفر بسیار موثر می باشند - . - Rilling et al., 1999 تلقیح باقارچمیکوریزا محتواي فسفر و پتاسیم برگ گیاه مرزه را در شرایط تنش خشکی در مقایسه با گیاهان تلقیح نشده به طور معنی داري افزایش داد - اسماعیل پور و همکاران، . - 1392 نتایج آزمایشات اصلانی و همکاران - - 1390 نشان داد که ریحانهاي تلقیح شده با قارچ هاي AM در مقایسه با گیاهان مایه کوبی نشده از میزان فسفر بیشتري هم در شرایط تنش خشکی و هم در شرایط بدون تنش برخوردار بودند. گونههاي گراس در خانواده پوآسه به میزان زیادي از کلونیزاسیون مایکوریزا در دورههاي رشدي و کسب مواد غذایی سود میبرند و چمنهاي فصل سرد از جمله گونههاي بنت گرس - با ریشههاي نرم و لطیف - با مایکوریزا بویژه زمانی که مقدار فسفر خاك پایین باشد، ارتباط زیادي برقرار میکنند . - Gemma et al., 1997 - گونههاي Glomus mosseae و Glomus intraradices ارتباط خوبی با چمن لولیوم برقرار کرده و توانستند تاثیر مثبت بر کیفیت ظاهري، حجم ریشه گیاه و درصد کلونیزاسیون قارچ روي ریشهها داشته باشند - کافی و همکاران، . - 1392 دامنه فسفر در برگ چمن حدود 0/3 تا 0/7 درصد و دامنه کلسیم حدود 0/3 تا 1/2 درصد میباشد که وابستگی کامل به گونه و رقم چمن دارد، بطوریکه میزان این عناصر در برگ چمن لولیوم بیش از فستوکاي بلند و پوآ میباشد - Bulter and Hodges, 1992 - در پژوهشهاي موجود، اطلاعات در خصوص واکنشهاي مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی چمنها نسبت به همزیستی با قارچ AM بسیار محدود است. لذا در این پژوهش، تاثیر تعدادي از گونههاي قارچ AM ، بر غلظت فسفر، کلسیم و منیزیم برگ چمن بررسی میگردد.
مواد و روشها
عملیات اجرایی این پژوهش در بهار سال 1393 در گلخانه تحقیقاتی دانشکده علوم کشاورزي دانشگاه گیلان اغاز شد. این آزمایش بصورت طرحفاکتوریل با دو فاکتور و بر پایه طرح کاملاً تصادفی اجرا شد. فاکتور اول شامل چهار سطح - گونههاي چمن: رايگراس چند ساله ، کنتاکی بلوگرس، فستوکاي بلند و علف گندمی - و فاکتور دوم شامل چهار سطح - قارچهاي میکوریز اربوسکولار شامل Glomus clarum، Glomus fasiculatum و Glomus, mosseae و کنترل - بود که در 16تیمار و 3 تکرار برنامه ریزي شد. بستر کشت که خاکی با بافت شنی لومی بود و در دماي 100 درجه سانتیگراد به مدت 1/5 ساعت اتوکلاو گردیدند و سپس 50 گرم مایه تلقیح قارچ میکوریزا، پیش از پر کردن کامل گلدانها در عمق فعالیت ریشهها ریخته شدند و در گلدانهاي شاهد مقدار یکسانی از مایه تلقیح اتوکلاو شده ریخته شد و پس از پر کردن کامل گلدانها، بذور چمن متناسب با سطح گلدانها، وزن هزار دانه و گونه چمن توزین و بصورت دستی کاشته شدند. روي بذور به ارتفاع حدود نیم سانتی متر با پیت پوشیده و تا سبز شدن بذور روزانه آبیاري انجام گردید و پس از سبز شدنبذور خاك تا80 درصد ظرفیت زراعی آبیاري شد. چمنها اولین بار پس از رسیدن به ارتفاع 7 سانتی متر سرزنی شدند و پس از آن سرزنی چمنها بصورت هفتگی انجام شد. صفات مورد بررسی در این آزمایش شامل مقدار فسفر، کلسیم و منیزیم برگ بود. فسفر برگ به روش رنگ سنجی وانادات- مولیبدات ، کلسیم و منیزیم به روش تیتراسیون اندازه گیري شد. در پایان مقایسه میانگین ها بر اساس آزمون توکی در سطح احتمال 5درصدانجام شد.
نتایج
نتایج تجزیه واریانس داده نشان داد که تاثیر قارچ میکوریزا بر میزان فسفر، کلسیم و منیزیم برگ معنیدار بود. در خصوص میزان فسفر، اثرات متقابل گونههاي چمن - حرف اول نام علمی - و گونههاي میکوریزا - حرف اول نام علمی - نیز معنیدار شد - شکل. - 1 همانطوري که در شکل مشاهده میشود بیشترین میزان فسفر مربوط به چمن لولیوم با وجود گونه فسیکولاتوم و کمترین فسفر در چمن فستوکا بدون قارچ بود. یشترین میزان کلسیم در برگ چمن لولیوم و کمترین در برگچمن اگروپیرون ملاحظه شد ولی تفاوت معنیدار بین گونههاي مختلف قارچ وجود نداشت.در خصوص منیزیم فقط قارچ فسیکولاتوم نسبت به شاهد تفاوت معنی دار داشت و بیشترین میزان منیزیم برگ مربوط به چمن پوآ بود. طبق نتایج میتوان این چنین اظهار داشت که کاربرد قارچهاي میکوریزا آربوسکولار میتوانند باعث افزایش جذب عناصر غذایی توسط چمن شوند که با نتایج محققان ذکر شده مطابقت داشت و همچنین چمن لولیوم نسبت به سه گونهي دیگر عناصر غذایی بیشتري را از خاك جذب میکند.
منابع
1. اسماعیل پور، ب.، جلیلوند، پ. و هادیان، ج. .1392 تأثیر تنش خشکی و قارچ میکوریزا بر برخی از صفات مورفوفیزیولوژیک و عملکرد مرزه - . - Satureja hortensis L نشریه بوم شناسی کشاورزي. جلد 5، شماره.177-169 :2
