بخشی از مقاله
چکیده
بارندگی فاز عوامل مهم در افزایش سطح ایستابی در اراضی شالیزاري داراي سیستم زهکشی زیرزمینی، فمیباشدچف سیستم زهکشی، فرآیند فخارج فکردن فآب فسطحی فاضافیفاز فطریقفنگهداشت فبه موقع فآبفبراي فرسیدن فبه فمنافعف اقتصاديفوفاجتماعیفو فحفظفمحیطفزیستفاستچفدر این تحقیق به منظورفبررسی تغییرات سطح ایستابی در بارندگی-هاي مختلف، سه نوع سیستم زهکشی زیرزمینیفدر اراضی شالیزاري دانشگاه کشاورزي و منابع طبیعی ساري مورد بررسی قرار گرفت
1. مقدمه
Sing et al - 1999 - چفاراضی شالیزاري داراي لایهبندي خاصی از خاك میباشد که در زیر لایه سطحی با نفوذپذیري مناسب، یک لایه کفه شخم پهاردپنژفوجود دارد که نیمه نفوذپذیر استچفبه طور کلی، لایه کفه شخم، الگوي جریان و مسیر آن را در اراضی شالیزاري کنترل میکندف - Garg et al - 2009چفاین لایهبندي باعث میشود تا عمق و فاصله زهکشها و در پی آن سطحفایستابی، تحت تاثیر قرار بگیردچفسارتیکا و همکارانپزلحهژف طی پژوهشیفدر اندونزيفوفدر اراضی شالیزاري بدون سیستم زهکشی،فگزارش دادند کهفبارندگی ذقهمفدرصد از کل حجم آب ورودي به زمین را به خود اختصاص داد که سبب شد سطح آب زیرزمینی در محدودهفحهنحذفسانتیمتر نوسان کند چفهمچنینفطی تحقیقیفدر باغات مرکبات ایالات متحده Obreza and Admire - 1985 - فنوسان سطح ایستابی در شرایط بارندگی مورد بررسی قرار دادند
چفنتایج نشان داد بارندگی سنگین به اندازهحلمیلیمترفسطح ایستابی کم عمق را از ششفبه ذتفسانتیمترفافزایش دادچفشایان ذکر است که با برقراري ارتباط بین مقدار بارندگی و نوسان سطح ایستابی، میتوانفدر برنامهریزي بهتر محور توسعه آبیاري و مدیریت سیستمهاي زهکشی استفاده کردچفروند نوسانات سطح ایستابی در طول فصل کشت عامل مهمی در ارزیابی عملکرد سیستمهاي زهکشی میباشد Ebrahimian et al - 2008 - چ فبراي فکنترل سطح ایستابی در مناطق مرطوب، سیستم زهکشی زیرزمینی بر اساس، تراز سطح آب زیرزمینی در بارانهاي سنگین احداث میشودچفچنانچه بیش از این مقدار بارندگی رخ دهد، سیستم زهکشی زیرزمینی، قادر به تخلیه آب اضافی،فدر زمان معینفرافنداردچفدر نتیجه، با خیز بیشتر سطح ایستابی به مرور زمان، مشکل ماندابی و غرقابیفخواهیم داشتچفهدففاز این تحقیق، تعیینفاثرفمقادیر مختلف بارندگی بر میزان تغییرات عمق سطح ایستابی در اراضی شالیزاري داراي سیستم زهکشی زیرزمینی مختلف میباشدچفف
.2 مواد و روشها
مشخصات منطقه مورد مطالعه
این تحقیق به منظور تعیین تغییرات سطح ایستابی در مقدار بارندگیهاي مختلف،فدرفمزرعهفپایلوت زهکشی اراضی شالیزاري دانشگاه علوم کشاورزي و منابع طبیعی ساري انجام شدچفمختصات فطولفجغرافیاییفتحقمزف درجه شرقی و عرض جغرافیایی شمقذم فدرجه شمالی بوده و ارتفاع از سطح دریا زلنفمتر میباشدچ فاقلیم منطقه معتدل و مرطوب میباشدچفبر اساس دادههاي بلند مدت حلفساله، میانگین دما و میانگین بارندگی سالانه به ترتیب مقغلفدرجه سلسیوس و ذلذفمیلیمتر میباشد،فحدود حغفدرصد از این میزان بارندگی طی ماههايفمهر تا فروردینفپفصل کشت کلزاژفرخ داده استچفف
شکل -1 نقشه موقعیت جغرافیایی ایران و منطقه طرح
دادههايفروزانهفبارندگیفازفمهرفزشملفتاففروردین ذشملفدرفشکلفه فارایهفشدچفبرفاساسفنتایجفآنالیزفبافتف خاكفانجامفشده در منطقهفمورد مطالعه،فتا عمق ححهفسانتیمتر،فسیلتی رسی و از ححهفتا ححمفسانتیمتري از نوع رس میباشدچفتیمارهاي زهکشی به ترتیبفشاملفعمق شقحفمتر و فاصله حمفمترفپD0.90L30ژ، چهار خط زهکش به اعماق زذقح فو شقحفمتر به صورت یک در میانفوفبه فاصله زلفمتر پBi_Levelژفو عمق زذقحفمتر و فاصله حمفمتر پD0.65L30ژفو یک تیمار بدون زهکشپشاهدژفانتخاب شدچفلولههاي زهکش زیرزمینیفاز نوعفPVCفموجفدار وف به طول ححلفمتر و با شیب هقحفدرصد در مزرعه نصب شدندچفبراي کنترل سطح ایستابی در مزرعه، خروجی زهکشهاي زیرزمینی در طولففصلفکشتفباز بودندچفیکی از گیاهان مقاوم به شرایط نامناسب آب وفهوایی، کلزا میباشد کهفبه عنوان کشت دوم در مزرعهفانتخاب شدچففف
اندازهگیري عمق سطح ایستابی
به منظور بررسی تغییرات عمق سطح ایستابی از چاهکهاي مشاهدهايفبه عمق لفمترفدر فاصلهفبین لولههاي زهکش زیرزمینی در تیمارهاي مختلف زهکشی زیرزمینی استفاده شده استچف چاهکهاي مشاهدهايفمجهز بهفلوله PVCفمشبک ته باز به قطر ححلفمیلیمتر بودندچفروند اندازهگیري، به صورت دورهاي،فیک روز قبل بارندگی و تا افت کامل سطح ایستابی ادامه داشتچفدرفمجموعفطیفزفدوره فازف بارندگی،فاندازهگیريفبه فصورت ف دورههايفپیوستهفسه،فپنجفوفهفتفروزفپسفازفبارندگیفادامهفداشتچفبا توجه به اینکه بارندگی با مقدار کمتر از زفمیلیمتر، خیز قابل ملاحظهاي در سطح ایستابی چاهکها ایجاد نکرد، از بارندگیهاي بیش از زفمیلیمترف در طرح استفاده شدچفف
