دانلود مقاله ارزیابی عملکرد تکنولوژیکی طرح تجهیز ، نوسازی و یکپارچهسازی اراضی شالیزاری ( نمونه موردی : دهستان قره طغان شهرستان نکا )

بخشی از مقاله

برخی از منابع

استانداري استان مازندران، واحد نقشه و .1388 GIS

افتخاري، رکنالـدین. 1385، توسعه کشاورزي (مفاهیم، اصول، روش تحقیق، برنامـهریـزي، یکپارچـهسـازي اراضی کشاورزي)، انتشارات سمت، تهران.

آقا گلزاده، حمید. 1389، مقاله نقش کمباینها در افزایش ضایعات برنج، سازمان حفظ نباتات.

آقا گلزاده، حمید، حسینی، سید موسی. 1381، ارائه زیرساختهایی اساسی جهت مکانیزه نمودن کشت بـرنج

در اراضی تسطیح و یکپارچهسازي شده، اولین همایش علمی– کاربردي تجهیز، نوسازي و یکپارچـهسـازي اراضی شالیزاري کشور، دانشگاه آزاد اسلامی قائمشهر، .28- 23

مقدمه

برنج در ایران با سطح زیرکشتی بیش از 630 هزار هکتار بعد از گندم، مهمتـرین محصـول زراعـی، محسـوب میشود که در اغلب استانهاي کشور کم و بیش کشت میشود؛ ولی عمـده سـطح زیـر کشـت ایـن محصـول استراتژیک در استانهاي مازندران و گیلان واقع شده است. گرچـه محصـول بـرنج در ایـران از لحـاظ قـدمت کشت، دانش تجربی کشاورزان برنجکار و تنوع مصـرف، داراي سـابقه درخشـانی اسـت؛ امـا امـروزه بـه خـاطر تکنولوژيهاي جدید در جهت کشت مکانیزه و افزایش کیفیت محصـول بـه دسـت آمـده در مقایسـه بـا سـایر محصولات زراعی و باغی از جایگاه مطلوبی برخوردار نیست. بدیهی است که رسـیدن بـه خودکفـایی محصـول برنج در کشور جز با افزایش سطح زیر کشت، افزایش عملکرد در واحد سطح و کاهش ضایعات مقـدور نیسـت. افزایش سطح زیر کشت در کشوري مثل ایران که با مشکل آب یا کم آبی مواجـه اسـت، چنـدان قابـل توجیـه نیست؛ مگر آنکه اقدام به اصلاح و تولید ارقام مقاوم به کمآبی و خشکی شود؛ ولی از لحـاظ افـزایش عملکـرد در واحد سطح و کاهش ضایعات پتانسیلی بالا جاي کار بسیاري باقی است (آقاگل زاده، .(1 :1389

اقتصاد منطقه مورد مطالعه؛ یعنی دهستان قره طغان بر محور کشاورزي شـکل گرفتـه و در ایـن میــان، برنج مهمترین نقش را ایفا میکند. اهمیت غذا در استقلال ملتها و رونـد صـعودي، نیـاز بـه مـواد غـذایی بـه عنوان یک ضرورت ملی، موجب شد تأمین مواد غذایی در برنامهریزيهاي کلان و میان مدت، مورد تأکید قـرار گیرد و تحقق این مهم به سیاستگذاران و برنامهریزان کشور در سطح ملی و منطقهاي واگذار شده اسـت؛ لـذا در وهله نخست، حفظ نقش موجود، بسیار حائز اهمیت بوده و سپس در جهت ارتقاء و بهبود کشـاورزي پایـدار منطقه به خصوص برنج میبایست همت گمارد که در ایـن راسـتا، طـرح تجهیـز و نوسـازي و یکپارچـهسـازي اراضی شالیزاري نقش به سزایی دارد.

تجهیز، نوسازي و یکپارچهسازي اراضی شالیزاري به کلیه فعالیتهاي زیربنایی اطلاق میشود که با هدف استفادة بهینه از منابع آب و خاك و اقتصادي نمودن تولید در اراضی کشاورزي آبی به اجرا گذاشـته مـیشـود (عظیمی، .(14 :1386 گرچه تاکنون با یکپارچهسازي اراضی که طی آن قطعات زراعی خرد و پراکنده هر چـه بیشتر به سوي تمرکز پیش رفته و امکان مکانیزاسیون وارتقاء سطح مدیریتی را همزمان فراهم میآورد؛ اما بـه دلایل لاینحل ماندن معضلات حاد اجتماعی، متأثر از عدم قانونمندي طرح یکپارچهسازي، متأسفانه ایـن امـر مهم، کمتر تحقق یافته است. از جمله مشکلات اجتماعی که کارشناسان مربوطه در اجراي طـرح بـا آن مواجـه هستند، عدم آگاهی کشاورزان با این پروژه و اثرات مثبت آن است. شـاید بتـوان گفـت راه حـل اصـلی از بـین بردن این مشکل، تقویت بخش ترویج در امور کشاورزي به ویژه در مورد این طرح میباشد. با فرستادن افـرادي به نواحی روستایی که در این زمینه آگاهی دارند و آشنا کردن روستاییان با ایـنگونـه طـرحهـا مـیتـوان ایـن مشکل را حل کرد. مشکل بعدي در زمینه اختلافات قومی و قبیلهاي است که در نواحی روستایی وجود دارد.

ارزیابی عملکرد تکنولوژیکی طرح تجهیز، نوسازي و یکپارچه سازي اراضی ... 41

به طور کلی میتوان گفت اکثر مشکلات اجتماعی در نواحی روستایی را میتـوان بـا گسـترش تـرویج در این زمینه حل نمود؛ اما اجراي طرح تجهیز و نوسـازي در اراضـی شـالیزاري سـنتی؛ یعنـی تسـطیح و مرتـب نمودن اراضی کشاورزي زیر کشت، بهبود شبکههاي آبیاري و زهکشی، اصلاح خاك، احداث جادههـاي زراعـی و... میتواند، منجر به تغییر در بهبود مورفولوژي زراعی و استقرار کشت به مراتب کاراتر گشته و بـدین ترتیـب زمین کشاورزي و نیروي کار را بارورتر سازد (عظیمی، .(15 :1386 که پروژههاي یکپارچهسازي شـرایط تولیـد در بخش کشاورزي را تغییر میدهد و تأثیر به سزایی بر روي الگوهاي تولیـد، بهـرهوري... دارد (هـایلن بـروك، 1.(54: 1996 تعاریف جاسبر و دایلن یکپارچهسازي را »ادغام و توزیع مجدد زمین در یک منطقه، براي کاهش تعداد قطعات زمینهاي زیر کشت و آمایش مجدد اراضی، تعریف میکنند.(ing & dhillon,1989:31) «

تجهیز و نوسازي اراضی شالیزاري به معناي منظم نمودن قطعات نامنظم و غیر هندسی به همراه سـاخت

و اجراي شبکهآبیاري و زهکشی (عمدتاً خاکی) میباشد به گونهاي که هر قطعه منظم، به طـور مسـتقل داراي کانال آبیاري و کانال زهکشی براي تخلیه زه آب به همراه جـاده سـرویس مناسـب باشـد (یعقـوبی و یعقـوبی، .(1 :1386 توسعه کشاورزي فرآیندي است که عوامل تغییرپذیري مانند شـرایط محیطـی و عوامـل اجتمـاعی، اقتصادي، فرهنگی و.... بر آن تأثیر میگذارد (نظرداد، .(1 : 1387 بخشی از این تغییرپذیري، حاصل بکارگیري تکنولوژي در زمینه تولید محصولات کشاورزي است کـه از آن جملـه، مـیتـوان بـه مکانیزاسـیون (تکنولـوژي ماشینی) اشاره نمود. به طور کلی مکانیزاسیون، مجموعهاي از علوم و فنون کاربردي است که مطالعه، شـناخت

و بکارگیري انواع مختلف ماشین و نیروي محرکه را در مراحل مختلف تولیـد و فـرآوري محصـولات کشـاورزي شامل می شود و این مجموعه علوم و فنون کاربردي با توجه به ابعاد فنی، اقتصادي و اجتماعی بـه کـار گرفتـه می شود. بواسطه مصرف سرانه بالاي برنج در کشور که حدود 40 کیلوگرم مـیباشـد و مقـدار اسـتاندارد آن در جهان که 100 گرم در روز میباشد، هر ساله حدود 620 هزار هکتار از اراضی زراعی کشـور و نیمـی از اراضـی استان مازندران به کشت این محصول اختصاص مییابد (همان .(1: همچنـین کـار در شـالیزارهاي مرطـوب و کوچک سبب میشود که این مزارع داراي مکانیزاسـیون پیچیـده اي باشـند. مجموعـه ایـن عوامـل، همـراه بـا صعوبت کاري بالاي زراعت برنج نشان میدهد که بررسی نقش مکانیزاسیون در توسعه کشـت بـرنج از اهمیـت خاصی برخوردار است (همان : .(2

با توجه به اهمیت محصول برنج در تأمین نیاز غذایی کشـور و بـا عنایـت بـه شـرایط اراضـی شـالیزاري، تجهیز و نوسازي و یکپارچهسازي این اراضی در راستاي ایجاد زمینههاي مناسب جهت افزایش میزان بهرهوري از منابع آب و خاك اجتنابناپذیر است. تجهیز و نوسازي اراضی شالیزاري، مانند هر فعالیت زیربنایی دیگـر در صورتی نتایج و اهداف مورد انتظار را خواهد داشت که از ضوابط و معیارهاي فنی از جمله بررسی و تهیه نقشـه

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1. Hyvlenbroeck, V., 1996

24 جغرافیا و پایداري محیط، سال دوم، شماره 4، پاییز 1391

خاك و مسائل آن، مطالعه نقشههاي توپوگرافی و بررسی مالکیت و مشخصات آنها، شیب تقریبی اراضـی و... در تمام مراحل مطالعات، طراحی و اجرا پیروي نماید. در حال حاضـر بـا توجـه بـه گذشـت چنـد سـال از شـروع فعالیتهاي اجرائی در این زمینه و با عنایت به شرایط خاص عملیات مورد نیاز و وجود مشکلات فنی، حقـوقی و قراردادي، شایسته است جهت تهیه و تـدوین مجموعـه ضـوابط و معیارهـاي مربوطـه اقـدام گـردد. یکـی از مشکلات عملیات اجرائی، راندمان بسیار پایین ماشینهاي سـنگین در ایـن اراضـی مـیباشـد (پـارهکـار، پـور محسنی، .(6 :1384 کاربرد ماشین براي تولید در کشاورزي، یکـی از تحـولات عظـیم در امـر کشـاورزي بـوده است. نتایج این امر در بسیاري از جنبههـاي زنـدگی بشـر، همچـون: جنبـههـاي سیاسـی، اقتصـادي، علمـی، فرهنگی، اجتماعی و... مشهود است. با استفاده از ماشین، سنگینی و مشـقت کـار کشـاورزي، کـاهش یافتـه و میزان ستاده به ازاي هر کارگر، افزایش قابل ملاحظهاي پیـدا کـرده اسـت. مکانیزاسـیون بـرنج در کشـورهاي پیشرفته با همکاري و مساعدت سایر علوم بیولوژیکی و مهندسی، همچون: اصلاح نباتـات، زراعـت، آبیـاري و...

تحقق یافته است.

در کشور ما کشت برنج، یکی از پر هزینهترین و مشکلترین کارهاي زراعـی مـیباشـد. بـالا بـودن هزینـه تولید، عدم دسترسی به موقع به نهادههاي کشاورزي (کـود، سـم، آب و...) پـایین بـودن سـطح فـنآوري و در نتیجه آن بالا بودن هزینهها و قیمت ماشینهاي کشاورزي از دلایل عمدة عدم پیشرفت کشت بـرنج در کشـور میباشد. با توجه به اینکه برنج بعد از گندم، مهمترین منبع غذایی در کشور ماست، اهتمام و توجـه بیشـتر بـه این محصول باارزش، امري ضروري است. در نتیجه براي افزایش تولید این مادة غـذایی چـارهاي جـز افـزایش عملکرد در واحد سطح یا افزایش سطح زیر کشت نخواهیم داشت. در هر دو صورت، بهتر است کشت بـرنج بـه صورت مکانیزه انجام گیرد. قبل از مکانیزه نمودن کشت برنج، کارهاي بنیادین و اساسی باید صورت گیـرد کـه یکی از آنها تسطیح و یکپارچهسازي اراضی شالیزاري میباشد. تسطیح و یکپارچهسـازي اراضـی شـالیزاري نـه تنها برجنبههاي مختلف زندگی کشاورزان آن منطقه تأثیر دارد، بلکه در بازده ماشینها در ایـن اراضـی، نقـش به سزایی دارد که در اثر آن، بازده و عملکرد ماشینهاي مختلف کشـاورزي، همچـون: نشـاکارها، ماشـینهـاي داشت و برداشت، بسیار افزایش مییابد (افتخاري، .(160: 1385

در خصوص پیشینه تحقیق، مطالعات و پژوهشهایی صورت گرفتـه اسـت کـه بـه مهمتـرین آنهـا اشـاره میگردد:

در پروژة »ارزیابی جادههاي بین مزارع در طرح تجهیز و نوسازي اراضی شالیزاري گلانـدر« کـه در سـال 1380 توسط سازمان جهاد کشاورزي استان گیلان، انجام گرفت، آمده است که عدم احداث جادههاي فرعـی-عرضی به دلیل افزایش هزینه و استفاده از زمین مـیباشـد و خـاك مـورد نیـاز بـراي جـاده سـازيعمومـاً، از خاكهاي زراعی بوده که به دلیل وجود بقایاي نباتی مستعد، رشد علفهاي هرز به مقدار زیاد مـیباشـد. ایـن

ارزیابی عملکرد تکنولوژیکی طرح تجهیز، نوسازي و یکپارچه سازي اراضی ... 43

تحقیق حاکی از آن است که گرچه احداث جادههاي فرعی در مزارع با مشکلاتی روبرو است؛ اما از نقـاط قـوت طرح محسوب میشود.

همچنین فردوس عادلی نسب در پروژهاي به نام »تجهیـز و نوسـازي اراضـی شـالیزاري بـه وسـعت 256 هکتار(1386) «، بیان میکند که میزان موفقیت این طرح در زمینه مرتـب کـردن اراضـی شـالیزاري، کـاهش هزینه تولید، افزایش راندمان آبیاري و... بوده است.

حمید زنده روح در تحقیقی در زمینه »طرح تجهیـز و نوسـازي اراضـی شـالیزاري در اسـتان مازنـدران، گیلان و اصفهان(1387) «، بیان میکند که اجراي این طرح، باعـث کـاهش هزینـه تولیـد، جـایگزینی کشـت پرمشقت برنج با کشت آسان و مکانیزة برنج، ایجاد شرایط مساعدتر براي کشت دوم و افزایش درآمد کشاورزان شده است.

مرتضی یعقوبی و مجتبی یعقوبی در بررسی »روشهاي تجربی در اجراي شبکه آبیاري و زهکشی اراضـی شالیزاري(1386) « اظهار داشتند که تعیین روشهاي اجرایی مناسب به تناسب موقعیت مکانی طرح، انتخـاب ماشین آلات مناسب به منظور احداث شبکه اراضی و آبیاري مناسب میباشد.

در همین زمینه، طرحی توسط مرتضی یعقوبی و رها کبیـري بـا نـام »تحلیلـی بـر شـیوههـاي کـاربردي یکپارچه سازي اراضی شالیزاري(1383) « انجام شده که بیان مـیکنـد، اسـتفادة بهینـه از اراضـی زراعـی بـا شناخت و به کارگیري روشهاي مناسب مطالعـات اجرایـی، از اهـم اهـداف توسـعه کشـاورزي در هـر منطقـه جغرافیایی است.

رضا عظیمی در کتاب »تحلیلی بر روند اجرایی طرح تجهیز و نوسازي و یکپارچه سازي اراضـی(1386) «، اظهار داشته که اجراي این طرح، باعث افزایش راندمان آبیاري، افزایش کشت برنج و در نهایت، توسـعه پایـدار کشاورزي منطقه میشود، دست یافته است.

حمید آقا گلزاده و سیدموسی حسینی در مقاله »ارائه زیرساختهـایی اساسـی، جهـت مکـانیزه نمـودن کشت برنج در اراضی تسطیح و یکپارچهسازي شده(1381) «، سـعی کردنـد کـه تـا حـد ممکـن، مشـکلات و مسائلی را که کارشناسان مربوطه در امر کشت مکانیزه برنج با آنها درگیـر هسـتند را یـادآوري کننـد، تـا ایـن موانع و مشکلات در آیندهاي نزدیک، گریبانگیر مکانیزاسیون کشت برنج درکشور نگردد.
در بـررسیهاي به عمل آمده توسط مهنـدس غلامرضـا میـرزایی در تحقیـق »تعیین فاصلــه زهکشـهاي زیرزمینی در ترکیب چند کشتی در اراضـی شـالیزاري مازنـدران(1381) «، مشـخص گردیـده کـه در بیشـتر اراضی، فاصلهمذکور، بهینه نبوده و عملاٌ اهداف پیشبینی شده در طرح در خصوص زهکشی و فـراهم نمـودن بستر مناسب کشت دوم حصول نشده است. با توجه به ارزش زمین و مشـکلات اجتمـاعی، کـم کـردن فاصـله زهکشهاي رو باز مزرعه بنا به دلایل عمدة فوق، مشکلاتی پیش روي مجریان طرح قرار داده است.

44 جغرافیا و پایداري محیط، سال دوم، شماره 4، پاییز 1391

تشکري، عسگري و غلامرضا میرزایی در مقاله »دستاوردهاي اقتصادي طرح تجهیز و نوسـازي و یکپارچـه سازي اراضی شالیزاري مازندران« بیان میکنند که: بهرهبـرداري از اراضـی شـالیزاري سـنتی، داراي معایـب و مشکلات زیادي است که ضروريترین اقدام در بهبـود وضـعیت اراضـی شـالیزاري سـنتی، تجهیـز، نوسـازي و یکپارچهسازي آن براي حصول به اهدافی، چون استفادة بهینه و مفید از اراضی و بهرهوري مناسب آن با ایجـاد قطعات زراعی با ابعـاد هندسـی مناسـب بـراي کرتهـاي بـرنج، بـه منظـور پـیریـزي، بسـتري مناسـب بـراي مکانیزاسیون و... میباشد.

مجید حسنی مقدم در بررسیهاي خود در »یکپارچهسازي و تجهیـز و نوسـازي اراضـی در تولیـد بـرنج« (1381) به این نتیجه رسیده است که: یکی از مسائل بنیادي کشاورزي، نظام بهرهبرداري از منابع تولیـد و آب
و خاك بوده که از زمان اجراي اصلاحات اراضی و خرد شدن اراضی و تداوم آن، بیشتر مورد توجه قـرار گرفتـه است. اجراي طرح تجهیز و نوسازي اراضی شالیزاري، باعث کارایی اقتصادي نهادهها در اراضی یکپارچه، نزدیک شدن فاصله بین اندازة بهینه و اندازة متوسـط مـزارع زارعـین و بهبـود درآمـد بهـرهبـرداريهـاي دهقـانی یـا خانوادگی به عنوان نظام غالب بخش کشاورزي میشود.

همچنین بهروز عربزاده در مقاله »تحلیلی بر طرح تجهیز و نوسازي و یکپارچهسازي اراضـی شـالیزاري« (1381)، بیان میکند که که پس از اجراي طرح تجهیز و نوسازي و یکپارچهسازي مقـدار رانـدمان کـاربرد آب حدود 6 درصد افزایش یافته است و همگنی خاك، حفظ گردیده است. با کشت متوالی برنج و همچنین در اثـر عملیات زراعی گل، خراب نمودن خاك مزرعه، کلیه خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاك تا حـدي یکنواخـت شده است.

نوراالله جلالی کوتنائی (1381)، در بررسی مراحل طراحی در پروژههاي یکپارچهسـازي اراضـی شـالیزاري بیان داشت که تا موارد ضروري در مطالعات، طراحی پلان و طراحی جزئیات، بطـور خلاصـه ذکـر کنـد. عـدم رعایت هر یک از مراحل میتواند مشکلات و معضلات حادي را در زمان اجرا به وجود آورده و لذا اهمیـت آنهـا براي هر طراح و مجري آشکار است.

ناصر دهقان، علی اکبر وژدان (1384)، طی تحقیق »گزیدهاي از مشکلات احداث شبکههاي فرعی آبیاري

و زهکشی و تجهیز و نوسازي اراضی شالیزاري« پی بردند که از مهمترین مشـکلات موجـود در رونـد عملیـات اجرایی این پروژه در سه محور به شرح مسائل و مشکلات بهرهبرداران پروژه، شامل موارد مرتبط با خـرد بـودن اراضی، یکپارچهسازي و... مسائل و مشکلات مدیریت ساخت، شامل موارد مرتبط با ناهمزمانی مطالعه و اجـراي شبکههاي اصلی و فرعی و ناهماهنگی سیاستگذاريهاي کـلان و مسـائل و مشـکلات سـازندگان (پیمانکـار و مهندس مشاور) شامل موارد مرتبط با هزینههاي برآورد شده و واقعی و... است.
بر اساس مطالعات ام، زهیر (1975)، در هند با عنوان ارزیابی اصـلاحات ارضـی: یکپارچـهسـازي اراضـی،

ارزیابی عملکرد تکنولوژیکی طرح تجهیز، نوسازي و یکپارچه سازي اراضی ... 45

بخش وسیعی از هند (بیش از 80 هزار روستا) فراپـاي حاصـل از یکپارچـهسـازي اراضـی کشـاورزي در ابعـاد مختلف اجتماعی، فرهنگی، اقتصادي و اکولوژیکی، چون بهبود مـدیریت آب و خـاك، صـرفهجـویی در زمـان، کاهش هزینههاي تولید، افزایش درآمد، استفاده از نهادههاي جدید و ماشین آلات و... را نام برده و اضافه مـی-کند یکپارچهسازي اراضی، باعث تحول در زندگی روستایی شده و در نهایت زمینه را براي دستیابی به اهداف توسعه فراهم کرده است .( Zaheer,1975: 121)

از نظرهایلن بروك و همکاران (1996)، پروژههاي یکپارچهسـازي، شـرایط تولیـد در بخـش کشـاورزي را تغییر داده و آثاري روي الگوهاي تولید، بهرهوري، زمان مورد نیاز براي کار در مـزارع، افـزایش درآمـد و... دارد. این آثار از مکانی به مکانی دیگر یا از مزرعهایی به مزرعهایی دیگر میتواند متفاوت باشد. از سوي دیگر، آنها بـه این نکته متذکر میشوند که ارزیابی طرحهاي یکپارچهسازي اراضی در مکانها چـه قبـل و چـه پـس از اجـرا، براي مقایسه آثار و عملکرد، ضروري بوده و ساخت مدلها و به کارگیري آنهـا بـراي مطالعـه و ارزیـابی نـواحی مورد مطالعه اجتنابناپذیر است .(Huvlenbroeck,1996 : 310)

مواد و روشها

روش انجام تحقیق اکتشافی به صورت توصیفی و تحلیلی و از نوع کاربردي میباشد. روش گردآوري اطلاعـات، کتابخانهاي و پیمایشی است؛ یعنی با استفاده از آمار، اسناد، کتابها، مقالات، طرحها و پـروژههـا و نیـز انجـام مصاحبه و تکمیل پرسشنامه و مشاهدات میدانی، انجام گرفته است و سپس اطلاعات و دادههاي آمـاري در دو بخش توصیفی و استنباطی مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته اسـت. در بخـش مطالعـات کتابخانـهاي/ اسنادي به منظور جمعآوري اطلاعات از منابع مختلف کتابهـا، مقـالات، آمارنامههـا، سـایتهـاي اینتــرنتی، نقشهها، آرشیوهاي نهادهاي مختلف (جهاد کشـاورزي اسـتان مازنـدران و شهرسـتان نکـا، اسـتانداري اسـتان مازندران، ادارة منابع طبیعی شهرستان نکا و...) و مشاهدة مستقیم از اراضی شالیزاري مورد نظر، استفاده شـده است. در مرحله بعد به منظور توصیف پرسشها و اثبات آزمون تحقیق با هدف اکتشافی و تحلیلی، بهره جسته است و با استفاده از مصاحبه، پرسشنامه، اطلاعات مورد نیاز از کشاورزان و کارشناسان جمعآوري شـده اسـت. در نهایت با توجه به نتایج تحقیق و نقاط قوت و ضعف طرح از بعد تکنولـوژیکی، راهکـاریی جهـت بهتـر اجـرا شدن طرح در آینده، ارائه شده است.

برآورد حجم نمونه

گروه اول جامعه آماري تحقیق، شامل بهرهبرداران 9 روستاي دهستان قره طغان شهرستان نکا میباشد. تعـداد کل بهرهبرداران منطقه یا همان جامعه آماري 2405 نفر میباشـد. گـروه دوم کارشناسان مربـوط به طــرحانـد

64 جغرافیا و پایداري محیط، سال دوم، شماره 4، پاییز 1391

که تعداد کل کارشناسان مربوطه 73 نفر هستند که براي تعیین تعداد حجم نمونه از دو مرحله اسـتفاده شـده است. در مرحله اول با استفاده از فرمول کوکران و با ضـریب دقـت 0/06 درصـد و بـا اطمینـان 0/95 درصـد، تعداد 260 نمونه از کل جامعه آماري؛ یعنی 2405 بهرهبردار و تعداد 68 نمونه از کل جامعه آماري، یعنـی 73 کارشناس برآورد گردیده است. در مرحله دوم با فرمول تخصیص متناسب، یعنی تعداد بهره برداران هـر روسـتا تقسیم بر کل بهرهبرداران جامعه آماري میشود که نتیجه آن در تعداد کل حجم نمونه ضرب میگـردد. تعـداد حجم نمونه در هر روستا 9) روستا) و تعداد حجم نمونـه کارشناسـان در ادارات 5) اداره) در جـدول (2) و (3) مشخص گردیده است.
رابطه (1 2 × =
2 + 2
= 260 2405(1.96)2 × 0.5 × 0.5 =
2405(0.06)2 + (1.96)2 × 0.5 × 0.5
73(1.96)2 × 0.5 × 0.5 = 73(0.06)2 + (1.96)2 × 0.5 × 0.5 = 68

جدول .1 تعداد کل بهرهبرداران مشمول طرح تجهیز و نوسازي اراضی شالیزاري و حجم نمونه دهستان قرهطغان

ردیف 1 2 3 4 5 6 7 8 9 جمع
نام روستا خورشید نیمچاه آلوکنده حاجی ولاشد شهاب بهزادکلا اطرب سیاوشکلا 9
محله الدین
کل 610 124 201 218 189 154 272 410 227 2405
بهرهبرداران

حجم نمونه 66 13 22 24 20 17 29 44 25 260

جدول .2 تعداد کل کارشناسان مربوط به طرح تجهیز و نوسازي اراضی شالیزاري و حجم نمونه کارشناسان

ردیف 1 2 3 4 5 جمع
جهاد کشاورزي جهاد کشاورزي مشاوران اعضاي فارغالتحصیلان کشاورزي
نام اداره شوراهاي مرتبط با طرح در روستاهاي 5
استان مازندران شهرستان نکا اجرایی طرح
مورد مطالعه مورد مطالعه

کل 35 15 9 9 5 73
کارشناسان

حجم نمونه 33 14 8 8 5 68

ارزیابی عملکرد تکنولوژیکی طرح تجهیز، نوسازي و یکپارچه سازي اراضی 47

روش تجزیه و تحلیل

روش تجزیه و تحلیل، شامل دو بخش توصیفی و تحلیلی است. در قسمت تحلیلی، نرم افزاري که جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات جمعآوري شده، مورد استفاده قرار گرفته است، نرم افزار Excel و Spss میباشـد کـه کلیـه نتایج تحلیلی این تحقیق از همین دو نرم افزار است و براي تعیـین همبسـتگی میـان دو دیـدگاه کشـاورزان و کارشناسان در مورد میزان موفقیت اجراي طرح تجهیز، نوسازي و یکپارچـه سـازي اراضـی شـالیزاري در بعـد تکنولوژي از آزمون کیفی آماري، ضریب همبستگی پیرسون1 استفاده شده است. همچنین براي تهیـه نقشـه از منطقه مورد مطالعه از نرم افزار GIS استفاده شده است.