بخشی از مقاله
چکیده :
پسته می تواند در کویر مرکزی ایران در شرایط سخت همانند سطح آب زیر زمینی کم عمق و شور پرورش داده شود. تاثیر سطوح ایستابی کم عمق و شوری آن برمیزان جذب آب از سطح آب زیر زمینی توسط پایه پسته بادامی زرندی در شرایط دیم و آبی در گلخانه مورد مطالعه قرار گرفت . تیمارهای مورد استفاده در این تحقیق را عمق های سطح ایستابی 30 تا 120 سانتی متر ، آب زیر زمینی شور - 13 دسی زیمنس برمتر - و غیر شور 0,5 - دسی زیمنمس برمتر - و شرایط دیم و آبی تشکیل دادند.
افزایش عمق سطح ایستابی موجب افزایش معنی دار رشد عمق ریشه و کاهش معنی دار تبخیر –تعرق کل و تبخیر –تعرق از سطح آب زیر زمینی شد . تبخیر –تعرق از آب زیر زمینی کم عمق با آب غیر شور از72,4 تا89,7 درصد تبخیر در شرایط آبی و90,7 تا 100 درصد در شرایط دیم متغیر بود. درشرایط آب زیر زمینی شور مقادیر فوق به ترتیب به 57,2 تا 74,8 و79,3 تا 100 درصد کاهش یافتند. کمترین مقدار استفاده از آب زیر زمینی مربوط به عمق 120 سانتی متر و بیشترین آن مربوط به عمق سطح ایستابی 30 سانتی متربود.
واژه های کلیدی : آب زیر زمینی ،کم عمق ، پسته ، تبخیر ، تعرق
مقدمه:
پسته نه تنها یکی از منابع مهم ارز آور برآی کشور محسوب می شود بلکه بدلیل ویژگی های بالقوه ای که از نظرسازگاری با شرایط نا مساعد محیطی از جمله شوری آب آبیاری و خاک ونیز مقاومت به خشکی و کم آبی داردمی توان آنرا مهم ترین محصول کشاورزی برای بسیاری از مناطق کویری و خشک توصیه نمود - شیبانی وهمکاران ،. - 1374 ایران هم اکنون مهمترین و بزرگترین صادر کننده پسته دنیا می باشد - ابریشمی ،. - 1373 یکی ازعوامل محدود کننده در دشت های کشور بالا بودن سطح آب زیر زمینی می باشد. محققین زیادی در مطالعات خودنشان داده اند که عمق سطح ایستابی در شرایط مطلوب می تواند به گیاه در تامین آب مورد نیاز کمک کند وموجبات رشد بهتررا فراهم آورد.
مطالعات نشان می دهد که گیاهان قادرند از سطح ایستابی واقع در 2 متری ازسطح زمین یا بیشترآب برداشت کنند که در این رابطه می توان به تحقیقات نا مکن و همکاران - Namken et
- al., 1969 در مورد گیاه پنبه، بنز و همکاران - Benz et al., 1984 and 1985a - در مورد گیاه یونجه، کروس و همکاران - Kruse et al., 1993 - در مورد گیاه یونجه و ذرت, میر - Meyer, 1988 - در مورد گیاه گندم - به گزارش از کروس و همکاران ، - 1993 اشاره نمود.اطلاعات مربوط به تاثیرشوری بر مصرف آب زیر زمینی توسط گیاه محدود است. هات ماچر و آیارس - Hutmacher and Ayars, 1991 - دریافتند که شوری آب زیرزمینی تا حد مقاومت گیاه به شوری، در کاهش استفاده از آب زیر زمینی جزئی است و از این حد به بالااستفاده از آب زیر زمینی را شدت کاهش می دهد - به گزارش ز کروس و همکاران،. - 1993
هات ماچرو همکاران - Hutmacher et al., 1996 - در آزمایش سه ساله ای که با استفاده از لایسیمترهای ستونی بر روی کتان انجام دادند آب زیر زمینی کم عمق را با دامنه شوری0,3 تا 30,8دسی زیمنس برمتر بکاربردند و گزارش کردند که آب زیر زمینی در حدود 30 تا 42 درصد تبخیر –تعرق کل فصل را در شوری های آب زیرز مینی کمتر از 20 دسی زیمنس بر متر تامین می کند در حالیکه این مقادیر در شورهای بالاتر به 12 تا 19 درصد کاهش یافت .بطور کلی میتوان نتیجه گیری نمود میزان استفاده گیاهان از آب زیر زمینی تغییرات شایان توجهی را نشان می دهد. چرا که تغییر خصوصیات هیدرولیی خاک ، الگوی توسعه ریشه گیاه، مقاومت به شوری و رژیم آبیاری براین مسئله تاثیر می گذارند. در مورد گیاه پسته چنین مطالعاتی صورت نگرفته است و تنها کریمی گوغری وسپاسخواه - 1378 - در مورد تاثیر سطح ایستابی کم عمق و شوری آب بر رشد گیاه پسته نتایجی را منتشرکره اند.هدف اصلی از این تحقیق تعیین اثرات سطح ایستابی کم عمق در کمک آن به تبخیر –تعرق گیاه پسته و بررسی اثر شوری آب زیر زمینی بر میزان تبخیر –تعرق از سطح آب زیر زمینی توسط این گیاه بود.
مواد و روش ها:
این مطالعه در گلخانه انجام شد. به مقدار کافی خاک از افق سطحی0- 20 - سانتی متری - با بافت مشابه مناطق کویری تهیه شد. خاک پس از خشک شدن در هوا و گذرانده شدن از الک 2 میلی متری در درون ستونهایی از لولهP.V.C با قطر داخلی 88 میلی متر ریخته شد. ارتفاع ستونها 140،110،80،50 سانتی متر بود که توسط جزءدیگری که جزئیات آن در شکل - 1 - ارائه شده است ، سطح آب در ستونها در ارتفاع 30،60،90 و 120 سانتی مترنگهداری شد . دوسطح شوری آ ب زیر زمینی 0,5 و13 دسی زیمنس برمتر در دو حالت دیم و آبی اعمال شد. آب آبیاری شور با اضافه نمودن کلرید سدیم و کلرید کلسیم به نسبتیک به یک - وزنی - به آب شرب حاصل شد.تجزیه شیمیایی آ بهایمورد استفاده در جدول - 1 - آورده شده است. آزمایش بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های تصادفی و با سه تکرار انجام شد . پس از ساخت دستگاههای مورد نیاز به تعداد کافی 64 - عدد - و نصب آنها در گلخانه ، کشت گیاه درآنها صورت گرفت.
