بخشی از مقاله
چکیده
مهمترین دغدغه خاطر پیروان دلسوز دین اسلام در هر زمان، دفاع از باورهای دینی و حمایت از اصول و فروع دین اسلام در زبان و عمل است. هر اندازه این پیروان با هم فکری و با تکیه به قرآن و منابع اصیل اسلامی در جهت اصلاح نقاط ضعف پیشینیان همپیمان شوند، حرمت دین اسلام در عین سرافرازی حفظ می-گردد و در صورت ثبات و دوام مستمر آن، منجربه شکلگیری فرهنگ اسلامی میشود. برای این فرهنگ اسلامی مطالباتی مطرح میگردد تا آنجا که میتوان از آنها به عنوان الزامات فرهنگ اسلامی یاد کرد.از این مطالبات و الزامات میتوان اصل عدل و دادگری، احسان و نیکوکاری و تقدم مصالح معنوی بر منافع مادی را نام برد. دغدغه خاطر مقام معظم رهبری همین مسائل است تا آن حد که معتقد است اگر این اصول در جامعهای که افرادش یکدل و یکزبان برای رسیدن به امنیت اقتصادی، عاطفی و معنوی میکوشند معنا و مفهوم متعالی پیدا کند میتوان با قاطعیت گفت راه شکوفایی فرهنگ اسلامی هموار گشته و زمینه ساز تجلی مدینه فاضله میشود پس باید همگی برای این اصول و الزامات و مطالبات سرمایه گذاری کنیم.
کلیدواژهها: فرهنگ اسلامی، الزامات، عدل، امنیت، اقتصادی، معنوی.
-1 مقدمه
با نگاهی گذرا به آموزههای دینی میتوان دریافت که اسلام تاکید بسیار بر ترویج ارزشهای فرازیستی دارد و به این وسیله به بسترسازی در جهت ایجاد روحیه اجتماعی سالم پرداخته است و تجلی پایدار و عملی آن فرهنگ اسلامی نام میگیرد و امروزه نیاز به احیاء دارد که میتوان از آن به فرهنگ اسلامی یاد کرد.در فرهنگ اسلامی نگرش شخصی و رفتاری آدمی همه حکایت از احساس مسئولیت وی در برابر اوضاع اجتماعی میکند. در چنین فضایی هر یک از مسلمانان درصدد است ضمن شناخت اوضاع اجتماعی و با روحیه تاثیر گذاشتن بر عوامل گوناگون اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی -که وضع موجود را پدید آوردهاند- به بهسازی اوضاع بپردازد و در نهایت همگی سرافرازی و سربلندی مسلمانان و اسلام را در همه جهان به ظهور رسانند. در این راستا مواردی همچون سودرسانی به دیگران، نیکوکاری، ایثار و فداکاری، حمایت از مستضعفان و یتیمان و بسیاری از این دست ویژگیها عامل پیوند افراد جامعه با یکدیگر میشود که میتوان از آنها به عنوان مطالبات و الزامات فرهنگ اسلامی نیز یاد کرد. البته باید یادآور شد که اصالت این موضوعات از آن جهت که توسط خدا و رسول خدا - صلی االله علیه و آله - بیان شده، ضمانت و حفظ گشته است.
1بنابراین اساس فرهنگ اسلامی ایجاد پیوند مستحکم و سالم و مستمر با تکیه با این الزامات میان افراد است و ارزش عینی این خصائص آن است که بدین وسیله نیازهای مادی و معنوی همه افراد در جامعه بهترتامین میگردد و از این طریق وحدت و الفت میان آحاد جامعه برقرار میگردد. با این رویکرد این مقاله در دو بخش تنظیم گردیده است، در بخش اول به ویژگیهای فرهنگ اسلامی اشاره میگردد و در بخش دوم به نشانههای جامعه سالم در فرهنگ اسلامی میپردازد. نویسنده بر این اعتقاد است که این دو از مطالبات و الزامات فرهنگ اسلامی به حساب میآید.جان کلام آنکه فرهنگ اسلامی در پی آن است که انسانها براساس تامین مصالح مادی و معنوی خویش با هم متحد گردند و جامعه واحد و امت واحد را در اوج امنیت تشکیل دهند.
-2 اصول فرهنگ اسلامی
یکی از مطالبات و الزامات فرهنگ اسلامی احیاء ارزشهای فرهنگ اسلامی است که طی دورانهای گذشته توسط پیروان دلسوز پایهریزی شده است؛ و صد البته احیای فرهنگ اسلامی در گرو زندگی اجتماعی سالم و رفتار مناسب افراد با یکدیگر است و برای رسیدن به این مطلوب باید اصول و ویژگیهایی حاکم گردد تا فرهنگ اسلامی در مسیر صحیح شکل گیرد. جا دارد در اینجا به مهمترین این اصول اشاره شود:
-1-2 توجه به اصل عدل و دادگری
زمانی که زندگی اجتماعی در راستای تامین نیازهای مادی و معنوی تمام افراد باشد، همگان به منافع مادی و مصالح معنوی خود میرسند البته به شرطی که رفتار همه افراد در جامعه در جهت تحقق این امر باشد. از این رو رفتار اجتماعی هر یک از افراد در صورتی درست و ارزشمند است که به تحقق مصالح کلی جامعه منجر شود؛ و اگر برای آنکه فرد یا افرادی به منافع خود برسند عدهای دیگر از مزایای زندگی سالم محروم گردند مسلما در چنین وضعی طبقه محروم هیچ انگیزهای برای مشارکت ندارند چون آشکارا میبینند زحمات آنان نتیجهای برای خودشان ندارد؛ لذا نخستین اصل که باید به عنوان ملاک مناسب در زندگی اجتماعی و شکلگیری فرهنگ اسلامی مدنظر قرار گیرد اصل عدل است. خداوند در قرآن مجید در چندین مورد فرمان به
اعْدِلُواعدلهُوَمیدهد:أَقْرَبُ» لِلتﱠقْوی» «عدالت کنید که آن به پرهیزگاری نزدیکتر است« - مائده - 8 / و یا در آیه 90إِنﱠسوره اللﱠهَنحلمییَأْمُرُفرماید:» بِالْعَدْلِ » «...همانا خداوند فرمان میدهد به عدل و دادگری .«... - نحل - 90 /معنای ساده عدل قراردادن هر چیز در جای خودش است. - حق پرست. .1386 ص - 161 براساس همین معنا که در همه جا از آن یاد میشود عقل چنین حکم میکند که در جامعه دینی هر فرد به اندازهای که در
