بخشی از مقاله
این تحقیق بنا دارد تا رابطه بین جهانی شدن و نفوذ را در کشور با تکیه بر دیدگاه هایمقام معظم رهبری ورد بررسی قرار دهد و به این فرضیه پاسخ دهد که: بین جهانی شدن و نفوذ رابطه معنا داری وجود دارد. این تحقیق که تحلیلی- توصیفی بوده و مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای بنا نهاده شده اشاره ای به جهانی شدن و نفوذ از دیدگاه مقام معظم رهبری کرده و ابعاد آن ها را مورد بررسی قرار می دهد. ابعادی از جمله سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و علمی و با عنایت به مطالب مطروحه، جهانی شدن را با تعریف حال حاضر در دنیا، ابزاری برای سلطه غرب و خصوصاً آمریکا بر سایر کشورها و نفوذ در آن ها معرفی می نماید. و به این سؤال پاسخ می دهد که » آیا بین جهانی شدن و نفوذ رابطه وجود دارد؟« و فرضیه خود را به این شکل بنا نهاده که »بین جهانی شدن و نفوذ رابطه معناداری وجود دارد.« روش مطالعه این پژوهش با توجه به ویژگی های خاص آن، تحلیلی- توصیفی و مبتنی بر استدلال و تحلیل است. و در نهایت با تکیه بردیدگاه های مقام معظم رهبری مد ظله العالی به این نتیجه می رسد که جهانی شدن می تواند ابزاری باشد برای نفوذ در حوزه های مختلف کشور و استحاله نظام.
واژگان کلیدی: جهانی شدن، نفوذ، نفوذ سیاسی، نفوذ فرهنگی، نفوذ اقتصادی
مقدمه
جهانی شدن پدیدهای است که بروز آن در عصر حاضر موجب تغییر و تحولات بسیاری در زمینههای مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی در عرصه بینالمللی شده و کشورهای بسیاری را به چالش کشاندهاست. به طوری که بیشک مهمترین و بارزترین وجه تمایز اقتصاد امروز و دیروز جهانی شدن است. جهانی شدن برای بیماریهای اقتصادی جهان تجویز شده و چنین ادعا میشود؛ که جریان آزاد سرمایه، نیروی کار، کالا و اطلاعات بدون دخالت دولت و دیگر شکلهای مداخله، تنها راه رسیدن به سعادت جهانی است - چنج، . - 1999 در دوران کاپیتالیسم، بازرگانان ناچار بودند، که کل سرمایه تجاری خود را به دور و نزدیک ببرند؛ زیرا بدون وسعت دادن به حوزه فعالیتشان، در رقابت نابود میشدند. یک شکل ابتدایی جهانیشدن که امپریالیسم بازرگانی نامیده میشد؛ شروع به پیوند اقتصاد بخشهای مختلف جهان به یکدیگر کرد - پیپلس، . - 1999
جهانی شدن را می توان از دو بعد بررسی کرد یکی دید " پروسه ای " و دیگری دید " پروژه ای " . دید پروسه اس جهانی شدن را به مثابه یک روند طبیعی متکی بر تکنولوژی ارتباطات تحلیل می کند .و دید پروژه ای جهانی شدن ، حاکی از روند هدایت شده به سمت " آمریکایی کردن جهان " و یا " آمریکایی گرایی " است . طراح یک همچین دیدی " آلبرو است . - عاملی ، - 1380 مقام معظم رهبری در خصوص جهانی شدن و حفظ استقلال ملی در برخورد با این پدیده می فرمایند: یک نکتهای را در اینجا من عرض بکنم و آن مسئلهی جهانی شدن است. جهانی شدن، اسم خیلی قشنگی استهر کشوری فکر میکند بازارهای جهانی به رویش باز میشود. اما جهانی شدن به معنای تبدیل شدن به یک پیچ و مهرهای در ماشین سرمایهداری غرب، نباید مورد قبول هیچ ملت مستقلی باشد.
اگر قرار است جهانی شدن به معنای درست کلمه تحقق پیدا بکند، باید کشورها استقلال خودشان -استقلال اقتصادی و استقلال سیاسی- و قدرت تصمیمگیری خودشان را حفظ کنندو، الّا جهانی شدنی که دهها سال پیش از طریق بانک جهانی و صندوق بینالمللی پول و سازمان تجارت جهانی و امثال اینها- که همه ابزارهای آمریکایی استکباری بودند- به وجود آمده، ارزشی ندارد. بنابراین، یک اصل مهم، مسئلهی استقلال است، که اگر این نباشد پیشرفت نیست، سرابِ پیشرفت است - بیانات در دیدار استادان و دانشجویان کردستان، . - 1388الآن اشغالگر- مثل همان اشغالگری که بخارست یا پاریس یا فلان کشور را تصرف کرده بود- در حال اشغال تدریجی است.
این اشغالگر کیست؟ پاسخ این نیست که این اشغالگر دولت امریکا یا فلان دولت دیگر است؛ نه، این اشغالگر یک طبقهی اجتماعی است؛ طبقهیی که دولت امریکا و دولتهای دیگر را به قدر توانایی وقدرت خود و آمادگیِ آنها دارد هدایت میکند. البته در بافت و ساخت این دولتها هم بدون شک افراد این طبقه حضور دارند؛ اما هدایت، هدایت یک دولت نیست؛ هدایت یک مجموعهی طبقاتی است، که اگر بخواهیم در یک عبارت برای اینها اسم معین کنیم، باید بگوییمزرسالارانِ» اقتدارطلب.« هدفشان هم سیطره بر منابع حیاتی و مالی همهی دنیاست. البته این سیطره، یک الزامات سیاسی دارد که همان نظم نوین جهانی است؛ یک الزامات علمی و اداری دارد که بتدریج خود را به آن نزدیک میکنند. مسألهی جهانیسازی که امروز در تجارت، پول، فرهنگ و شبکههای فرهنگی- مثل اینترنت و مانند آن- مطرح است، همه دانسته و نادانسته در خدمت این مجموعهی طبقاتی است.
البته تحلیل جامعهشناختیِ اینها خیلی دقیق، ریز و مفصل است - بیانات در دیدار مسئولان سازمان صدا و سیما، . - 1383آن چه مسلم است دیدگاه های مختلفی در رابطه با جهانی شدن وجود دارد، عده ای آن را پذیرفته و از آن استقبال می کنند و برخی دیگر وجود آن را برای کشور مضر می دانند و معتقد هستند که در حال حاضر، ما آمادگی پذیرش آن را نداریم و قبول کردن آن به ما صدمات جبران ناپذیری وارد می کند. بر مبنای فرموده های مقام معظم رهبری ما نسبت به برقراری ارتباط با سایر کشور ها مشکلی نداریم ولی آن ارتباطی را که موجب نفوذ و استحاله فرهنگ، اقتصاد و نظام ما شود رد می کنیم.
ایشان جهانی شدن به شکل حاضر را برابر آمریکایی شدن می دانند و وارد شدن در این عرصه را موجب نفوذ فرهنگ، اقتصاد و سیاست غربی در کشور می دانند. لذا با عنایت به مجموعه سخنان مقام معظم رهبری قصد داریم در تحقیق جاری رابطه بین جهانی شدن و نفوذ در کشور را از دیدگاه ایشان مورد بررسی قرار دهیم و به این سؤال پاسخ دهیم که » آیا بین جهانی شدن و نفوذ رابطه وجود دارد؟« و فرضیه خود را به این شکل بنا نهیم که »بین جهانی شدن و نفوذ رابطه معناداری وجود دارد.« روش مطالعه این پژوهش با توجه به ویژگی های خاص آن، تحلیلی- توصیفی مبتنی بر استدلال و تحلیل است. در جمع آوری اطلاعات از روش های گوناگون استفاده شده است و به طور کلی تحقیق مذکور مبتنی بر منابع کتابخانه ای است.
ادبیات تحقیق جهانی شدن
آلوین تافلر - - Alvin Toffler در کتاب موج سوم، جهانی را ترسیم کرده است که در آن ضرورت همراهی سازگاری با فرآیندهای ناشی از برخورد امواج تاریخ آشکار میشود - کاظمی، . - 1379 آلدوس هاکسلی نیز در کتاب دنیای شگفتانگیز نو، فرآیند جهانیشدن را به گونهای ترسیم میکند که در آن انسانها، در یک حکومت واحد جهانی، که با نظمی آهنین همه چیز را تحت کنترل و نظارت دارد، محصور میشوند و خودآگاهی و جهانآگاهی آنها با این تصویر تخیلگونه از جهان پیوند میخورد و انسان و جهان اندیشه و فرهنگ او دچار استحاله میشوند - کاظمی، . - 1379 یکی دیگر از کسانی که در زمینه جهانیشدن تحقیقات گستردهای انجام داده امانوئل والرشتاین، جامعهشناس آلمانی، است. وی معتقد است: جهانیشدن فرآیند شکلگیری شبکههایی است که طی آن، اجتماعاتی که پیش از این در کره خاکی دور افتاده و منزوی بودند، در وابستگی متقابل و وحدت جهانی ادغام میشوند - والرشتاین، . - 1377 وی با طرح نظریه »نظام جهانی«
