بخشی از مقاله
چکیده :
در این پژوهش به ارائه خلاصه ای مختصر از ویژگی های فیزیکی و زیست محیطی منحصر به فرد اکوسیستم ساحل شنی ماسه ای و بررسی فشار حاصل از شیفت جمعیت انسانی به سمت ساحل پرداخته شده است . تهدید سواحل توسط طیف وسیعی از عوامل استرس زا از اثرات موضعی - مانند زیر پا گذاشتن و خرد و له کردن موجودات - گرفته تا عوامل وسیع تری - مانند افزایش سطح آب - صورت می گیرد ، که این فشارها در مقیاس های زمانی و مکانی متعدد اتفاق می افتد . از آنجایی که به دلیل ارتباط ناگزیر تغییرات اقلیم جهانی و افزایش جمعیت انسانی ، سناریو مدیریت واقع بینانه ای برای کاهش این تهدید در کوتاه مدت وجود ندارد .
استفاده از مدیریت استراتژیک ، برنامه ریزی منظم و برنامه ریزی فضایی دریایی می تواند مدیران ساحل را در تعیین اولویت حفاظت کمک کند . استراتژی منطقه بندی و حفظ ذخایر دریایی ، که به طور گسترده ای در سواحل شنی اجرا نشده است ، می تواند یک ابزار کلیدی برای حفاظت از تنوع زیستی و همچنین مشاهده اثرات زیستگاههای مجاور ساحل باشد . استراتژی های منطقه بندی و حفظ ذخایر دریایی و MPAs باید از طریق قانون اجرا شده و همه ذینفعان مربوط باید در طراحی ، پیاده سازی و نهادینه شدن این طرح گنجانده شوند .
کلمات کلیدی : دریاکنارهای شنی ماسه ای ، ترکیب جانوری ، تهدیدات ، تغییرات اقلیم
- 1 مقدمه
سواحل شنی و ماسه ای حاصل فرسایش ، سائیدگی و هوازدگی سنگ ها و گردهم آمدن بقایای صدف ها و پوسته های سایر موجودات آبزی است که با نیروی مهار نشدنی امواج یا از طریق رسوبات آب های داخلی به سمت سواحل رانده شده است .ترکیب منحصر به فرد ، رنگ و اندازه ذرات ماسه می تواند به خوبی گواه منبع اولیه باشد ، اما فرآیندهای طبیعی که در طول میلیون ها سال روی می دهند ، نیز در تعیین وضع فعلی بی تاثیر نیست .افزایش سرعت تخریب زیستگاههای طبیعی و مصرف منابع طبیعی و جمعیت در حال گسترش انسان موجب شده است تا اثرات بزرگی بر اکوسیستم ها در سراسر جهان داشته باشد .
شیفت جمعیت انسانی به سمت ساحل ، باعث شده تا بسیاری از این اثرات در سواحل جهان و بیشتر در سواحل شنی متمرکز باشند - . - Mclachlan , 2006استفاده گسترده از ساحل و شدت یافتن آن نتیجه اجتناب ناپذیر پیشرفت اقتصادی است . تغییرات سواحل شنی توسط بشر ، حداقل دو قرن پیش آغاز شده - - Nordstorm , 2000 ، و پیش بینی می شود در چند دهه آینده تشدید شود - Brown et . - al., 2008تهدیدات سواحل شنی توسط طیف وسیعی از عوامل تنش زا صورت می گیرد . این فشارها در مقیاس های زمانی و مکانی مختلف عمل می کنند . اثرات زیست محیطی تحت تاثیر فعالیت های انسانی امروزه تقریبا در هر خط ساحلی مشاهده می شود .
-2 ویژگی های زیست محیطی
- 2-1 محیط فیزیکی
به طور کلی بخش کرانه ای و ساحل دریا به سه بخش عمده دریاکنار - Coast - ، بخش ساحلی - - Beach ، و بخش دور از ساحل - - offshore تفکیک می شوند . بخش ساحلی خود به دو بخش دیگر به نام منطقه موج شکن - - Foreshore و بخش خلفی ساحلی - - Backshore تقسیم می شود . تراس هایی که خاکریز دریا نامیده می شوند بر روی سواحل در این منطقه ظاهر می شوند جایی که محل تلاقی بخش های خلفی و پیش روی ساحلی می باشد . این خاکریزهای دریایی بواسطه ته نشست موادی که بوسیله امواج آورده می شوند شکل می گیرد و بعلت پهن بودن قاعده خاکریزها شبیه به بخش فوقانی تراس می باشند .
این خاکریزهای دریایی بوسیله شیب و یا برآمدگی های بلندشان قابل تشخیص می باشند. وقتی دو خاکریز بر روی ساحل یافت می شوند ، خاکریزی که بلندتر است یا به خط ساحلی نزدیک تر می باشد ، خاکریز زمستانی - - Winter berm می باشد . این خاکریز در پی طوفانهای شدید زمستانی تشکیل می شود زمانی که امواج به بالای سواحل می رسند و مواد بصورت کپه ای در امتداد بخش خلفی ساحلی تجمع می یابند . خاکریز رو به دریا ، خاکریزی که به آب نزدیک تر است ، خاکریز تابستانی می باشد که بوسیله امواج بهاری و تابستانی تشکیل می شوند که به بخش های دور بالایی سواحل نمی رسند .
از سطح جزری رو به طرف دریا ، در ناحیه دور از ساحل ، ممکن است تراف ها و حائل هایی - - Bars وجود داشته باشند که در امتداد با سواحل می باشند . ساختار آنها بطور فصلی و در نتیجه رسوب گذاری ساحلی رو به دریا تغییر می کند ، این حائل ها در طی طوفانهای زمستانی توسعه می یابند و در تابستان بطرف ساحل گسترش می یابند و حائل ها دچار نقصان می شوند . وقتی حائل ها تجمع می یابد با مقدار کافی از رسوبات سطح می شکند و جایگاهی برای رویش گیاهی بوجود می آید و به جزیره ای از نوع سواحل سدی تبدیل می شود .سواحل ماسه ای با سه فاکتور تعریف می شوند : - 1 سایز ذرات - 2 حرکات موج - 3 شیب . تمام این سه مورد به هم ربط دارند به طوری که تعریف دوتا از آنها سومی را هم تکمیل می کند .
اهمیت سایز ذرات در توزیع و فراوانی موجودات ، به اهمیت آن در نگهداری آب و توانایی آن برای حفر کردن بستگی دارد . شن های نرم به علت اثر مویینگی ، آب بیشتری را در شکاف های خود بعد از اتمام مد ، نگه می دارند . شن های خشن و قلوه سنگ ها در زمان جزر ، به آب اجازه زه کشی سریع را می دهد - نفوذ زیاد - .از آنجایی که موجودات مناطق جزر و مدی آبزی هستند ، در سواحل شنی ریز و نرم ، به خوبی در مقابل خشک شدگی مقاوم بوده ولی در سواحل قلوه سنگی شدیدا در معرض خشک شدن قرار می گیرند . بنابراین سواحل قلوه سنگی جمعیت کمتری را به خود می پذیرند . شن های ریز همچنین قابلیت حفر کردن بیشتری را دارند تا قلوه سنگ های خشن شیب .
سطوح ماسه ای حفاظت شده ، تنوع فصلی کمتری دارند و معمولا شامل ذرات ماسه ای با دانه های ریزتری می باشند . در سطوح ماسه ای حفاظت شده ، جریانات آب و امواج روی سایز ذرات اثر می گذارند.قدرت باد و بزرگی خلیج ها در سواحل شرق آمریکا مثل خلیج Palmico و Chesapeak به اندازه ای است که می تواند امواجی تولید کند که روی سایز ذرات اثر بگذارد. در نیوانگلند ، چون تمام خلیج ها کوچک است ، بادها و حرکات موج اهمیت کمتری دارند .فاکتور فیزیکی دوم در سواحل ماسه ای ، حرکات موج است . چون امواج باعث ایجاد حرکت در کف می شوند. گذشت امواج ضعیف ذرات را در عمق کمتری جابجا می کند در حالی که حرکات امواج سهمگین ، سطوح را تا عمق بیشتری تحت تاثیر قرار می دهد .
به علت این گوناگونی در شیب و حرکات موج ، تیپ هایی از سواحل مختلف ایجاد می شود :سواحل کاهشی - - Dissipative beach ، زمانی ایجاد می شود که حرکات موج قوی باشد . ولی انرژی موج در منطقه وسیع و مسطح موج خیز که در فاصله ای دورتر از ساحل قرار دارد، پراکنده شود . این عمل منجر به ایجاد امواج شکسته ملایم و ذرات نرم می شود .سطح ساحل دارای شیب ملایمی بوده و بیشترین فرسایش را نشان می دهد به طوری بیشتر رسوبات در منطقه شکست امواج جمع شده و توده ها یا سدهایی موازی با ساحل تجمع می یابند - نی باکن ،. - 2005سواحل انعکاسی - - Reflective beach در جایی ایجاد می شود که امواج مستقیما به سطح ساحل برخورد کنند . رسوبات در اینجا دانه درشت اند .
در اینجا ، در قسمت دور از ساحل ناحیه شکست امواج وجود ندارد بنابراین امواج روی خود ساحل می شکنند . شیب ساحل در اینجا تند است به طوری که آب برگشتی و موج شکسته به هم برخورد کرده و رسوبات را ته نشین می کنند . انرژی امواج مستقیما در روی سطوح ساحل تخلیه شده و سطوح را صیقلی می نماید - نی باکن ، . - 2005McLachlan - 1983 - فراوانی و پراکنش ماکروفون ها را به سایز ذرات و شیب سواحل باز ارتباط داد تا حرکات امواج . سواحلی که در معرض امواج قرار دارند ، فون های فراوان تری نسبت به یک ساحل محافظت شده تر دارند - البته اگر دومی دارای ذرات درشت و سواحل شیب دار باشد . - سواحلی با ذرات شن ریز ، معمولا شیب کمتری دارد و موج دور از ساحل می شکند تا در خود ساحل . این بدان معنی است کهسواحل در معرض امواج از نوع کاهشی و نه انعکاسی ، می توانند دارای ماکروفون های فراوان تری باشند
