مقاله در مورد گل شمعدانی Pelargonium

بخشی از مقاله

گل شمعداني Pelargonium

شمعداني گونه اي است از خانواده ژراميناسه Geraminaceae . اين گياه بومي افريقايي جنوبي است . در حدود 220 گونه و 6000- 5000 واريته دارد، كه غالب آنها جنبه بوته دارد و در گلكاري چندان مورد توجه نيستند .
ارقام شمعداني كه در باغباني مورد استفاده است اكثراً براي گل آنها و عده اي براي برگهاي زينتي آن و برخي نيز از عطرشان كاشته مي شود . انواع شمعداني هايي را كه در گلكاري مورد استفاده قرار مي گيرند به چهار طبقه تقسيم مي شوند :

اول – جنس شمعداني معمولي p.x hotroum : كه در جنس شمعداني معمولي هورتوروم مجتمع شده اند . بيشتر در باغات و باغچه ها كشت مي شود . در اين جنس گونه شمعداني معمولي زونال zonal كه در روي برگ آنها حلقه تيره رنگي به شكل نعل مشاهده مي شود مورد استفاده است . گلها به رنگهاي قرمز ، صورتي ، سنجد ، كم تر ، بربر ، ديده مي شود . گونه حلقه اي يا زونال zonal داراي واريته هاي متعددي است و رابران اكثراً از ارقام زير استفاده مي شود .

1- شمعداني حرامزاده
پا كوتاه و داراي گلهاي قرمز و خيلي پر گل است .
2- شمعداني بهار هلويي
واريته اي است به ارتفاع 50-40 سانتي متر برگها درشت گلها صورتي مايل به نارنجي .
3- شمعداني سفيد
برگها كوچك ، گلها سفيد ، كم تر با بر بر .
4- شمعداني نقره اي
اطراف برگها در اين واريته به رنگ سفيد نقره اي و وسط آن سبز

رنگ و گلها برنگ قرمر تند است .
5- شمعداني ترمه اي
در اين واريته حلقه وسطي دايره اي شكل به رنگ زرد مايل به قرمز وخود برگها به رنگ زرد تيره مي باشند .
6- شمعداني طلايي
برگها به رنگهاي زرد و سبز است . گلها قرمز و پربر.
در اين دسته حلقه وسطي برگها در بعضي از بين رفته و در برخي كاملاً نمايان است . اين واريته هم برگش زينتي است .
دوم – شمعداني پيچ يا شمعداني برگ عشقه اي p.peltatum : شاخه هاي اين نوع شمعداني نازك و بعضي از ارقام آن به طول يك متر يا بيشتر مي رسد .
سوم – شمعداني اژدر p.domesticum : كه بيش از يك واريته از آن به نام شمعداني گل درشت grandiflotum در ايران كشت نمي شود . بلندي اين واريته 60-50 سانتي متر است . برگها درشت به رنگ سبز تيره و چين دار ، گلها درشت به رنگهاي مختلف قرمز ، زرد ، بنفش ، و سفيد يك رنگ و با دو رنگ مي باشد .

چهارم – شمعداني عطري p.capitatum : برگها كركدار و داراي عطري است شبيه عطر گل سرخ و براي تهيه اسانس از آن استفاده مي شود . گلها كوچك برنگ ارغواني . گل شمعداني عطري در درجه دوم اهميت قرار دارد .
روشهاي كاشت كوشش يك باغبان مجرب در اين است كه شرايط مطلوب براي هر گياه را به قسمي فراهم كند كه آن گياه بتواند حداكثر ظرفيت خود را آشكار سازد . هر گياه به چهار ماده اصلي و اساسي كه عبارتند از : هوا ، آب، غذا و نور احتياج دارد . شناخت محيط طبيعي هر گياه راهنما و كمك ارزنده اي براي باغبان است . ولي تصور اينكه شرايط طبيعي هميشه كمال مطلوب مي باشد اشتباه بزرگي است . گياهان وحشي به شرايط سخت و ناپايدار مقاومت و

سازگاري پيدا كرده اند و قادر به ادامه زندگي و توليد مثل مي باشند .
در حاليكه گياهان اهلي در نتيجه دورگ گيري و انتخاب بعضي از صفات مورد نظر ، خاصيت مقاومت خود را به مقدار زياد از دست داده اند .
به همين دليل نبايد تصور كرد كه چون شمعداني به شرايط نا مساعد مقاوم است نبايد شرايط بهتري براي آن مهيا نمود .
شرايط لازم براي شمعداني به شرن زير است :

خاك
خاك مناسب شمعداني خاكي است كه اگر آنرا در دست بفشاريم به زحمت به هم بچسبد يعني كم سنگين باشد . اگر زياد به هم بچسبد معلوم مي شود رس آن زياد است و خاك تكه تكه مي شود . اگر به آساني دانه هاي خاك از هم بپاشد معلوم مي شود خيلي سبك است و مناسب شمعداني نيست.خاك شمعداني تشكيل مي شود از يك قسمت خاك برگ پوسيده ، دو قسمت خاك مرغوب باغچه ، و يك قسمت شن ريز و يك قسمت كود گاوي پوسيده .

در نقاطي كه تابستان خيلي گرم است 50% از خاك گلدان از نورب توصيه مي شود . براي اينكه رطوبت را بهتر نگهدارد . هر چند نورب زياد و خاك برگ زياد مانع رشد شمعداني است زيرا ترشي خاك را بالا مي برد ( اسپيديته براي شمعداني بايد بين شش و نيم تا هفت باشد )

غذا
همانطور كه مي دانيد كود فسفر براي تقويت ريشه و كود ازته براي ازدياد شاخ و برگ و كود پتاسي براي توليد گل و ميوه مفيد است .
تناسب اين عناصر موثر تر از ميزان مواد غذايي است . بايد توجه داشت اگر يكي از اين عناصر زياده از حد به شمعداني داده شود براي شمعداني مضر است . اگر با دادن كود دامي ، كود ازته هم زياد بدهيم شاخه هاي شمعداني طويل مي شود و برگها هم بزرگ مي گردد . و اين همان گلدانهايي است كه باغبان به آنها گرسنگي مي دهد و مدتي به آنا كود نمي دهد . به طور خلاصه از ارديبهشت تا مهر ماه هر ماه يك مرتبه بايد كود تجارتي به شمعداني داده شود .و در زمستان از كود دادن بايد خودداري كرد . كود را موقعي به گياه مي دهند كه ريشه گلدان را پر كرده باشد .

آب

شمعداني در اعضاء خود آب را ذخيره مي كند . اين گياه خيلي سريع و به مقدار زياد مي تواند آب را جذب كند . به همين دليل است كه وقتي خاك خيس است با وجود اينكه آب زياد برايش مناسب نيست معذالك آنرا جذب مي كند ( در صورتيكه براي اغلب نباتات آب زياد مضر است ) در هر حال در تابستان موقعي كه بوته شمعداني گل دارد به آب نسبتاً زياد احتياج دارد . در روزهاي كوتاه زمستان و در حرارت كم آب دادن را براي چند هفته بايد قطع كرد . ولي وقتي گياه در حال فعاليت است هيچ وقت نبايد رطوبت خاك قطع شود . وقتي شمعداني كلاملاً خشكي مي بيند پوست

ساقه سفت و خشك مي شود و عده اي از ريشه هاي لطيف و سفيد رنگ از بين مي روند . بر گرداندن اين حالت به حالت اوليه خيلي طول مي كشد . در شمعداني هاي گلداني بايد طوري آب داد كه خاك گلدان كاملاً خيس شود و بعد از آن هر وقت خاك كاملاً خشك شد بايد آب داد . ميزان و موقع آب دادن بستگي به وضع خود گياه و حرارت هوا و رطوبت جوي دارد . در روزهاي خيلي گرم با روزهايي كه بادهاي خشك مي وزد در وسط تابستان به شمعداني بايد روزي دو مرتبه آب داد . وقتي شدت نور كم است با رطوبت زياد است اصولاً گياه به آب نياز دارد .

اگر شدت آفتاب زياد است بهتر است به گلدانها سايه بدهند تا به اين وسيله تعريق در نبات كم شود و اين كار بهتراز آن است كه مرتباً به گلدانها آب داد .
ارقام شمعداني عطري و پيچ و از در نسبت به شمعداني معمولي بيشتر به آب احتياج دارند .

هوا
مي گويند شمعداني رطوبت جوي را لازم ندارد . اين صحيح است شمعداني مثل سرخس گلخانه مرطوب را دوست ندارد . ولي نبايد محيط هم زياده از حد خشك باشد . به نظر مي آيد خيلي از شمعدانيها هواي خشك را مي پسندند و عده كمي هم حتماً خشكي زياد هوا را لازم ندارند . رطوبت جوي براي گياه شمعداني مضر نيست ولي براي غنچه ها ضرر دارد . در آخر روز كه حرارت پايين مي آيد ، رطوبت زياد مي شود و در شب ممكن است گلبرگها مرطوب شوند و گلها بگندد . بهتر است آبپاشي در صبح انجام شود كه تا عصر رطوبت روي گلها خشك مي شود و همچنين در منزل در عضر پنجره ها را باز كنند تا رطوبت اضافي بيرون شود . روي هم رفته جريان هوا خيلي از ناراحتي ها را از بين مي برد .

روشنايي
هر چند وطن اصلي شمعدانيها شرزمين آفتاب درخشان است ولي شمعداني كه در منزل و باغچه عمل مي آورند به نور شديد احتياج محدودي دارد .
شمعداني در محل سايه و قسمت شمالي ساختمان گل نمي كند و همچنين گوشه اي تاريك محل مناسبي براي كاشت شمعداني نيست . در نقاط سايه شاخ و برگ آن زياد شده و شاخه هايش طويل و آبكي مي شود . اگر در گلخانه و يا در تابستان سايه به آن ندهيم رنگ براق شمعداني از بين مي رود. نقاط كاملاً آفتابي چه در گلخانه و چه در خارج گلخانه براي شمعداني مضر است .

حرارت
حرارت مطلوب براي شمعداني بين 13-18 درجه سانتي گراد است .
هر چند در حرارتهاي بالا هم زنده مي ماند .
حرارت بين 43-44 درجه كليه ارقام شمعداني را از بين مي برد . حرارت مناسب براي شمعداني عطري و اژدر بين 7-14 درجه سانتي گراد است كه در اين حرارت ها بهتر رشد مي كند . بعضي از ارقام شمعداني زونال يا حلقه اي تا 10 د
گلدانهاي سفالي براي شمعداني مناسب است . مخصوصاً در گلخانه ها اگر شمعداني را در گلدان كوچكتر بكارند مناسب تر است تا گلدان هاي بزرگتر .
وقتي قلمه ها ريشه دار شدند بايد آنها را در گلدان استكاني ( 5 سانتي متر قطر دهانه ) كاشت و بعد از گلدان اولي به گلدان فرنگي كوچك ( 7-5/8 سانتيمتر قطر دهانه ) منتقل كنند .
خاك گلدان بايد كمي سفت و يا نبات باشد . يعني مقدار رس بيشتر از حدي باشد كه قبلاً گفته شده نه اينكه سفت و سخت و سنگين باشد .
تعويض گلدان وقتي انجام مي شود كه ريشه ها به تازگي به بدنه گلدان رسيده باشند ، نه اينكه صبر كنيد تا علائم گرسنگي در گياه ظاهر شود .
موقع گل دادن بوته جوان در گلدان به تدريج عوض مي شود احتياجي به كود اضافي نيست .
اندازه گلداني كه گياه در آن گل مي كند بستگي به واريته شمعداني دارد .
بعضي در گلدان كوچك و بعضي در گلدان فرنگي بزرگ و عده اي در گلدان خياري ( 17 سانتي مترقطر دهانه ) خوب گب مي كنند .

متوقف كردن رشد بوته ها
بيشتر انواع شمعداني را اگر به حال خود بگذارند يك ساقه اصلي مي دهد و وقتي اين ساقه رشد گياهي كرد كه اغلب گل هم دارد شاخه هاي اطراف بيرون مي آيند .
اين وضعيت رضايت بخش نيست . ولي اگر سر ساقه اصلي را ببريم يعني پنسمان كنيم دو جوانه نزديك محل قطع رشد مي كنند و اينها هم به نوبه خود تا حدي رشد كرده و از آن به بعد شاخه هاي جانبي رشدمي كنند .
منظور از متوقف كردن رشد هم آهنگ و هم زمان كردن رشد جوانه ها مي باشد . شروع رشد شمعداني در بهر و توقف در رشد و توليد گل آن در اواسط تابستان است .

شروع مجدد رشد در موقع كوتاه شدن روز يعني پاييز است . موقع قلمه گرفتن معمولاًَ در آخر مرداد و اوائل شهريور مي باشد كه گياه مادري از قدرت و فوت كاملي برخوردار است . قلمه هايي كه گرفته مي شود در آخر مهر ماه داراي ريشه كامل مي باشند و مي توان انها را در گلدان 5-8 سانتي متر كافيست .
در همين موقع كه قلمه هاي ريشه دار جا به جا مي شود و بايد از نقطه نموي قلمه سر برداري ( پنسمان ) شود . شاخه هايي كه قبول از نيمه زمستان رشد مي كنند از رشد دو يا سه جوانه جانبي سر چشمه مي گيرند . رشد زياد شاخه ها تا اوايل بهمن ماه احتمالاً شروع نمي شود . در اين موقع در ظرف چند هفته شاخه هاي جوان جانبي شاخه هاي مجددي مي دهد كه دو يا سه بند دارند . اينها هم بايد سر برداري شوند .

بعضي از انواع شمعداني ها بيش از يك يا دو ساقه نمي دهند ولي بعضي پر شاخ و برگند و احتياج زيادي به سر برداري ندارند . فقط ممكن است گل دادن بوته را به عقب بيندازد .
معمولاً شمعداني هايي كه يك ساقه راست دارند را پنسمان مي كنند ولي مثلاً در شمعداني پيچ اين كار معمول نيست ولي شمعداني هاي معمولي و بعضي از شمعدانيهاي اژدر را مي توان با ير سرداري فرم داد .