بخشی از مقاله
چكيده
امروزه با توجه به روند رو به رشد مصارف انرژي در جهان، موضوع سرمايهگذاري در بخش منابع انرژي تجديدپذير بسيار اهميت دارد. مسئله انتخاب مناسبترين منبع انرژي تجديدپذير و رتبهبندي آنها با در نظر گرفتن معيارهاي تأثيرگذار يك فرآيند تصميم-گيري چندمعياره است. در اين مقاله، با هدف رتبهبندي منابع انرژي تجديدپذير از رويكرد تركيبي FPP-ORESTE استفاده شده است. معيارهاي اصلي مسئله در ٥ دسته؛ فني و تكنولوژي، اقتصادي، زيستمحيطي، اجتماعي و سياسي با ٢٠ زير معيار مشخص در نظر گرفته شده است. با بهرهگيري از روش FPP وزن محلي معيارها تعيين شده و براي رتبهبندي ٨ منبع انرژي مهم ازجمله؛ انرژي-هاي باد، خورشيدي، زمينگرمايي، زيستتوده، برقآبي، هستهاي، هيدروژني و امواج استفاده شده است. مدل پيشنهادي مقاله براي رتبهبندي منابع انرژي كشور ايران پيادهسازي شده است. نتايج رتبهبندي بر اساس رويكرد تركيبي نشان ميدهد كه انرژي هستهاي بهعنوان مهمترين منبع شناسايي شده و منابع امواج و هيدروژني از ديگر منابع مهم براي سرمايهگذاري در بخش انرژيهاي تجديدپذير هستند.
كليدواژگان: منابع انرژي تجديد پذير، تصميمگيري چند معياره، رتبهبندي، برنامهريزي ترجيحي فازي، روش ORESTE
١- مقدمه
امروزه با توجه به رشد صنايع، افزايش جمعيت جهاني و آلودگي زيستمحيطي ناشي از انتشار گازهاي گلخانهاي، مصرف انرژيهاي تجديدپذير افزايش يافته است. انرژيهاي تجديدپذير در دسترس، قابل بازيافت و با انتشار كم گازهاي مضر همراه هستند. اين منابع در انواع: آب، باد، خورشيد، زمينگرمايي، زيستتوده، سوختهاي زيستي، امواج و انرژي جزر و مد در طبيعت آماده براي مصرف هستند - سنگول و همكاران١، ٢٠١٥ - . بر اساس گزارش وضعيت جهاني، در سال ٢٠١٣ سهم انرژيهاي تجديدپذير حدود ١/١٩ درصد از سهم كل مصرف نهايي انرژي جهان بوده و سريعترين رشد و بيشترين افزايش ظرفيت در بخش برق، باد، خورشيد و برقآبي اتفاق افتاده است - گزارش ساليانه، ٢٠١٥ - . موضوع انرژيهاي نو در كشور ايران عليرغم ظرفيت توليدي بالا پيشرفت چنداني نداشته بهطوريكه سهم كشور از مصرف نهايي انرژي عددي كمتر از يك درصد است. محدوديت ذخاير نفتي و گازي، افزايش آلودگي محيطزيست، اتلاف انرژي برق در شبكههاي توزيع و افزايش تعرفه برق فسيلي كشور همگي از جمله دلايل ضرورت توجه به توسعه انرژيهاي تجديدپذير در ايران است؛
بنابراين، برنامهريزي در اين زمينه و سرمايهگذاري در پروژههاي ساخت و راهاندازي انواع مختلف انرژيهاي تجديدپذير بسيار مهم است. مسئله انتخاب منابع انرژي تجديدپذير با توجه به معيارهاي متضاد موجود يك مسئله تصميمگيري چندمعياره است. در اين پژوهش با بررسي ادبيات موضوع معيارهاي اصلي شناسايي شده و وزن نسبي معيارها از روش برنامهريزي ترجيحي فازي تعيين شده است. در پايان بهمنظور رتبهبندي منابع انرژي ايران از روش ORESTE براي نخستين بار استفاده شده است. اين مقاله بهصورت زير ارائه ميشود: در بخش بعدي مروري جامع بر ادبيات موضوع خواهيم داشت. سپس در بخش روششناسي تحقيق، روشهاي برنامهريزي ترجيحي فازي و ORESTE توضيح داده ميشود. در ادامه مدل پيشنهادي براي رتبهبندي منابع انرژي تجديدپذير ايران بكار گرفته شده و در پايان نتيجهگيري و پيشنهادها ارائه خواهد شد.
٢- پيشينه تحقيق
مطالعات گذشته كاربرد انواع مختلف روشهاي تصميمگيري چندمعياره را در بررسي مسائل مربوط به انرژي تجديدپذير نشان ميدهد. اين تحقيقات در كشورهاي مختلف با اهداف خاصي صورت گرفته است. در اين ميان، بسياري از محققان با كمك ابزارهاي تصميمگيري و معيارهاي موجود به رتبهبندي منابع انرژي تجديدپذير پرداخته-اند. علاوه بر اين مكانيابي، ارزيابي استخراج منابع انرژي، تخصيص منابع، طراحي سيستمهاي تركيبي و انتخاب پروژههاي انرژي تجديدپذير از ديگر حوزههاي مورد توجه محققان بوده است. جدول ١ با تمركز بر روش حل، معيارهاي انتخابي و اهداف موردنظر، با جزئيات بيشتر به ادبيات موضوع پرداخته است.
