بخشی از مقاله
چکیده
تأمینکنندگان نقشی بارز در عملکرد مناسب یک زنجیره تأمین دارند و انتخاب مناسب آن از اهمیتی ویژه برخوردار است. هدف از این تحقیق، ارزیابی و رتبهبندی تأمینکنندگان محصولات لبنی و نوشیدنی فروشگاه زنجیرهای رفاه میباشد که از روش - ORESTE - استفاده میشود. تحقیق حاضر از نوع کاربردی میباشد و گردآوری دادهها از نوع تحلیلی- توصیفی است. جامعه آماری تحقیق مدیران و کارکنان فروشگاه رفاه میباشد. روش رتبهبندی ترتیبی جمعی - ORESTE - برای مقایسه و ارزیابی ترتیب گزینهها بر اساس شاخصها میباشد.
بدین منظور ابتدا با کسب نظر از مدیران و خبرگان فروشگاه زنجیرهای رفاه، شاخصهای مناسب برای ارزیابی استخراج میشود. دادهها در قالب ماتریس تصمیمگیری گردآوری شده و سپس وزن آنها با روش AHP گروهی محاسبه میگردد. با محاسبه وزن شاخصهای منتخب و ماتریس تصمیمگیری، با روش چندشاخصه ORESTE رتبهبندی تأمینکنندگان انجام میشود. بر اساس نتایج، رتبهبندی نهایی تأمینکنندگان در محصولات نوشیدنی به صورت ≫ ≫ ≫ و رتبهبندی نهایی تأمینکنندگان در محصولات لبنی به صورت ≡ ≫ میباشد.
مقدمه
دنیای رقابت کنونی ایجاب میکند که هر شرکت فعال توانایی واکنش سریع به محرکهای خارجی را داشته باشد. در این میان هیچ شرکت مستقلی نمیتواند در بازار رقابتی فعالیت نماید. بنابراین، فشارهای محیطی در سالهای اخیر باعث شده که زنجیره تأمین و مدیریت مناسب آن یک عامل مهم جهت حضور موفق در بازارهای رقابتی مطرح شود. این عامل یک مزیت رقابتی برای شرکتها به شمار میرود . - Choi, 2007 - در همین راستا موضوع ارزیابی و انتخاب تأمینکنندگان یک بحث مهم و جدی در این حوزه است. ارزیابی و انتخاب تأمینکننده فرآیند ارزیابی، مقایسه و یافتن تأمینکننده مناسب است که این تأمینکننده قادر به تأمین نیازهای خریدار با بهترین کیفیت مورد انتظار، در مکان مناسب، در حجم مناسب و در زمان مناسب باشد .
- Mandal, 1994 - مسئله انتخاب تأمینکننده یک مسئله تصمیمگیری با معیارهای چندگانه است که تحت تأثیر عوامل متعددی است که اغلب در تقابل با یکدیگر میباشند. در نظر گرفتن توابع هدفی مانند کمینه کردن هزینهها، بیشینه کردن کیفیت و کمینه کردن زمان تحویل به صورت همزمان، ماهیت مسئله انتخاب تأمینکننده را به یک مسئله چندمنظوره تبدیل کرده است . - Xia, 2007 - بهعلاوه تصمیمات انتخاب تأمینکننده پیچیده است، چراکه باید توابع هدف مختلفی را به طور همزمان در نظر گرفت. از طرف دیگر در دنیای واقعی، در بیشتر موارد این توابع هدف با یکدیگر در تعارض خواهند بود؛ بنابراین در فرآیند انتخاب تأمینکننده تبادلات میان معیارها باید مورد تجزیهوتحلیل قرار بگیرند.
در چنین شرایطی برای کمک به تصمیم گیرندگان در ارزیابی یک مجموعه از گزینهها، میتوان از تکنیکهای تصمیمگیری چندمعیاره - MCDM - بهره گرفت . - Dulmin, 2003 - در این راستا روشهای مختلفی معرفیشدهاند که هر یک از آنها در حل مسائل خاصی مورداستفاده قرار میگیرند و کاربرد ویژهای دارند. در این تحقیق برای اولویتبندی بهترین تأمینکنندگان، از روش تصمیمگیری چندشاخصه ORESTE استفاده میشود که قادر است گزینههای تصمیم را به طور کامل رتبهبندی نموده و تعارضات میان گزینهها را نشان دهد.
مسئله انتخاب تأمینکننده در زنجیره تأمین مسئله جدیدی نیست و ادبیات و تاریخچه آن غنی است. زنجیره تأمین در سال-های اخیر نظر بسیاری از محققان و صنعتگران را به خود جلب کرده است. در بازار رقابتی امروزه تولیدکنندگان درصدد بهبود وضع داخلی نیستند، بلکه انتخاب بهترین بازارها - با توجه به پدیده جهانیشدن - و بهترین تأمینکنندگان در صدر برنامههای آنها قرار گرفته است - رزمی و دیگران، . - 1383 وبر1 و کورنت2 یک رویکرد چندهدفه برای انتخاب تأمینکننده با هدف کمینه کردن قیمت، بیشینه کردن کیفیت و تحویل بهموقع با استفاده از محدودیتهای سیستم و خط مشی در مدل مختلط صحیح ارائه کردهاند .
- Weber and Current, 1993 - دیکسون برای اولین بار اهمیت 23 معیار را بر اساس مطالعه مدیران خرید برای مسئله انتخاب تأمینکننده، شناسایی و مورد تجزیهوتحلیل قرار داد و به این نتیجه رسید که سه عامل کیفیت استاندار، تحویل بهموقع کالا و سابقه اجرایی3 عوامل ضروری و بسیار مهمی هستند که در امر انتخاب تأمینکننده مطرح است . - Dickson, 1996 - هو و همکاران نیز در مقالهای به مرور ادبیات مربوط به رویکردهای تصمیمگیری چندمعیاره در ارزیابی و انتخاب تأمینکننده نمودند.
آنها 78 مقاله منتشرشده در این حوزه را مرور نموده و بیان نمودند که مشهورترین معیارهای انتخاب به ترتیب عبارتاند از: کیفیت، تحویل، قیمت/ هزینه، ظرفیت تولید، سرویس، مدیریت، تکنولوژی، تحقیق و توسعه، مالی، انعطافپذیری، شهرت، روابط، ریسک، امنیت و معیارهای محیطی . - Ho et al, 2010 - پن از یک روش برنامهریزی خطی برای انتخاب تأمینکنندگان و تعیین حجم سفارشات هر تأمینکننده استفاده کرد . - Pan, 1989 - پای و لو یک روش جدید بر اساس فاکتورهای کیفیت، تحویل بهموقع، قیمت و سرویسدهی ارائه کردند و این معیارها را به صورت توابع زیان Taguchiمدل نموده و از روش AHP برای تبدیل آنها و به دست آوردن یک اوزان نهایی استفاده نمودند. بر اساس مدل ارائهشده میتوان تأمینکنندگان را بر اساس زیان رتبهبندی کرد و بر این اساس میتوان بهترین تأمینکننده را بر اساس کمترین زیان به دست آورد .
- Pi and Low, 2006 - در چند سال گذشته تجزیهوتحلیل پوششی دادهها بهعنوان روشی مهم برای سنجش کارایی مطرح شده است. DEA یک روش غیر پارامتریک است که نیاز به تخمین تابع تولید ندارد - Sheng et . - al, 1996 این روش از طریق محاسبه کارایی میتواند روشی مناسب برای ارزیابی و انتخاب تأمینکنندگان استفاده شود. قدسی پور و اوبرین برای انتخاب بهترین تأمینکننده ادغام فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و برنامهریزی خطی را پیشنهاد کردهاند . - Ghodsypour and O'Brien, 1998 - هندفیلد و همکاران مدل فرآیند تحلیل سلسله مراتبی که معیارهای محیطی مرتبطی را درباره تصمیم گزینش تأمینکننده در بر میگیرند را پیشنهاد نمودهاند .
روش تحقیق
این تحقیق از نظر اهداف تحقیق کاربردی و از لحاظ گردآوری دادهها از نوع تحلیلی - توصیفی است. در بررسی ادبیات موضوع تعداد زیادی شاخص ارزیابی و انتخاب تأمینکننده مناسب استخراج گردید؛ ازآنجاکه انجام این تحقیق با تعداد زیاد شاخصهای گردآوریشده عملاً امکانپذیر نبود، جهت پیشبرد اهداف تحقیق و پس از یک غربالسازی اولیه با حضور کارشناسان به تعداد قابل قبولی کاهش یافت تا در معرض نظرسنجی از مدیران و کارکنان فروشگاه زنجیرهای رفاه قرار گیرد.
شاخصهای 19 گانه ای پس از غربالسازی اولیه حاصل شد که در قالب پرسشنامهای در بین 8 تن از مدیران و کارکنان فروشگاه توزیع گردید. پس از جمعآوری پرسشنامههای قابلقبول جهت تجزیهوتحلیل و برای نهایی نمودن شاخصها اقدامات زیر انجام میشود: ابتدا جمع وزنی - امید ریاضی - درجه اهمیت در تمام 19 شاخص جهت دستیابی به مهمترین و مرتبطترین آنها برای ارزیابی تأمینکنندگان محاسبه میگردد؛ بهمنظور محاسبه امید ریاضی درجه اهمیت از اطلاعات بهدستآمده در پرسشنامهها استفاده نموده و برای هر شاخص ارزش مقیاسها را در فراوانی آنها ضرب مینماییم.
