بخشی از مقاله
چکیده
انرژی نقش اساسی و حیاتی در توسعه و پیشرفت جوامع انسانی دارد. امروزه مساله انرژی از قالب گسترش منابع فسیلی کاملا خارج شده و توجه همگان به سمت منابع تجدیدپذیر جلب شده است. استان خوزستان دارای پتانسیلهای فراوانی در زمینه گسترش استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر است. هدف از این مطالعه، اولویتبندی و رتبهبندی استفاده از چهار منبع انرژی تجدیدپذیر خورشیدی، بادی، زیستتوده و برقآبی، جهت تولید برق در استان خوزستان با شرایط فعلی استان است. شاخصهای مورد بررسی شامل چهار گروه اقتصادی - هزینه راه اندازی، عمر مفید و دوره زمانی ساخت - ، فنی - بهرهوری - ، زیستمحیطی - میزان انتشار CO2 و زمین اشغال شده - و اجتماعی - اشتغالزایی - میباشند. با استفاده از روش تصمیمگیری چند معیاره تاپسیس، شاخصهای مورد بررسی و شرایط استفاده، منابع تجدیدپذیر در استان خوزستان رتبه بندی شدند که انرژی زیستتوده نسبت به سه منبع دیگر رتبه اول را به دست آورد و پس از آن به ترتیب انرژی برقآبی، انرژی باد و انرژی خورشید قرار گرفتند.
واژههای کلیدی: انرژی، تصمیمگیری، خوزستان، رتبهبندی، شاخص
مقدمه
انرژی یکی از عوامل ضروری در توسعه اقتصادی، اجتماعی و ارتقای کیفیت زندگی است. در کشور ما تکیه اصلی دولت برای تامین انرژی، استفاده از انرژیهای رو به زوال فسیلی مانند نفت و گاز است. به دلیل محدود بودن این انرژی-ها و صرفهجویی برای نسلهای آینده باید به دنبال جایگزینی و استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر به جای انرژیهای فسیلی بود - جهانگیری و همکاران، . - 1390 امروزه جهان شاهد افزایش چشمگیر فعالیتهای پژوهشی و صرف بودجههای زیاد در امر تحقیق، توسعه و عرضه سامانههایی جهت بکارگیری انرژی تجدیدپذیر است. انجام تحقیقات گوناگون همه روزه باعث کاهش قیمت تمام شده استفاده از انرژی تجدیدپذیر شده و موجب رقابتپذیری بیشتراین انرژیها با انرژی متداول شده است - حنفیزاده و همکاران، . - 1392 استان خوزستان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان و همچنین مصرفکنندگان برق در کشور است.
با توجه به روند افزایش جمعیت، سطح رفاه و گسترش علم و فناوری، نیاز به انرژی برق افزایش خواهد یافت. هم اکنون منبع اصلی انرژی برای تولید برق در کشور سوختهای فسیلی میباشند. در نتیجه نیاز است که در کشور و به خصوص استان خوزستان برنامههایی جهت استفاده از منابع تجدیدپذیر به وجود آیند.در استان خوزستان، در زمینه انتخاب یا رتبهبندی روشهای تولید انرژی، پژوهش جامع و کاملی انجام نشده است ولی در مورد ظرفیتهای تولید انرژی تجدیدپذیر تحقیقاتی انجام شده است. در زمینه انرزی خورشیدی، ظرفیت تولید برق در استان خوزستان 2200-1800 مگاوات برآورد شده است - هاشم پوریان، . - 1394 مناطق مستعد استان، جهت نیروگاههای خورشیدی، مناطق جنوبی و جنوب غربی میباشند - جهانگیری و همکاران ، . - 1390
مناطق مناسب برای نیروگاههای خورشیدی توسط روشهای تصمیمگیری چندمعیاره نیز رتبهبندی شدند که بهترین ناحیه، جنوب غربی استان معرفی شد - حسینزاده و همکاران، 1391 و . - 1392 پتانسیل انرژی باد در استان خوزستان، در مناطق شمال و جنوب استان مناسب است - حنفی زاده و همکاران، . - 1392 تحقیقات حاصل از تحلیل شرایط اقلیمی استان نیز همین نتایج را نشان میدهد و مشخص میکند که پتانسیل انرژی بادی استان خوزستان به صورت فصلی متغیر است - راکی پور، . - 1391 پتانسیل تولید برق از منابع زیستتوده خوزستان، به شکلهای مختلفی قابل استفاده است. به عنوان مثال درصورت تخمیر بیهوازی منابع زیستتوده و تولید بیوگاز، میزان قابل تولید بیوگاز در استان خوزستان 2/3 برابر مصرف گاز طبیعی در همین استان است که میتواند در نیروگاههای گازی مورد استفاده قرار گیرد - آیتینیا و همکاران، . - 1393
همچنین در صورت سوزاندن مستقیم منابع زیستتوده موجود در خوزستان و تولید گرمای مورد نیاز نیروگاههای حرارتی، میتوان 45 درصد از برق مورد نیاز خوزستان را تامین نمود - راکیپور، . - 1391 در زمینه انرژی برقآبی در استان، با توجه به فعالیتهای وسیع انجام گرفته و مشکلات ناشی از بحران آب، تنها ظرفیت قابل بهرهبرداری، ایجاد نیروگاههای برقآبی کوچک در مناطق دور افتاده روستایی است که تاکنون 6 منطقه مناسب با مجموع ظرفیت 800 مگاوات، در خوزستان شناسایی شدهاند - نوشاد واحمدی، . - 1390مطالعات نشان میدهد، انتخاب و یا اولویتبندی استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر با روشهای تصمیمگیری چندمعیاره، نتایجی دارد که نسبت به روشهای آماری سنتی در مدیریت انرژی، دقیقتر بوده و قابلیت تامین توسعه پایدار را داراست . - Pohekar and Ramachandran, 2004 -
به علاوه روشهای تصمیمگیری چندمعیاره، راهی ساده و قابل اطمینان برای توسعه مدیریت انرژی هستند که نتایجی نزدیک به واقعیت را ارائه میدهند - Haralambopoulos and .Polatidis, 2003 - امروزه به طور وسیع از روشهای تصمیمگیری چند معیاره در زمینه انرژیهای تجدیدپذیر استفاده میشود. استفاده از روشهای تصمیمگیری چندمعیاره در مورد انرژیهای تجدیدپذیر در استانبول نشان داد؛ بهترین انرژی تجدیدپذیر جهت توسعه در این منطقه، انرژی باد و پس از آن انرژی خورشیدی، زیستتوده و زمینگرمایی است - Kaya . - and Kahraman, 2010 همچنین تحلیل نتایج تحقیقات در مالزی، توسط روشهای تصمیمگیری چندمعیاره نشان داد؛انرژی خورشیدی و زیستتوده بهترین انرژیهای تجدیدپذیر قابل جایگزین در این کشور میباشند.Tahar , 2014 -
با توجه به لزوم توجه بیش از پیش به مساله اقتصاد مقاومتی و بازار رو به افول نفت بهتر است جهت هرگونه اقدام در زمینه انرژی تجدیدپذیر ابتدا تحقیقات و بررسیهای دقیقی انجام گیرد تا مشکلات ناشی از نتایج غیرمطلوب حداقل گردد. یکی از تحقیقات اساسی در این عرصه، انتخاب منابع انرژی تجدیدپذیر مناسب با توجه به معیارهای فنی، زیستمحیطی، اقتصادی و اجتماعی است. در این مطالعه، با در نظر گرفتن این چهار معیار اصلی به عنوان معیارهای سنجش اولویتبندی استفاده از منابع انرژی، چهار نوع انرژی تجدیدپذیر خورشیدی، زیستتوده، بادی و برقآبی، برای تولید برق در استان خوزستان، با استفاده از روش تصمیمگیری چند معیاره رتبهبندی شدهاند.
مواد و روشها
-1 معرفی خوزستان
استان خوزستان با مساحت 64057 کیلومتر مربع در جنوب غربی ایران در جوار خلیج فارس و اروندرود قرار دارد. شهراهواز مرکز استان خوزستان است. خوزستان از شمال به استان لرستان، از شمالشرقی و شرق به استان چهارمحالو-بختیاری، از شمالغربی به استان ایلام، از شرق و جنوبشرقی به استان کهگیلویه وبویراحمد، از جنوب به خلیجفارس، و از غرب به کشورعراق محدود می شود. استان خوزستان در محدوده 47 درجه و 42 دقیقه تا 50 درجه و 39 دقیقه طول شرقی از نصفالنهار گرینویچ و 29 درجه و 58 دقیقه تا 32 درجه و 58 دقیقه شمالی از خط استوا قراردارد - جهانگیری و همکاران، . - 1390 این استان با جمعیت 4531720 نفر دارای 918274 خانوار است - بینام، . - 1390
