بخشی از مقاله
چکیده
در این پژوهش مجتمع پالایشگاهی گاز و گاز مایع 1200 در 15 کیلومتری جنوب غربی گچساران به منظور فرآورش روزانه 3001MMSCF گازهای همراه ایستگاههای تقویت فشار ضعیف گچساران - ایستگاههای 1 ، - 2 و تولید روزانه 28000 بشکه مایعات گازی تأسیس گردیده است مورد مطالعه قرار گرفته است. گاز ترش ورودی به این مجتمع دارای سولفید هیدروژن با غلظت بالا است و ممکن است در صورت نشت، حادثه و انفجار برای پرسنل مجتمع و همچنین برای افراد خارج از مجتمع بسیار خطرناک و جبران ناپذیر باشد.
در این مطالعه با استفاده از مدل ALOHA به شبیه سازی انتشار گاز H2S در فصول مختلف، در شرایط مختلف جوی و سرعت باد پرداخته شد و در نهایت محدوده خطر با استفاده از معیارهای IDLH تعیین گردید. نتایج نشان داد که حداکثر نرخ خروج سولفید هیدروژن 909 kg/min و مجموع خروجی آن در یک ساعت 54540kg می باشد.
همچنین سناریوهای 1 و 2 در فصل تابستان در فاصله 1/9 کیلومتری دارای بیشترین سطح غلظت می باشد. در صورت وقوع حادثه غلظت سولفید هیدروژن در این سناریوها بیشتر از 100ppm می باشد که می تواند آسیب های جدی برای سلامت انسان به بار آورد. بطور کلی، استفاده از یافته های مدل ALOHA می تواند ریسک های خطر بهداشتی، ایمنی و محیط زیستی در مجتمع گازی گچساران را کاهش دهد.
-1مقدمه
امروزه نگرانی در مورد پیامدهای حوادث ناشی از مواد خطرناک به یک معضل جهانی تبدیل شده است. این تهدیدات ناشی از بلایای طبیعی و تکنولوژیک، تروریسم و جنگ می باشند و مقابله با آنها نیازمند کاربرد دانش و فناوریهای نوین است که شبیه سازی پیامد در این زمره است.[1]زندگی در جهانی امن و عاری از خطر همواره آرزوی انسانها بوده است و توجه به ایمنی، به صورت تلاش برای بقاء، از بدو خلقت در نهاد بشر وجود داشته است.
از سوی دیگر بشر همواره در تلاش برای بهبود زندگی و سطح رفاه خود بوده و در این راه با ایجاد تغییر در طبیعت کوشیده منابع آن را در خدمت خود درآورد. در سال های آغازین گسترش فعالیت های صنعتی، مهندسی ایمنی به صورت درس گرفتن از حوادث رخ داده برای بهبود طراحی های آتی تجلی می یافت. بر مبنای تجارب کسب شده و برای جلوگیری از حوادث مشابه، مهندسین فرآیند آموخته های خود را به صورت کدهایی طراحی، مدون و منتشر کردند.
به علت محدود بودن دامنه فعالیت های صنعتی در این برهه،عموماً حوادث رخ داده محدود به تجهیرات خاص و یانهایتاً مرزهای کارخانه ها می ماند. اما پس از رشد سریع صنایع شیمیایی و نفت در ابتدای دهه شصت میلادی، تعداد و دامنه تاثیر حوادث صنعتی نیز افزایش چشمگیری داشت.رخداد حوادثی چون فلیکس بورو انگلستان در سال 1974 و یا حادثه نشت گاز سمی در سوسو ایتالیا به سال 1978 تنها نمونه هایی از این حوادث است. این حوادث و حوادثی از این دست بر خلاف حوادث پیش از سال های دهه شصت، تاثیری فراتر از مرزهای کارخانه های مربوط داشتند.[5-2]
در این زمان بود که به علت فشار شدید افکار عمومی قوانین ایمنی واحدهای صنعتی توسط جامعه اروپا مورد تصویب قرار گرفت. در آمریکا نیز پس از فاجعه بوپال در هند به سال 1984 که هنوز پس از گذر سال ها فجیع ترین حادثه صنایع شیمیایی شناخته می شود و برخی حوادث رخ داده در این کشور، قوانین متعددی در زمینه ایمنی صنایع از تصویب کنگره گذشت.
این مسائل باعث به رسمیت شناخته شدن مهندسی ایمنی به عنوان یک شاخه کلیدی در حیطه مهندسی گشت. بنا به نیاز احساس شده در سال های آخر دهه شصت میلادی بود که روش هایی برای شناسایی مخاطرات فرآیند ابداع و ارائه شد.اما حوادث واحدهای صنعتی با وجود وضع HAZARD چون روش شناخته شده قوانین الزام آور به ایمنی و ابداع روشهایی برای شناسایی و ارزیابی مخاطرات هنوز هم رخ می دهند.
کشور ما نیز در مسیر صنعتی شدن تاکنون حوادث صنعتی قابل توجهی را تجربه کرده است. حتی بهترین واحدهای صنعتی برخوردار از آخرین یافته های طراحی و کارآزموده ترین پرسنل بهره بردار نیز مصون از حوادث نیستند. بنابراین برای کاهش دادن دامنه یا احتمال رخداد این حوادث نیاز به پیاده سازی روش هایی موسوم به مدیریت ریسک است. هدف از مدیریت ریسک، شناسایی، ارزیابی و سپس حذف یا کنترل کانون های خطر است. مدیریت ریسک امروزه نه تنها در صنایع شیمیایی و نفت بلکه در بسیاری از فرآیندهای سازمان یافته بشری چون فعالیت های اقتصادی یا پروژه ای عظیم عمرانی هم کاربرد دارد..[10-6]
-2مواد و روش کار
سولفید هیدروژن گاز بسیار خطرناکی است که با مقادیر و غلظتهای مختلفی در گاز طبیعی وجود دارد .در کنار آلایندههای مهم و فراوان محیط زیست، یکی از آلایندههای ناشناس سولفید هیدروژن - H2S - میباشد. سولفید هیدروژن گازی قابل اشتعال، سمی و با بوی مشخص تخم مرغ گندیده است. این گاز بی رنگ و سنگین تر از هواست - چگالی مخصوص آن 1,895 برابر هواست - . به همین خاطر، احتمال جمع شدنش در مکانهای کم ارتفاع تر بیشتر است و به سرعت در هوا پخش میشود.مقدار سولفید هیدروژن اتمسفری به طور طبیعی در حدود4 تا 10 میلی گرم بر متر مکعب - - ppm میباشد.در جدول - - 1مشخصات شیمیایی و فیزیکی سولفید هیدروژن ذکر شده است.
