بخشی از مقاله
چکیده
هدف از انجام پژوهش حاضر شناسایی جایگاه بانک ملی در مزیت رقابتی پایدار بین سایر بانکهای منتخب - از دیدگاه مدیران و کارشناسان - است. بدین منظور از چهار مؤلفه قابلیتهای فنی، قابلیتهای سازمانی، قابلیتهای راهبردی و قابلیتهای کارآفرینی برای شناسایی این جایگاه استفاده شد. ابتدا پرسشنامه محقق ساخته تهیه گردید. پرسشنامه مذکور دارای 4 مؤلفه ومجموعاً 37 سؤال است.
مؤلفه اول پرسشنامه قابلیتهای فنی، دارای 14 سؤال، مؤلفه دوم قابلیتهای کارآفرینی، دارای 6 سؤال، مؤلفه سوم قابلیت های استراتژیک، دارای 8 سؤال، مؤلفه چهارم قابلیتهای سازمانی و دارای 9 سؤال است. پرسشنامه تدوینشده بین 30 نفر از اعضای نمونه توزیع و جمعآوری گردید و سپس ضریب آلفای کرون باخ پرسشنامه، از طریق نرم افراز SPSS18 محاسبه شد و 0/95 برآورد گردید.
جهت سنجش روایی پرسشنامه، ابتدا پرسشنامه مقدماتی تهیه و تدوین شد و سپس در اختیار کارشناسان قرار گرفت و درنهایت پس از اصلاح پرسشنامه با توجه به نظرات کارشناسان و مدیران بانکی، فرم نهایی پرسشنامه در 37 سؤال تدوین و مورداستفاده قرار گرفت. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران برای حجم نامعلوم جامعه برابر 403 نفر انتخاب گردید. نتایج نشان داد بانک ملی ازنظر قابلیتهای فنی، کارآفرینی،استراتژِیک و سازمانی نسب به بانکها دولتی جایگاه بالاتری دارد ولی ازنظر قابلیت های مذکور در مقایسه با بانکهای خصوصی جایگاه پایینتری دارد.
-1مقدمه
به هر عاملی که بتواند یک سازمان را در موقعیتی برتر از رقبا قرار دهد مزیت رقابتی گفته می شود رویکردهای مختلفی نسبت به کسب مزیت رقابتی وجود دارد - سید جوادین و صفری، . - 1388 در بازارهای بسیار رقابتی امروز مصرفکنندگان با گزینههای بسیاری جهت انتخاب روبرو هستنداصولاً مصرف کننده محصولات یا خدماتی را انتخاب می کند که به او بیشترین ارزش را بدهد. شناخت سلسله نیازهای مصرفکننده و برآوردن آنها بهگونهای دقیق و همچنین آگاهی از موقعیت شرکت در عرصه رقابت، حیاتیترین معیار برای بقای شرکت ها در بازار رقابتی قلمداد میشود
بحث مزیت رقابتی از دیرباز از مهمترین موضوعهای مطرح در دنیای مدیریت و نظریههای مدیریت راهبردی بوده است. تحقیقات مدیریت استراتژیک درصدد توضیح و تبیین عملکرد برتر پایدار هستند
قویترین فرضیه در مورد عملکرد برتر پایدار این است که مزیت رقابتی پایدار به عملکرد برتر پایدار منجرمیشود
مزیت رقابتی یکی از مسائل جاودانه در ادبیات بازاریابی راهبردی نیز تلقی میشود - فهی و هالی5،. - 2002 مفهوم مزیت رقابتی بیانگر برتری ناشی از توانایی های معین یا ترکیب تواناییهاست که رقیب برترمنحصراً یا به مقدار زیادی نسبت به رقبا داراست
مزیتهای رقابتی پایدار را میتوان در چهار طبقه کلی زیر طبقهبندی کرد:
- قابلیتهای کارآفرینی: این نوع قابلیتها بیانگر توانایی شرکت در شناسایی و جذب مشتریان باارزش و بهرهبرداری از فرصتهای موجود بازار و ایجاد فرصتهای جدید است.
- قابلیتهای فنی: این نوع قابلیتها باعث توسعه و ارتقای خلاقیت، کارایی، انعطافپذیری، سرعت یا کیفیت فرایندهای شرکت و نیز بهبود کیفیت محصولات شرکت میگردد.
- قابلیتهای سازمانی: این نوع قابلیتها شامل ویژگیهای ساختاری و فرهنگی سازمان است که برای تحرک و پویایی کارکنان، یادگیری سریعتر سازمانی و تسهیل تغییرات ضروری لازم است.
قابلیتهای استراتژیک: این نوع قابلیتها برای ایجاد، انسجامبخشی و هماهنگیهای کارآمد و مؤثر دانش و شایستگیهای گوناگون شرکت و نیز ساختاردهی مجدد و ایجاد تحرک و نقلوانتقال مؤثر آنها بهموازات تغییرات و پویائیهای محیطی و فرصتهای فراروی، ضرورت دارد.
فرسایش و تحلیل مزیت رقابتی با پایداری آن متعارض است. یک مزیت رقابتی به طرق مختلف ازجمله تهدیدات تقلید رقابتی، غفلت یا عملکرد غلط شرکت، جایگزینی، تغییرات پیشبینینشده محیطی، قوانین و مقررات دولتی و... از بین میرود - ایوانز و ورستر7، . - 1997 بنابراین تنها معدودی از مزیتهای رقابتی پایدار باقی میمانند و بیشتر آنها به دلایل فوق و دلایل دیگر دچار فرسایش شده و از بین میروند.
با توجه به آنچه در بالا گفته شد ضرورت پرداختن به مزیت رقابتی و متمایز شدن نام تجاری هر شرکت یا موسسه تولیدی یا خدماتی روشن می شود. اما در این میان نقش واسطه های تأمین مالی میان سرمایهگذاران و بخش های نیازمند سرمایه بیشتر به چشم می خورد، بانکها مهمترین منبع تأمین مالی برای بخش های اقتصادی هستند، تعدد بانکهای دولتی و خصوصی در شرایط کنونی اقتصاد ایران و همچنین روند رو به رشد تأسیس بانک های جدید رقابت بر سر جذب سپردهها را بهشدت افزایش داده است. بنابراین بانکها درصدد برآمدند تا در این فضای رقابتی بتوانند استراتژیهای متمایزی را نسبت به دیگر رقبا برای ارائه خدمات بهتر به مشتریان اتخاذ نمایند، تا بتوانند از این طریق نسبت بیشتری از سهم بازار را در اختیار خود بگیرند
با این تفاسیر پژوهش حاضر به شناسایی جایگاه بانک ملی را در میان چهار بانک خصوصی و دولتی منتخب شهر اصفهان در مزیت رقابتی پایدار از دیدگاه مدیران و کارشناسان میپردازد. انتخاب بانک ملی بهصرفاً عنوان نماینده بانکهای دولتی صورت گرفته است و هدف اصلی پژوهش افزایش غنای ادبیات پژوهش ها در خصوص مزیت رقابتی پایدار در بانکها است.
همچنین دلیل دیگر انتخاب بانک ملی این است که طبق مطالعات پیشین همانند - صفری و ابراهیمی، - 1390 که بهاندازه گیری توان رقابتی بانکها در نظام بانکداری ایران پرداختند، مشخص شد قدرت رقابتی بانک ملی از سایر بانکها بسیار بیشتر است. ازاین رو شناخت جایگاه بانک ملی ازنظر قابلیت های مزیت رقابتی پایدار بین سایر بانک ها هدفی است که در ادامه پژوهش های قبلی می تواند به غنای ادبیات موضوع کمک نماید.
همانطور که بیان شد سوال اصلی این مقاله این است که بانک ملی از نظر مزیت رقابتی پایدار در میان بانک های خصوصی و دولتی چه جایگاهی دارد و همچنین سوالات فرعی پژوهش به شرح زیر است:
- بانک ملی از نظر قابلیتهای کارآفرینی مزیت رقابتی پایدار در میان بانکهای خصوصی و دولتی چه جایگاهی دارد؟
- بانک ملی از نظر قابلیتهای فنی مزیت رقابتی پایدار در میان بانکهای خصوصی و دولتی چه جایگاهی دارد؟
- بانک ملی از نظر قابلیتهای سازمانی مزیت رقابتی پایدار در میان بانکهای خصوصی و دولتی چه جایگاهی دارد؟
- بانک ملی از نظر قابلیتهای استراتژیک مزیت رقابتی پایدار در میان بانکهای خصوصی و دولتی چه جایگاهی دارد؟
-2مفهوم مزیت رقابتی پایدار
اگرچه ادبیات مزیت رقابتی - SCA - 8 پایدار بر اساس هر دو دیدگاه سازمان صنعتی - پورتر، - 1985 و دیدگاه اتکا به منابع - بارند، - 1991 تبیین شده است. اما اساس این بحث به دیدگاه اتکا به منابع بر میگردد. با توجه به دیدگاه سازمان صنعتی، مزیت رقابتی پایدار بر پایه موقعیت استراتژیک بنگاه در صنعت استوار هست. موانع تحرک در صنعت، اولین عامل پایداری مزیت رقابتی هستند
