بخشی از مقاله
چکیده
به طور کلی هر گونه فعالیت عمرانی مخاطراتی را به محیط زیست طبیعی تحمیل می نماید که ابعاد این خطرات احتمالی با توجه به ماهیت پروژه و حساسیت های محیط زیستی متفاوت خواهد بود. کشور ایران بعنوان دومین کشور دارای ذخائر گازی در دنیا مطرح می باشد. انتقال منبع عظیم گاز بعنوان یک انرژی کاملا اقتصادی و تقریبا پاک از منابع تولید تا مصرف کننده نهائی بعنوان یکی از مهمترین وظائف و چالش های بحث برانگیز صنعت گاز کشور و نیز سازمان های نظارتی همچون محیط زیست می باشد.
خطوط انتقال گاز علیرغم منافع فراوان، ریسکها و خطرات بالقوه ای را دارا می باشند که در صورت بالفعل شدن آنها فجایع بسیاری را بر محیط زیست تحت تاثیر خود محتمل خواهند کرد. بنابراین در مطالعه ی حاضر، مسئله اصلی شناسایی مخاطرات محیط زیستی خط لوله تامین سوخت خط لوله گاز اسیدی آماک در استان خوزستان و ارزیابی پیامدهای ناشی از این خط لوله و ارایه راهکارهای مدیریتی در جهت کاهش یا حذف این مخاطرات می باشد.
احداث خط لوله تامین سوخت خط لوله گاز اسیدی آماک از منطقه ای با سیمای بیابانی عبور می کند و به لحاظ اکولوژیکی محیط زیست شکننده و آسیب پذیری دارد رخداد هر گونه ریسک محیط زیستی و نشت آلاینده ها در آن برگشت پذیر نبوده و خسارات جبران ناپذیری بر اکوسیستم منطقه خواهد داشت..
-1 مقدمه
بررسی های به عمل آمده نشان می دهند که علیرغم افزایش تولید نفت خام کشور، سهم صادرات از تولید کاهش یافته است به نحوی که سهم صادرات از تولید نفت در سال 76 در مقایسه با سال 67 از 74 /9 به 61 /2 درصد تنزل پیدا کرده است
همچنین پیش بینی ها نشان می دهد در صورت ادامه این روند تا کمتر از 20 سال آینده، نفتی برای صادرات باقی نخواهد ماند که این موضوع با توجه به نقش محوری صادرات نفت در اقتصاد کشور، یک فاجعه تلقی می شود. در این راستا دولت طرح های بهینه سازی مصرف سوخت در کشور، صادرات فرآورده های تبدیلی نفت به جای صادرات نفت خام، جمع آوری و جلوگیری از هدر رفتن برخی از منابع گازی کشور و کاهش تدریجی سهم فرآورده های نفتی پالایش شده نظیر نفت سفید و گازوئیل در مصارف داخلی - تأمین سوخت مصارف شهری و روستایی و صنعتی - و جایگزینی آن با گاز طبیعی را در دستور کار خود در برنامه های سوم و چهارم توسعه قرار داده است
انتقال مواد نفتی، گاز و پتروشیمی از طریق زمینی، دریایی و هوایی نشان داده است که اینگونه انتقالات علاوه بر وجود موانع و مشکلات خاص خود و وجود خطرات مالی و جانی بسیار، از لحاظ اقتصادی نیز مقرون به صرفه نبوده و انتقال از طریق خط لوله راه حل مناسبی برای فائق آمدن بر این مشکل می باشد . - BRITO, 2009 - به همین دلیل استفاده از این روش انتقال در دهه های اخیر رشد قابل توجهی را نشان می دهد.
کشور ایران بعنوان دومین کشور دارای ذخائر گازی در دنیا مطرح می باشد. انتقال منبع عظیم گاز بعنوان یک انرژی کاملا اقتصادی و تقریبا پاک از منابع تولید تا مصرف کننده نهائی بعنوان یکی از مهمترین وظائف و چالش های بحث برانگیز صنعت گاز کشور و نیز سازمان های نظارتی همچون محیط زیست می باشد.
خطوط انتقال گاز علیرغم منافع فراوان، ریسکها و خطرات بالقوه ای را دارا می باشند که در صورت بالفعل شدن آنها فجایع بسیاری را بر محیط زیست تحت تاثیر خود محتمل خواهند کرد . گستره بالای طول خطوط، گستردگی مناطق جغرافیایی که خطوط از آنها عبور می کند، تنوع مواد منتقله، حساسیت های زیست محیطی محل های عبور، تراکم جمعیتی اطراف خطوط، فرسودگی قسمت های قابل توجه آن و غیره باعث شده است که بروز حوادث مختلف در خطوط لوله انتقال با پیامدهای فاجعه باری همراه باشد
بنابراین در مطالعه ی حاضر، مسئله اصلی شناسایی مخاطرات محیط زیستی خط لوله تامین سوخت خط لوله گاز اسیدی آماک در استان خوزستان و ارزیابی پیامدهای ناشی از این خط لوله و ارایه راهکارهای مدیریتی در جهت کاهش یا حذف این مخاطرات می باشد. بدین منظور در مرحله اول کلیه فعالیت های مرتبط با احداث و بهره برداری خط لوله تامین سوخت خط لوله گاز اسیدی آماک که احتمال ایجاد خطر در آنها وجود دارد و محیط زیست تحت اثر آن، مورد مطالعه قرار گرفت و در نتیجه عمده ترین جنبه های محیط زیستی شناسایی شده است.
-2 شناسایی مخاطرات زیست محیطی
در این پژوهش جهت شناسایی پیامدها و مخاطرات موجود در منطقه از ادبیات تحقیق، بررسی ویژگی های فنی-مکانی طرح، اطلاعات پایه مربوط به منطقه با بررسی وضعیت موجود محیط زیست تحت تاثیر خط لوله انتقال گاز - محیط زیست فیزیکوشیمیایی،محیط زیست بیولوژیکی، آلودگی های محیط زیست - و در نتیجه بازدیدهای میدانی استفاده می گردد.
-1-2 معرفی پروژه مورد مطالعه
بهمنظور ارسال گاز اسیدی پالایشگاه شیرین سازی گاز کارون - آماک - به پتروشیمی رازی، یک خط لوله 12 اینچ بهطول 95 کیلومتر در نظر گرفته شده است. موقعیت خط لوله تامین سوخت خط لوله گاز اسیدی آماک در استان خوزستان و در حدود 15-37 کیلومتری شمال ماهشهر و بخش مرکزی آن قرار دارد. این خط لوله در نقطهای با مشخصات جغرافیایی حدود 30 درجه و 42 دقیقه و 20 ثانیه طول شمالی و 49 درجه و 6 دقیقه و 34ثانیه عرض شرقی شروع شده و با طی مسیر کاملاً بیابانی و اغلب فاقد پوشش گیاهی و عبور از رودخانه جراحی به یک مشعل در کیلومتر 64 خط لوله گاز اسیدی آماک با مشخصات جغرافیایی 30 درجه و 42 دقیقه و 20 ثانیه طول شمالی و 49 درجه و 6 دقیقه و 34 ثانیه عرض شرقی منتهی میشود.
بهدلیل سمی بودن گاز اسیدی موجود در خط لوله مذکور، در صورت بروز هر گونه اشکال در این خط لوله نیاز به تخلیه خط و یا بخشی از آن می باشد بنابراین لازم است از دو مجموعه مشعل گرم جهت سوزاندن گاز موجود در خط لوله استفاده گردد. با توجه به اینکه گاز اسیدی طرح آماک بهدلیل ماهیت آن به خودی خود قابل سوختن نمیباشد به جهت تامین گاز مورد نیاز یک خط لوله 6 اینچ بهطول 22 کیلومتر حد فاصل مشعلهای بین راهی مذکور ضروری و الزامی میباشد. با این اقدام ایمنی خط لوله گاز اسیدی آماک در مواقع ضروری تامین میگردد.
شکل -1 ابتدای خط لوله و محل قرار گرفتن فلر
شکل -2 محل تلاقی خط لوله با رودخانه جراحی
