بخشی از مقاله
خلاصه
هدف از این تحقیق شناسایی مزیتهای رقابتی توسعه گردشگری ورزشی استان گیلان با توجه به مدلهای زنجیره ارزش و پنج نیروی رقابتی پورتر بود. روش پژوهش حاضر، توصیفی - پیمایشی بوده و به صورت میدانی اجرا شده است . جامعه آماری تحقیق 130 نفر - 44 نفر کارشناسان گردشگری، آژانس های مسافربری و سازمان میراث فرهنگی استان، 48 نفر گردشگر، 38 نفر کارشناسان تربیت بدنی - بود.
نمونه آماری برابر با جامعه است و نمونه گیری به صورت تمام شمار انجام شده است. به منظور جمعآوری اطلاعات، از پرسشنامه استاندارد زیتونلی و همکاران و پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. در این تحقیق، پایای درونی این پرسشنامه 0/83 به دست آمد. برای تجزیه و تحلیل داده های این پژوهش، از آمار توصیفی - میانگین و انحراف معیار، کمترین مقدار، بیشترین مقدار، چولگی، انحراف معیار چولگی، کشیدگی و انحراف معیار کشیدگی - و آمار استنباطی استفاده شد.
برای تعیین توزیع دادهها از آزمون آماری شاپیرو-ویلک2 استفاده گردید و با توجه به اینکه نتایج آزمون شاپیرو- ویک معنیدار نبود، توزیع دادهها نرمال بوده و از آزمون پارامتریک t تک نمونهای استفاده شد. برای تحلیل دادهها از نرمافزار SPSS ورژن 23 استفاده شد. نتایج بهدستآمده از تحقیق نشان میدهد که کاهش موانع موجود در محیط داخل، دور و نزدیک بهمنظور جذب گردشگران خارجی، بر ایجاد مزیت رقابتی تأثیرگذار هستند و میتوان با رفع موانع موجود علاوه بر تقویت نقاط مثبت، نقاط ضعف را به نقاط قوت تبدیل نمود.
مقدمه
بحث رقابتپذیری یکی از مهمترین دغدغههای تجارت و فعالیت در محیط پویا و رقابتی امروز است. در سالهای اخیر رقابت بهعنوان یک مفهوم اقتصادی بر توسعه پایدار صنعت سفر و گردشگری مطرح میباشد - بالان3 و همکاران، . - 2009 همانند رقابت در کالاهای مصرفی، مقصدهای گردشگری نیز میبایست مشتریان خود را متقاعد کنند که قادر به عرضه ترکیبی از منافع میباشند که هیچ مقصد دیگری نمیتواند آنها را عرضه کند - کراچ. - 2007 4 رقابت گردشگری چارچوبی استراتژیک از تمام شرکایی است که بهطور مستقیم یا غیرمستقیم در خلق محصولات گردشگری در سطح جهانی مشارکت دارند - فریرا و استیوا1، . - 2009
صنعت در حال تغییر گردشگری نیاز شدیدی به بقاء و رقابت دارد. در محیط پررقابت، مزیت رقابتی درگرو داشتن تفکر تکنولوژی محور است و در این حوزه، فناوری به دنبال این است که سکون را به تغییر و تغییر را بهسوی ایجاد سازمانی پویا و به ناگزیر یادگیرنده هدایت کند . بهعبارتدیگر، یادگیری منشأ اصلی مزیت رقابتی است. یادگیری برای تغییر است و در هر سازمانی باید به تحول مثبت و عادت منجر شود - هیگام و هینج، . - 2006 رقابت گردشگری توانایی یک مقصد در خلق، یکپارچه نمودن و توزیع تجربیات گردشگری است.
این تجربیات موجب تداوم منابع یک مقصد میشود و در جهت حفظ جایگاه نسبی بازار در مقایسه با سایر مقصدها کمک شایان توجهی میکند. اگرچه امروزه مطالعاتی پیرامون مزیت رقابتی در مقصدهای گردشگری جهان صورت گرفته، اما مطالعات جامع و کاربردی چندانی در رابطه با این موضوع، در مقصدهای گردشگری ورزشی کشورمان صورت نگرفته است و این لزوم انجام چنین مطالعاتی را بیش از پیش نمایان میسازد. رقبا بهطور روزافزون از بیرون، وارد صنعت گردشگری خواهند شد.
عرضهکنندگان میبایست به مشتریان نزدیکتر شوند و شرکتها مجبورند تا مهارتها و منابع خود را با بازار هماهنگ کنند - ییلماز2، . - 2008 شورای جهانی سفر و گردشگری - WTTC - 3 و سازمان جهانی اقتصاد برای درک و اندازهگیری رقابت گردشگری کشورها تلاش-هایی صورت دادهاند. تعریفی که سازمان جهانی اقتصاد از رقابت گردشگری ارائه داده است عبارت است از عوامل و خطمشیهایی که یک کشور را در جهت توسعه بخش سفر و گردشگری، جذاب مینماید.
- شورای جهانی سفر و گردشگری، . - 2008 درگذشته تمرکز بیشتر بر ابعاد اقتصادی نقاط قوت مقصد قرار داشت. اگرچه کارایی اقتصادی یکی از ابعاد مهم رقابت گردشگری است، اما این تنها یکی از ابعاد است. به دلیل ماهیت منحصربهفرد گردشگری، توانایی یک مقصد برای رقابت به نقاط قوت اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، تکنولوژیک و محیطی نیز بستگی دارد.
تحقیقات در زمینه رقابت در گردشگری بر ذهنیت و جذابیت مقصد تمرکز دارد که این ذهنیت و جذابیت به متغیرهایی که ازنقطهنظر بازدیدکنندگان مهم تلقی میشوند، اشاره دارد - بن و دای4، . - 2005 اینرایت و نیوتن - 2005 - 5، بیان داشتهاند که یک مقصد در صورتی رقابتی است که بتواند گردشگران بالقوه را جذب نموده و راضی کند و این رقابت هم بهوسیله عوامل خاص گردشگری و هم بهوسیله طیف گستردهای از عواملی که بر ارائهدهندگان خدمات گردشگری تأثیرگذار است تعیین میشود، بنابراین بسیاری از این تلاشهای رقابتی بر تبلیغات مقصد و توسعه مقصد تمرکز دارد.
امروزه صنعت گردشگری یا توریسم به صنعت پر رونقی برای کشورهایی که جاذبههای سیاحتی دارند، تبدیل شده است و به گواه آمار سازمان جهانی جهانگردی، سالانه بیش از 600 میلیون نفر از نقاط دیدنی کشورهای مختلف بازدید میکنند. بر اساس آمار در سه دهه اخیر صنعت جهانگردی در سطح جهانی رشد چشمگیری داشته است، بهگونهای که در سال 2004 تعداد گردشگران از مرز 800 میلیون نفر گذشت و درآمد ناشی از آن به حدود 800 میلیارد دلار رسید - پاپلی یزدی و همکاران، . - 1385 امروزه پیوند میان جهانگردی و ورزش نوع جدیدی از جهانگردی را ایجاد کرده است که جنبههای مختلف و متنوعی را در بر میگیرد؛ گستره وسیعی که از فعالیتهای هیجانی شروع میشود و فعالیتهای تمدد اعصاب را در بر میگیرد.
چراکه به همان اندازه که سلیقهها و تمایلات متفاوتی برای افراد متصور است، دامنه فعالیتهای جهانگردی ورزشی نیز گسترده است. بدین لحاظ تجمیع سه شاخه از فعالیتهای انسانی - جهانگردی، ورزش و سلامت - ساختار جدید و جامعی را برای پر کردن اوقات فراغت و تفریح همراه با نشاط روحی و جسمی انسان به وجود آورده است - هنرور، . - 1384 فانک و براون - 2007 - 4 بیان کردند که در سراسر دنیا یکی از عواملی که موجب رشد سریع و رونق بازار گردشگری میشود، توریسم ورزشی است و برگزاری مسابقات ورزشی در رونق بازار گردشگری نقش مهمی دارد. از نظر سولبرگ و پروس - 2007 - ، میزبانی رویدادهای ورزشی مهم، موجب توسعه زیرساختها، ایجاد تجهیزات جدید، پیشرفت منطقه میزبان و جذب گردشگران بیشتر میشود.
وید - 2006 - ، در تحقیق خود از دیدگاه جغرافیایی، موقعیت، مکان و محیط مناسب را از توانمندیها و پایههای اصلی توسعه گردشگری ورزشی میداند. در مطالعه کیم و پاتریک - 2005 - ، شرکت در مسابقه یا رویداد ورزشی بینالمللی و تجربه محیط مناسب و جدید از انگیزههای مهم و هدایت گردشگران برای تصمیم به سفر بیانشده است. کسین - 2005 - ، در مقالهای خود تأثیر میزبانی رویدادهای ورزشی بزرگ بر گردشگری را تحلیل میکند و به تأثیر اقتصادی طولانی مدت توجهی ویژه دارد. دلیل اغلب شهرهای درخواست دهنده برای پذیرش میزبانی رویدادهای ورزشی، این است که میزبانی رویدادهای ورزشی بزرگ درآمد منطقهای کوتاه یا بلندمدت چشمگیری دارد.
تایلور - 2000 - و مولز و همکاران - 2003 - طی تحقیقات خود بیان کردند که در جهان کنونی گردشگری ورزشی در میان انواع گردشگری بیشترین و سریعترین رشد را در بازار داراست - هیگام و هینچ، . - 2006 کزاک - 2002 - در تحقیقی به مقایسه انگیزههای گردشگران پرداخت و امکانات اقامتی، آب و هوا، سطح قیمتها، محل جغرافیایی مقصد و دسترسی به دریا و ساحل را از مهمترین دلایل گردشگران انگلیسی و آلمانی برای رفتن به مالت و ترکیه عنوان کرد - هنرور، . - 1384 مقاصد مختلف دارای ویژگیها، جاذبهها و توانمندیهای مشخص ورزشی و توریستی جهت توسعه گردشگری ورزشی و جذب گردشگران هستند.
- کاشیماتی و داوسن، . - 2009 هیگام و هینچ - 2006 - خاطرنشان کردند که موفقیت صنعت جهانگردی ورزشی کاملاً منوط به توانمندی-های مقاصد گردشگری است که تا حدی در رقابت با مقاصد دیگر منحصر به فرد و متمایز باشند. استان گیلان بهعنوان یکی از مناطق ژئوتوریسم ایران، در بخش شمالی ایران واقعشده است که از توانایی بالقوه برای رقابت با سایر قطبهای گردشگری کشور برخوردار است.
در این میان شناسایی عواملی که منجر به افزایش مزیتها و ارتقاء جایگاه این مقصد گردشگری ورزشی میگردد، حائز اهمیت است. بدون شک شناسایی چنین عواملی، منجر به شناسایی اولویتها جهت توسعه صنعت گردشگری، گردشگری ورزشی و برنامهریزیهای آتی در منطقه خواهد شد. اگرچه فاصله بین وضع موجود در جذب گردشگران ورزشی در استان گیلان با آنچه بهعنوان وضع مطلوب میتوان تصور نمود بسیار زیاد است، مطالعات نشان میدهد با توجه به توانمندیهای بالقوه و بالفعل که در صنعت گردشگری در کشور ایران خصوصاً استان گیلان فراهم است جذب گردشگران ورزشی باید دهها و بلکه صد برابر رقم موجود باشد .
عوامل مختلفی در ایجاد شکاف بین وضع موجود و وضع مطلوب مطرح است که در این تحقیق موانع موجود در صنعت گردشگری ورزشی مورد بررسی قرار میگیرد تا از طریق شناسایی موانع موجود زمینههای بهبود و قرار گرفتن آنها در موقعیت مزایای رقابتی فراهم گردد. محققان زیادی به بررسی مدل پورتر پرداخته و شاخصها و گویههای متفاوتی را برای هر یک از نیروهای پورتر معرفی کردهاند.
به نظر میرسد در صنعت ورزش تاکنون تحقیقی به این منظور صورت نگرفته است لذا محققان با در نظر گرفتن کمبود پژوهشهایی با این سبک در حیطه ورزش، در پی بررسی این صنعت و تحلیل وضعیت رقابتی در صنعت گردشگری ورزشی برآمدهاند. بر این اساس از مدل زنجیره ارزش پورتر محیط داخل و با استفاده از مدل پنج نیروی رقابتی عوامل مربوط به محیط نزدیک در گردشگری ورزشی مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفته است تا با بسط مدلهای دوگانه در یک مطالعه میدانی مزیتهای رقابتی در صنعت گردشگری در جذب گردشگران ورزشی شناسایی و تبیین گردد.
