بخشی از مقاله
چکیده :
موضوع استفاده از منابع کوهی - غیر رودخانه اي - جهت تامین شن و ماسه مورد نیاز ساخت زیربناها نظیر;
ساختمان سازي، راه، راهĤهن، سد، فرودگاه و ...به یک ضرورت تبدیل گردیده است. چراکه به تحقیق و یقین سنگدانه هاي غیر رودخانه اي مزیت هاي بسیار مهمی نسبت به سنگدانه هاي با منشا رودخانه اي دارا هستند.
این مقاله نتایج مشخصات ژئوتکنیکی بررسی شده سنگدانه کوهی حاصل از فرآوري منابع سنگی مختلف از نظر لیتولوژیک در نقاطی بر روي یک گستره جغرافیایی مشخص را ارایه می دهد.
نتایج کاربردي این فعالیت مطالعاتی یا پژوهشی در راستاي ارتقا کیفیت ساخت سازه ها، می تواند بطور مستقیم توسط دست اندرکاران اجرایی امر توسعه و عمران منطقه اي مورد بهره برداري قرار گیرد.
مقدمه :
منبع تامین شن و ماسه یا مصالح خرده سنگی را می توان به دو دسته کلی تقسیم نمود:
الف- منبع رودخانه اي آبرفت هاي جوان سست و قدیمی نسبتا متراکم از مصادیق بارز چنین منابعی است که به طور کلی تحت عنوان بخشی از رسوبات یا نهشت هاي کواترنر شناخته شده اند، آبرفتها مهمترین منبع تامین کننده شن و ماسه مورد نیاز ساخت و سازه ها بوده است.
اما این دسته از منابع قابل مصرف در ساخت و سازه ها، بدلیل تاثیرات مشخص تغییرات اقلیمی و همچنین استفاده هاي بی رویه در دهه هاي اخیر، رو به کاهش شدید بوده و مهمتر از آن بررسیهاي ژئوتکنیکی نشان داده که از کیفیت خوبی به دلایل مختلف برخوردار نمی باشند، چون اساسا محصول هوازدگی، تخریب یا فرسایش مجموعه اي از سنگهاي متفاوت هستند.
ب_ منابع غیر رودخانه اي - کوهی _ سنگی - : این دسته از منابع شامل کلیه توده هاي سخت شده سنگی:
آذرین، رسوبی و دگرگونی است که تا کنون مورد استفاده و یا حتی مورد توجه نبوده اند .
می توان گفت، این نوع منابع، مناعی پایان ناپذیر و از لحاظ مشخصات ژئوتکنیکی از کیفیت بسیار خوبی برخورداري می باشد که تنها از نقطه نظرفرآوري و تبدیل به سنگدانه هاي با اندازه هاي مناسب، می باید فرآیند پیچیده تر و تا حدودي با هزینه بیشتر را در آغاز طی نمایند.
روش پژوهش :
- 1 ارزیابی سنگ شناسی
گستره استان کردستان در میانه غرب کشور از تنوع سنگی فراوانی برخوردار بوده و عمدتا از سه زون زمین شناسی :
.1 سنندج _ سیرجان .2 ایران مرکزي .3 زاگرس رورانده تشکیل یافته است. این تنوع سنگی، پتانسیل هاي عظیمی را براي تامین منابع قرضه مناسب در اجراي پروژه هاي بزرگ را فراهم کرده است.
کار پژوهشی مورد نظر عمدتا در بخشی از زون سنندج _ سیرجان و بر مبناي نقشه 1/ 250000 سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی ایران - چهار گوش - انجام گردیده است بر این اساس بررسیهاي اولیه جهت شناسایی واحدهاي سنگی مناسب با قابلیت هاي لازم انجام شد.
انتخاب واحدهاي سنگی
با توجه به هدف پژوهش، که همانا شناسایی سنگهایی با پتانسیل و قابلیت مصرف در تهیه بتن هاي آسفالتی و یا سیمانی بود، واحدهاي سنگی مشخص شده بر روي نقشه، در صحرا و از طریق بازدید میرانی، مشاهداتی در مورد آنها صورت پذیرفت. تعداد 34 نقطه یا واحد سنگی مشخص، معین گردید، اما تنها 13 مورد در آن میان براي ادامه کار پژوهش در نظر گرفته شد. این اولویت بندي از این دیدگاه نشئات گرفت که : »مصالح خرده سنگی عموما داراي ارزش واحد کمی بوده و پس باید به حجم واحد و ارزش محل آنها توجه کافی صورت پذیرد و در عین حال، پراکندگی وسیع، زمین شناسی ساده و آماده سازي آسان نیز داشته باشند «
نمونه برداري در صحرا
از نقاط مورد نظر و از هر توده سنگی و از طریق برونزدها، رخنمونها و ترانشه ها، لاشه سنگهاي سالم هوانزده به میزان 5 الی 10 تن جمع آوري گردید و در مجموع حدود یکصد تن سنگ به کارگاه دانه بندي شن و ماسه منتقل شد.
- نمونه برداري در کارگاه
پس از دپو شدن نمونه ها به تفکیک در کارگاه دانه بندي، لاشه سنگهاي مربوط به هر محل توسط سنگ شکن، شکسته شده و در نهایت، سنگدانه هایی در اندازه هاي : بادامی، نخودي و ماسه اي تهیه گردید.
نمونه هاي شکسته شده و دانه بندي شده به تناسب و به مقدار مورد نیاز آزمایشات ضروري به آزمایشگاه فنی و مکانیک خاك روانه گردید.
- 5 آزمایشات ژئوتکنیک
همبستگی نزدیکی بین ویژگیهاي فیزیکی، مکانیکی و ... سنگ دانه ها با رفتارهاي ژئوتکنیکی آنها وجود دارد. مصالح خرده سنگی باید واجد خصوصیات ذیل باشند:
تمیزي : مصالح سنگی باید عاري ا هر گونه مواد خارجی و مضر از قبیل مواد آلی و ... باشند بنوعی که حتی باید مقدار نسبی خاك رس موجود در آنها تعیین شود.
نفوذ پذیري : این خاصیت به عوامل متعددي بستگی دارد، از جمله مهمترین این عوامل ، دانه بندي مصالح است.
سختی : مصالح مورد استفاده باید در برابر بار گذاریهایی که اعمال می شود، مقاومت کافی داشته باشند و نباید در اثر تنش هاي ناشی از وزن آنها شکسته و خرد شوند.
شکستگی - شکل - : هر اندازه مصالح پس از شکسته شدن، داراي اشکال چند وجهی - وجه بیشتر - و
گوشه هاي تیز و بر، سطوح باشند، مناسبترند. مصالح با ضرایب تطویل و تورق زیاد، مصالح مناسبی محسوب نمی گردند.
دوام : مصالح سنگی باید در برابر عوامل جوي و اقلیمی از جمله در برابر یخبندان، تغییرات رطوبت و نوسانات درجه حرارت مقاوم باشند.
با توجه اهمیت به نکات فوق و با نظر آزمایشگاه و تایید پژوهشگر، در مورد هر نمونه، آزمایشاتی به شرح جدول پیش رو انجام گردید. نتایج آزمایشگاهی در جدول و همچنین نمودار منعکس است.
